Kelsenowski model kontroli konstytucjonalności prawa a integracja europejska. Studium wpływu

Praca dotyczy tematu o bardzo istotnym charakterze, stanowi bowiem analizę przemian, jakie ewolucja integracji europejskiej wywołała w instytucjach tradycyjnego konstytucjonalizmu, na przykładzie scentralizowanego modelu kontroli konstytucyjności ustaw. Jest oczywiste, że przemiany te nabrały, w ciągu ostatniego 25-lecia, bardzo głębokiego charakteru, ich opis i analiza zajmują wiele uwagi doktryny europejskiej i dobrze się stało, że temat ten został, w tak rozbudowanej formie, podjęty także w polskiej literaturze przedmiotu. […] brakowało w Polsce dotąd całościowego i zaktualizowanego przedstawienia problemu. […] monografia stanowi dzieło udane i wartościowe, które wypełnia lukę w polskiej literaturze przedmiotu.

Z recenzji prof. zw. dr. hab. Lecha Garlickiego

Wykaz skrótów  / 11
Wstęp  / 13

Rozdział I. Sąd konstytucyjny w multicentrycznym systemie stosowania prawa  / 29
1. Uwagi wstępne  / 29
2. Częściowa decentralizacja kontroli konstytucyjności prawa i jej konsekwencje  / 35
3. Równoległość prejudycjalna. Pytanie prejudycjalne do ETS a pytanie prawne do sądu konstytucyjnego. Spór o pierwszeństwo  / 39
4. Odroczenie utraty mocy obowiązującej przepisu prawa krajowego przez sąd konstytucyjny a skuteczność norm prawa UE  / 70
5. Uwagi podsumowujące  / 80

Rozdział II. Sąd konstytucyjny w państwie UE jako sąd wspólnotowy w rozumieniu art. 267(3) TFUE  / 81
1. Uwagi wstępne  / 81
2. Pojęcie sądu z art. 267(3) TFUE w orzecznictwie ETS oraz w opiniach rzeczników generalnych  / 83
3. Praktyka sądów konstytucyjnych w zakresie korzystania z procedury prejudycjalnej  / 85
4. Uwagi podsumowujące  / 122

Rozdział III. Ustrojowy status sądów konstytucyjnych a ich orzecznictwo w sprawach europejskich  / 127
1. Uwagi wstępne  / 127
2. Status ustrojowy sądu konstytucyjnego jako czynnik kształtujący orzecznictwo w kwestii członkostwa państwa w UE  / 131
2.1. Kognicja sądu konstytucyjnego wobec norm zawartych w umowach międzynarodowych  / 132
2.2. Model skargi konstytucyjnej  / 151
2.3. Kompetencje sądów konstytucyjnych wykraczające poza kontrolę hierarchicznej zgodności norm a członkostwo państwa w UE  / 176
2.4. Organizacja wewnętrzna sądu konstytucyjnego i jej wpływ na orzecznictwo związane z członkostwem w UE  / 182
2.5. Terytorialny ustrój państwa a kompetencje sądów konstytucyjnych w kontekście członkostwa państwa w UE  / 188
3. Uwagi podsumowujące  / 195

Rozdział IV. Ewolucja stanowisk sądów konstytucyjnych w kwestii podstaw prawnych i zakresu dopuszczalnej kontroli konstytucyjności prawa UE  / 199
1. Uwagi wstępne  / 199
2. Ewolucja orzecznictwa sądów konstytucyjnych w kwestii wewnątrzsystemowej legitymacji do badania konstytucyjności prawa UE  / 204
3. Uwagi podsumowujące  / 236

Rozdział V. Specyfika kontroli konstytucyjności aktów prawa UE  / 243
1. Uwagi wstępne  / 243
2. Wzorce kontroli charakterystyczne dla badania konstytucyjności prawa UE i ich specyfika  / 244
2.1. Zakaz działania ultra vires  / 245
2.2. Tożsamość konstytucyjna  / 279
2.3. Uwagi podsumowujące  / 295
3. Różnice między kontrolą prawa pierwotnego i wtórnego UE  / 297
3.1. Uwagi wprowadzające  / 297
3.2. Specyfika kontroli aktów prawa pierwotnego  / 302
3.3. Specyfika kontroli umów międzynarodowych UE zawieranych z państwami trzecimi  / 317
3.4. Specyfika kontroli aktów prawa wtórnego  / 320
4. Uwagi podsumowujące  / 346

Rozdział VI. Prawo UE jako wzorzec kontroli w postępowaniu przed sądem konstytucyjnym  / 351
1. Uwagi wstępne  / 351
2. Prawo UE jako bezpośredni wzorzec kontroli  / 362
3. Prawo UE jako pośredni wzorzec kontroli  / 370
4. Uwagi podsumowujące  / 402

Rozdział VII. Sąd konstytucyjny a wykładnia norm konstytucyjnych zgodna z prawem UE  / 405
1. Uwagi wstępne  / 405
2. Wykładnia konstytucji w zgodzie z prawem UE – geneza koncepcji, podstawy prawne i granice jej stosowania  / 408
3. Prounijna wykładnia konstytucji a zasada wykładni zgodnej  / 415
4. Prounijna wykładnia konstytucji w orzecznictwie sądów konstytucyjnych – analiza prawno-porównawcza  / 427
5. Uwagi podsumowujące. Prounijna wykładnia konstytucji jako metoda sądowej europeizacji konstytucji  / 442

Rozdział VIII. Sądy konstytucyjne wobec rozwoju systemu ochrony praw podstawowych UE  / 447
1. Uwagi wstępne  / 447
2. Rola sądów konstytucyjnych w kształtowaniu się katalogu praw podstawowych UE  / 450
3. Proces konstytucjonalizacji zasady ochrony praw podstawowych w porządku prawnym UE  / 456
4. Współczesne wyzwania dla sądów konstytucyjnych związane z obowiązywaniem Karty  / 460
5. Sądy konstytucyjne a zakres zastosowania Karty wobec działań państw członkowskich  / 464
5.1. Kwestia zakresu zastosowania praw podstawowych UE przed i po wejściu w życie Karty  / 464
5.2. Wyrok FTK z dnia 24 kwietnia 2013 r. Próba zwężającej wykładni pojęcia implementacji prawa UE  / 469
5.3. Wyrok austriackiego TK z dnia 14 marca 2012 r. Próba monopolizacji stosowania Karty w krajowym porządku prawnym  / 474
5.4. Uwagi podsumowujące problemy wynikające z szerokiej interpretacji art. 51 ust. 1 Karty  / 479
6. Kolizja standardów ochrony praw podstawowych w porządku krajowym i unijnym  / 480
7. Wyroki Akerberg Fransson oraz Melloni a konstytucyjne standardy ochrony praw podstawowych  / 488
7.1. Praktyka konstytucyjna – studium przypadku (wyrok hiszpańskiego TK z dnia 13 lutego 2014 r  / 488
7.2. Zobowiązanie sądów konstytucyjnych do stosowania standardów ochrony wyznaczonych Kartą. Problemy teoretyczne  / 496
8. Uwagi podsumowujące  / 501

Rozdział IX. Klasyczny paradygmat sądownictwa konstytucyjnego a proces konstytucjonalizacji prawa UE  / 505
1. Uwagi wstępne  / 505
2. Sądy konstytucyjne a heterarchia konstytucyjna współczesnego systemu prawnego UE  / 508
3. Sądy konstytucyjne a dogmat nadrzędnej mocy konstytucji  / 518
4. Sądy konstytucyjne a częściowa decentralizacja kontroli hierarchicznej zgodności norm  / 522
5. Skutek erga omnes orzeczeń sądów konstytucyjnych i jego postępująca erozja  / 529
6. Dekompozycja klasycznego modelu kontroli konstytucyjności prawa a perspektywiczny status sądów konstytucyjnych w UE  / 533

Zakończenie  / 539
Bibliografia  / 547
The Kelsenian model of Constitutional Review of Law and European integration. A study of influence (summary)  / 585

Aleksandra Kustra-Rogatka