W służbie Bogu i człowiekowi. Zarys problemu patriotyzmu w myśli George'a Berkeleya

Bóg i człowiek oraz relacja zachodząca między nimi to główne pola zainteresowań brytyjskiego myśliciela oświeceniowego George’a Berkeleya (1685-1753). Niniejsza monografia podejmuje próbę analizy rozważań filozofa w tym względzie w perspektywie problemów rozpatrywanych na gruncie filozofii moralnej i społecznej. W ten sposób sięga ona poza obszar znanych polskiemu czytelnikowi analiz metafizyczno-epistemologicznych autora Traktatu o zasadach poznania ludzkiego (1710). Rekonstrukcja i analiza myśli moralnej i społecznej Berkeleya uwzględnia trzy okresy jego pisarstwa, tj. brytyjski, amerykański i irlandzki, i jest dokonywana przez pryzmat zjawiska patriotyzmu brytyjskiego i irlandzkiego w XVIII wieku.

WSTĘP / 7

ROZDZIAŁ I. WYSPY BRYTYJSKIE W 1. POŁOWIE XVIII WIEKU / 13
1. Sytuacja społeczno-polityczna Wielkiej Brytanii / 15
2. Sytuacja Irlandii / 31

ROZDZIAŁ II. /TRADYCJE PATRIOTYCZNE NA WYSPACH BRYTYJSKICH W 1. POŁOWIE XVIII WIEKU / 43
1. Patriotyzm angielski / 48
2. Brytyjski patriotyzm kolonialny / 57
3. Patriotyzm irlandzki / 60
3.1. Postaci ikony irlandzkiego patriotyzmu XVIII wieku / 71
3.1.1. Jonathan Swift (1667–1745) / 71
3.1.2. Charles Lucas (1713–1771) / 75
3.2. Działalność towarzystw naukowych i kościelnych / 78
3.2.1. Dublińskie Towarzystwo Filozoficzne (1683) / 78
3.2.2. Królewskie Towarzystwo Dublińskie (1731) / 79
3.2.3. Towarzystwo Promowania Angielskich Szkół Protestanckich w Irlandii (1733) / 86
4. Podsumowanie / 89

ROZDZIAŁ III. /REKONSTRUKCJA I ANALIZA WIZJI PATRIOTYZMU GEORGE’A BERKELEYA (1709–1753) / 93
1. Patriotyzm w okresie brytyjskim (1709–1721) / 99
1.1. Aspekt teoretyczny (1709–1713) / 101
1.1.1. Człowiek jako wzorowy członek wspólnoty / 109
1.1.2. Natura ludzka a działanie na rzecz wspólnoty / 118
1.1.3. Berkeleyowski uniwersalizm / 128
1.2. Ujęcie praktyczne (1715–1721) / 133
1.3. Podsumowanie / 140
2. Patriotyzm w okresie amerykańskim (1722–1732) / 143
2.1. Idea projektu bermudzkiego / 147
2.2. Projekt bermudzki jako przejaw patriotyzmu? / 163
2.3. Podsumowanie / 175
3. Patriotyzm w okresie irlandzkim (1734–1752) / 176
3.1. Wymiar moralny i religijny / 183
3.2. Wymiar gospodarczy / 202
3.3. Podsumowanie / 215

ZAKOŃCZENIE / 219

ZAŁĄCZNIKI
Załącznik 1 / 225
Załącznik 2 / 228
Załącznik 3 / 229
Załącznik 4 / 230
Załącznik 5 / 231
Załącznik 6 / 232
Załącznik 7 / 233

BIBLIOGRAFIA / 235

Marta Szymańska-Lewoszewska