Cultores Deorum. Stowarzyszenia religijne w Italii w okresie wczesnego cesarstwa I-III w. n.e.

Książka „Cultores Deorum. Stowarzyszenia religijne w Italii w okresie wczesnego cesarstwa I-III w. n.e.” autorstwa Przemysława Wojciechowskiego jest to wyczerpująca lektura tycząca się tematyki stowarzyszeń religijnych w antycznym Rzymie i polemika z niemieckim historykiem Theodorem Mommsenem (1817-1903) oraz jego dziełem „De collegiis et sodaliciis Romanorum”. Ten traktat historyczny na cały wiek XX ustanowił pogląd mówiący, że Rzymianie zrzeszali się w stowarzyszeniach religijnych po to, aby realizować swoje prywatne cele (głównie zagwarantować sobie pochówek), pod pretekstem wyznawania kultów. Jak podkreśla autor najnowsze odkrycia archeologiczne z przełomu XX i XXI wieku dowodzą, że należy odejść od poglądu niemieckiego badacza. Nie jest prawdą, że do stowarzyszeń wstępowali jedynie najubożsi, których nie stać było na pochówek i poprzez członkostwo we wspólnocie starali się zapewnić sobie „godny wieczny spoczynek”. Z pewnością stowarzyszenia religijne były bardzo zróżnicowane społecznie, a co istotne znajdowali się w jej strukturach także niewolnicy. Sama struktura organizacji (która zwykle liczyła kilkudziesięciu członków) naśladowała warunki społeczne i można było w niej piąć się po cursus honorum stowarzyszenia – naturalnym było, że pierwszeństwo na tej „drabinie zaszczytów” miały osoby o lepszym pochodzeniu i majątku, a niewolnicy nie mogli liczyć na żadne istotne stanowiska. Autor podkreśla także kwestię patronatu i wspierania wszelkich stowarzyszeń majątkowo lub podarunkowo (np. budowanie budowli / posągów). W zamian, za akt dobroci ze strony patrona, ten mógł liczyć od stowarzyszenia na zaszczyty, które utwierdzały jego ważną rolę w społeczności. o co jest z pewnością istotne wspólnoty religijne nie niwelowały różnic między warstwami, ale dawały sposobność osobom o gorszym pochodzeniu i majątku zbudować swoje poczucie ważności i „zademonstrować swoją obecność” w społeczności. W moim odczuciu pozycja jest jak najbardziej godna polecenia. Autor w sposób dogłębny i precyzyjny odnosi się do istotnych kwestii związanych z tematyką wspólnot i stowarzyszeń w świecie rzymskim. Książka stanowi ważną lekturę dla wszystkich osób zainteresowanych rzymskim korporacjonizmem (nie tylko religijnym) i ciekawy głos w historycznym świecie. Przede wszystkim, jednak dowodzi, że nowe badania archeologiczne mogą rzucić zupełnie inny obraz na powszechnie akceptowane teorie historyczne. https://www.imperiumromanum.edu.pl/recenzje/cultores-deorum-stowarzyszenia-religijne-italii-okresie-wczesnego-cesarstwa-iii-n-e/

Pracuje na stanowisku profesora w Instytucie Historii i Archiwistyki UMK. Jego zainteresowania naukowe obejmują różne aspekty historii społecznej starożytnego Rzymu, szczególnie dzieje życia religijnego w rzymskich miastach w pierwszych stuleciach po Chrystusie. Tej problematyce poświęcone są najważniejsze publikacje w jego dotychczasowym dorobku: Untersuchungen zu den Lokalkulten im römischen Aquileia. Herkunft, Funktion und Anhängerschaft (Toruń 2001) oraz Czciciele Herkulesa w Rzymie. Studium epigraficzno-antroponomastyczne (I–IV w. n.e.), Toruń 2005. 

Przemysław Wojciechowski is a professor at the Chair of Ancient History and Byzantium in the Faculty of History, Nicolaus Copernicus University in Toruń. His work focuses on the history of ancient Rome. His research interests primarily include the period of the early Roman Empire, in particular social history and the history of religion. He is the author of numerous academic articles and books published in Poland and abroad.