Rewitalizacja i gentryfikacja w wymiarze społecznym

Niniejsza praca ukazuje procesy rewitalizacji i gentryfikacji ze wspólnej dla nich perspektywy, wypełniając tym samym, przynajmniej częściowo, pewne braki literaturowe. O innowacyjności monografii świadczy przedstawiona przez autora zhybrydyzowana forma obu zjawisk: rewigentracja. Jest to pierwsze tego typu syntetyczne ujęcie problemu. Uzupełnieniem tej koncepcji jest definicja gentryfikacji mentalnej, będącej prefazą gentryfikacji. Ponadto w publikacji ukazano i nazwano związki pomiędzy badanymi procesami w zależności od tego, który z nich indukuje zmiany. Szczegółowo określono także składowe tzw. potencjału gentryfikacyjnego i zaproponowano wykorzystanie gentrymapy do jego badania. Przede wszystkim jednak uwzględniono humanistyczną perspektywę badawczą, w której najważniejszy jest człowiek. Poznanie struktur i procesów miejskich, a także oczekiwań ludzi jest niezwykle istotne, ponieważ pozwala tak pokierować miejską narracją, w tym procesem projektowym, aby przestrzeń była przyjazna każdemu z jego użytkowników.

Od autora – uzasadnienie podjętego tematu badań / 9

1. Wstęp / 13
1.1. Cel pracy i problemy badawcze / 16
1.2. Zakres czasowy i przestrzenny / 18
1.3. Postępowanie badawcze / 20
1.4. Struktura pracy / 23
1.5. Ocena materiałów źródłowych i metody badań / 24

2. Teoretyczno-metodologiczna perspektywa badań nad miastem / 35
2.1. Przekształcenia przestrzeni miejskiej / 35
2.2. Teoretyczne podstawy procesu urbanizacji / 39
2.3. Proces urbanizacji ze szczególnym uwzględnieniem reurbanizacji / 43

3. Rewitalizacja – geneza i istota problemu. W kierunku nowego paradygmatu / 52
3.1. Studia nad rewitalizacją – operacjonalizacja pojęcia oraz wymiary procesu / 56
3.2. Specyfika rewitalizacji w Polsce / 69
3.3. Polska i niemiecka perspektywa procesu / 73

4. Gentryfikacja – geneza i istota problemu / 78
4.1. Geneza procesu / 78
4.2. Aktorzy gentryfikacji / 84
4.3. Teorie wyjaśniające gentryfikację. Wymiary i fazy procesu / 88
4.4. Polska perspektywa procesu / 96

5. Rewitalizacja i gentryfikacja w perspektywie społecznej / 99
5.1. Ocena rewitalizacji i gentryfikacji w Berlinie / 103
5.1.1. Rys historyczny i specyfika procesów w Berlinie / 103
5.1.2. Społeczny wymiar procesów w Berlinie / 110
5.2. Rewitalizacja i gentryfikacja – uwarunkowania polskie / 127
5.2.1. Rewitalizacja w Toruniu na tle innych miast regionu / 127
5.2.2. Przemiany rewitalizacyjno-gentryfikacyjne w Toruniu w opinii mieszkańców miasta / 136

6. Rewitalizacja genus proximum gentryfikacji? Współzależność procesów / 164

7. Rewigentracja. Próba wypracowania koncepcji / 187

8. Podsumowanie / 197

Bibliografia / 205
Spis fotografii, tabel i rycin / 224

Krzysztof Rogatka