Grupy rządzące w miastach nadbałtyckich w średniowieczu
Ramy chronologiczne prezentowanych w tej książce badań obejmują okres od końca XIII do początku XVI stulecia. Cezurę początkową wyznacza wykształcenie się w dużych miastach nadbałtyckich ustroju radzieckiego, zapewniającego tworzącej Hanzę grupie kupców dalekosiężnych decydujący wpływ na władzę i na skład osobowy rad miejskich. Wybór początku XVI wieku jako momentu zamykającego badania podyktowało zarówno pojawienie się reformacji, która zmieniła także społeczno-polityczne uwarunkowania funkcjonowania grup rządzących, jak i zachodzące wówczas przemiany ustrojowe wyrażające się szerszym udziałem reprezentantów pospólstwa w rządach. Zasięg geograficzny ograniczony został do trzech grup miast nadbałtyckich: wendyjskich, pruskich i inflanckich. Każda z tych grup ma własną specyfikę regionalną, a jednocześnie wszystkie tworzyły fenomen kulturowy i ekonomiczny zwany Hanzą1. Pod względem rzeczowym opracowanie formalnie powinno obejmować wszystkie osoby, które uważano za uprawnione do pełnienia urzędu rajcy i bezpośredniego sprawowania władzy. Realizacja tego postulatu w badaniach ilościowych nie jest jednak możliwa, gdyż nie dysponujemy kryteriami pozwalającymi na wyodrębnienie takiej grupy. W konsekwencji osobowy zakres badań ograniczono do członków rad miejskich.
Wstęp /7
Rozdział I - Terminologia i definicja grup rządzących w miastach nadbałtyckich / 16
Patrycjat - warstwa górna - grupy rządzące /16
Patrycjat hanzeatycki w badaniach dziewiętnasto-
i dwudziestowiecznych /18
Rozdział II - Prawne podstawy składu rad miejskich /26
Początki ustroju radzieckiego w miastach wendyjskich /27
Ustrój radziecki w miastach pruskich /31
Ustrój radziecki w miastach inflanckich /35
Rozdział III - Skład społeczny grup rządzących w miastach nadbałtyckich /39
Wprowadzenie /39
Analiza składu osobowego rad miejskich /41
Miasta wendyjskie /42
Miasta pruskie /45
Miasta inflanckie /52
Gospodarcze i społeczne uwarunkowania mobilności składu grup rządzących /54
Postrzeganie struktury społecznej /62
Rozdział IV - Brackie formy organizacji grup rządzących /69
Uwagi wstępne /69
Bractwa elitarne w Lubece /71
Bractwa elitarne w miastach pruskich /75
Bractwa elitarne w miastach inflanckich /85
Rozdział V - Rada jako korporacja i jej samoprzedstawianie /89
Przysięga /89
Uczty radzieckie /91
Działalność dewocyjna rady /100
Zakończenie /108
Bibliografia /111
Indeks osób i nazw geograficznych /127
Die Fiihrungsgruppen in den Ostseestadten im Mittelalter Zusammenfassung /134
Roman Czaja
- Ordines Militares. Yearbook for the Study of the Military Orders, vol. 12 (2003). Die Ritterorden in der europäischen Wirtschaft des Mittelalters
- Das Bild und die Wahrnehmung der Stadt und der standtischen Gesellschaft im Hanseraum im Mittelalter und in der frühen Neuzeit
- Ordines Militares. Yearbook for the Study of the Military Orders, vol. 14 (2007). Die Ritterorden als Träger der Herrschaft: Territorien, Grundbesitz und Kirche
- Grupy rządzące w miastach nadbałtyckich w średniowieczu
- Ordines Militares. Yearbook for the Study of the Military Orders, vol. 15 (2010). Die Rolle der Schriftlichkeit in den Geistlichen Ritterorden des Mittelalters
- Städtelandschaften im Ostseeraum im Mittelalter und in der Frühen Neuzeit
- Konfliktbewältigung und Friedensstiftung im Mittelalter
- Świecie. Atlas historyczny miast polskich, t. 1: Prusy Królewskie i Warmia, z. 6
- Ordines Militares. Yearbook for the Study of the Military Orders, vol. 18 (2013)
- Zakon krzyżacki w Prusach i Inflantach. Podziały administracyjne i kościelne w XIII-XVI wieku
- Selbstzeugnisse im polnischen und deutschen Schrifttum im Spätmittelalter und in der Frühen Neuzeit (15.-18. Jahrhundert). Band 1
- Ordines Militares. Yearbook for the Study of the Military Orders, vol. 17 (2012)
- Ordines Militares. Yearbook for the Study of the Military Orders, vol. 16 (2011). Die Ritter Orden in um Bruchsund Krisen Zeiten. The military orders in times of change and crisis
- Ziębice. Atlas historyczny miast polskich, t. IV: Śląsk, z. 16
- Chojnice. Atlas historyczny miast polskich, t. I: Prusy Królewskie i Warmia, z. 7
- Ostróda. Atlas historyczny miast polskich, t. III: Mazury, z. 2
- Bochnia. Atlas historyczny miast polskich, t. V: Małopolska, z. 4
- Mrągowo. Atlas historyczny miast polskich, t. III: Mazury, z. 3
- Ząbkowice Śląskie. Atlas historyczny miast polskich, t. IV: Śląsk, z. 17
- Włocławek. Atlas historyczny miast polskich, t. 2: Kujawy, z. 3
- Ordines Militares. Yearbook for the Study of the Military Orders, vol. 19 (2014)
- Ordines Militares. Yearbook for the Study of the Military Orders, vol. 20 (2015)
- Ordines Militares. Yearbook for the Study of the Military Orders, vol. 22 (2017)
- Malbork. Atlas historyczny miast polskich, t. 1: Prusy Królewskie i Warmia, z. 5
- Koronowo. Atlas historyczny miast polskich, t. II: Kujawy, z. 2
- Ordines Militares. Yearbook for the Study of the Military Orders, vol. 21 (2016)
- Ordines Militares. Yearbook for the Study of the Military Orders, vol. 23 (2018)
- Ordines Militares. Yearbook for the Study of the Military Orders, vol. 24 (2019)
- Ordines Militares. Yearbook for the Study of the Military Orders, vol. 25 (2020)
- Ordines Militares. Yearbook for the Study of the Military Orders, vol. 26 (2021)
- Ordines Militares. Yearbook for the Study of the Military Orders, vol. 27 (2022)
