Eugenika. Zagrożenie czy nadzieja ludzkości?

Seria Miniatury etyczne to forum refleksji nad detalicznymi problemami, które etyka dostojna i uroczysta z konieczności odsuwa na plan dalszy lub pomija. Pozornie to założenie nie współgra z podjętym przez Zdzisławę Piątek problemem eugeniki. Tytułowa kwestia jest ważna, aktualna, w dodatku obrosła wieloma nieporozumieniami i uproszczeniami. Samo pojęcie eugeniki nie jest jakoś szczególnie zapomniane i wymagające „przywracania pamięci”, a przyjęta przez Autorkę perspektywa z pewnością nie jest nieśmiała ani marginalna czy formułowana z tylnego rzędu. Przeciwnie – to jasno określone stanowisko, które zachęca do przemyślenia problemu eugeniki na nowo i stanowi zaproszenie do rzeczowej dyskusji, wolnej od ideologicznych uprzedzeń. Korzystając ze zdobyczy współczesnej nauki, Autorka stara się oddzielić „zdrowe jądro” eugeniki od błędów, w które dziedzina ta została uwikłana. Argumentuje, że w odradzającej się eugenice jest zawarta nadzieja na skuteczne przeciwdziałanie biologicznej degeneracji gatunku ludzkiego, spowodowanej zarówno radykalną zmianą trybu życia, jak i narastającym skażeniem środowiska. Nie dajmy się zatem zwieść paradoksom „miniaturowości” niniejszej książeczki. Małe jest bowiem nie tylko piękne, ale może być też ważne, dobre i mądre.

Eugenika w serii Miniatury etyczne / 7

Uwagi wstępne / 17
Trudności związane z badaniami eugenicznymi / 29
Zakaz kazirodztwa jako mechanizm eugeniczny / 33
Eugenika jako „higiena społeczna”, dialog z tradycją / 38

Historyczny rozwój pojęcia i przedmiotu eugeniki / 51
Semantyczne aspekty pojęcia „eugenika” / 62
Doświadczenia Grzegorza Mendla i zasada niezależnej segregacji cech / 75
Dziedziczenie cech nabytych – Lamarck versus Weismann / 86

Problem rasy / 95
Wynaturzenia eugeniki a rasizm / 97
Pojęcie rasy w kontekście politycznym / 107
Polityka „higieny ras” jako polityka rozrodu / 111

Nowa eugenika – eugenika dla dobra ludzkości / 119
Nowa orientacja badawcza eugeniki i przezwyciężanie błędów przeszłości / 125
Nowa eugenika a inżynieria genetyczna / 134

Jakość życia jako argument w rozstrzyganiu problemów moralnych? / 141
Eugenika a etyka świętości ludzkiego życia / 143
Etyka jakości życia a postęp w dziedzinie nauk biomedycznych / 146
Odgrywanie roli Pana Boga / 166

Wyzwania nowej eugeniki / 173
Eugenika w kontekście odpowiedzialności za przyszłe pokolenia / 175
Eugenika i problem człowieczeństwa zygoty / 181
„Kultura życia” versus „kultura śmierci” / 186
„Kultura życia” w Encyklice Evangelium Vitae / 189

Podsumowanie: oswojenie eugeniki / 205

Aneks
Kilka uwag o ewolucyjnych wyzwaniach pod adresem eugeniki / 215

Zdzisława Piątek