Estetyczne problemy późnej nowoczesności

Autorka kieruje swoją uwagę na estetyczne doświadczenie, sztukę oraz  procesy estetyzacji w warunkach późnej nowoczesności. Estetyczne ukierunkowanie pracy nie oddala nas jednak od ważnych problemów współczesnej humanistyki. Łączy się bowiem z płaszczyzną filozoficznych pytań o kondycję człowieka zmagającego się z problemami skończoności istnienia, kontyngencji, braku pewności ontologicznej w dzisiejszym świecie. Wykłady prezentują trzy późnonowoczesne funkcje doświadczeń estetycznych, w tym sztuki. Iwona Lorenc sięga w swej prezentacji głównie do narzędzi fenomenologicznych, wskazując na przydatność fenomenologii do tego typu analiz. Jej odniesienia filozoficzne są jednak znacznie szersze: nawiązuje do Kanta, do współczesnych sporów o aktualność niedokończonego projektu moderny w ujęciu Habermasa, przywołuje myśli Nietzschego, Husserla, Heideggera, Merleau-Ponty`ego, Vattima, Ricoeura, Adorna, Rancière`a, Lyotarda i wielu innych.

Wstęp  / 7

Wykład 1. Sztuka wobec fenomenu faktyczności
Potoczne i filozoficzne znaczenie terminu „faktyczność”   / 19
Aisthesis sztuki jako wehikuł faktyczności życia (Ranciére)  /22
Sztuka jako gra o przytrzymanie żywej obecności sensu (Husserl)  /24
Sztuka jako rozumienie faktyczności życia (hermeneutyka faktyczności: Heidegger, Ricoeur)  /27
Doświadczenie granic rozumienia w ujęciu estetyki fenomenologicznej  /  28
Sztuka jako zakrywająco-odkrywające doświadczenie faktyczności (Merleau-Ponty, Belting)  /  32
„Poślizg” fenomenalistyczny Lyotarda a otwartość fenomenologicznego doświadczenia obecności u Merleau-Ponty’ego  /  40
Zakończenie  /  47

Wykład 2: Ucieczka, iluzja czy heroizm? Dylematy współczesnej filozofii sztuki
Ambiwalencja tego, co estetyczne w późnej nowoczesności  /51
Rezygnacja z mocnej ontologii we współczesnej filozofii sztuki  /  52
To, co estetyczne wobec fenomenu ludzkiej kondycji  /  54
To, co estetyczne jako iluzja i ucieczka  /  55
Krytyka eskapistyczno-iluzyjnej funkcji sztuki: Nietzsche, Heidegger, Habermas  / 57
Trudna formuła ontologicznego bezpieczeństwa  /  59
Ontologiczne bezpieczeństwo a tożsamość  /  61
Estetyczna, paradoksalna formuła bezpieczeństwa ontologicznego  /  63
Nihilistyczny aspekt późnej nowoczesności  /  66
Osłabienie metafizyki a przebudowa pola pojęciowego współczesnej  filozofii sztuki i estetyki  /  69
Pozór sztuki jako heroizm, a nie – ucieczka  /  71
Ryzyko ambiwalencji sztuki i jej krytyczne posłannictwo  /  73

Wykład III: Doświadczenie estetyczne: consensus czy dissensus? Ciągłość czy zerwanie?
Pole pytań i filozoficzny kontekst tematu  /  77
Ogólny kontekst sporu o konsensualność i dissensualność doświadczenia estetycznego  /  82
Konsensualna i dissensualna aisthesis  /  83
Merleau-Ponty: dynamiczny consensus uwzględniający różnice  /  86
Znaczenie tematyki intersubiektywności  /  86
Fenomenologiczna recepcja wątków Kantowskich przez Merleau-Ponty’ego  /  88
Konsensualno-dissensualny charakter doświadczenia estetycznego u Merleau-Ponty’ego  /  92
Doświadczenie estetyczne jako dissensus: Lyotardowska estetyka oporu  /  97
Negatywna wspólnotowość transcendentalna  /  97
Aisthesis jako dissensus: współczesne malarstwo według Lyotarda  /  102

Uwagi końcowe: Lyotard a Merlau-Ponty  /  108

Bibliografia  /  111

Indeks osobowy  /  117

Summary  /  121

Iwona Lorenc