Korupcja gospodarcza. Studium z dziedziny polityki kryminalnej

Problematyka korupcji od lat stanowi przedmiot refleksji nie tylko na gruncie nauk prawnych, lecz także społecznych. Na płaszczyźnie nauk prawnych koncentruje się ona przede wszystkim na zagadnieniach dotyczących odpowiedzialności karnej za przestępstwa korupcyjne. Dotyczy przy tym w głównej mierze korupcji związanej z wykonywaniem funkcji publicznej, czyli tzw. korupcji urzędniczej. Korupcja związana z dążeniem do uzyskania na konkurencyjnym rynku przewagi przy wykorzystaniu nielegalnych metod, czyli korupcja określana jako gospodarcza, nie była dotychczas przedmiotem obszerniejszego omówienia. Lukę tę zapełnia monografia Janusza Bojarskiego. Niewątpliwie jej zaletą jest przedstawienie zagadnień związanych z korupcją gospodarczą nie tylko na płaszczyźnie prawnokarnej, lecz także kryminalnopolitycznej. Należy przy tym podkreślić, że właśnie zagadnienia związane z polityką kryminalną realizowaną w ramach reakcji na przestępstwa korupcyjne stanowi zasadniczy nurt rozważań Autora…

Fragment recenzji dra hab. Wojciecha Dadaka (Katedra Kryminologii UJ)

Wstęp / 9

Część 1. Uwarunkowania polityki kryminalnej w obecnej rzeczywistości

Rozdział 1. Sytuacja nauki polityki kryminalnej / 33
1. Ograniczenia teorii kryminologicznych / 33
2. Specyfika metod badawczych / 43
3. Wpływ stanowionego prawa na zachowania ludzi / 47

Rozdział 2. Racjonalność działań ustawodawcy / 52
1. Praktyczne ograniczenia ustawodawcy w procesie stanowienia prawa / 52
2. Proces tworzenia prawa / 58
3. Wymagania stawiane racjonalnemu ustawodawcy / 63
4. Racjonalny ustawodawca a społeczeństwo / 66
5. Rola kary kryminalnej w przeciwdziałaniu przestępczości / 68

Rozdział 3. Problemy prawa karnego jako instrumentu walki z korupcją gospodarczą / 78
1. Przewidywanie i ocena skuteczności prawa karnego / 78
2. Prawo karne a kultura danej społeczności / 89
3. Prawo karne a inne metody oddziaływania na społeczeństwo / 92
4. Środowiskowe czynniki wpływające na działania o charakterze przestępczym / 96
5. Trwałość funkcjonowania konstrukcji prawnych / 99

Część 2. Uwarunkowania kulturowe korupcji gospodarczej

Rozdział 1. Kulturowe kształtowanie się zachowań korupcyjnych w różnych społeczeństwach i w historii / 105
1. Kultura jako sfera faktu / 105
2. Wybrane przykłady wikłania społeczeństwa w działania korupcyjne / 109
3. Historyczne źródła zachowań o charakterze korupcyjnym / 115

Rozdział 2. Korupcja w Polsce w aspekcie kultury / 122
1. Relacje nieformalne jako sposób adaptacji do życia w warunkach niedostatku / 122
2. Psychologiczne mechanizmy adaptacji / 132

Rozdział 3. Kultura korupcyjna we współczesnym świecie / 146
1. Tworzenie się standardów postępowania w ramach podmiotów gospodarczych oraz ich otoczenia / 146
2. Korupcja a rozwój gospodarczy / 157
3. Prawidłowości w relacjach między kulturą a korupcją / 162

Część 3. Analiza wybranych aspektów przepisów prawa karnego, mogących mieć zastosowanie w przypadku korupcji gospodarczej

Rozdział 1. Przedmiot, podmiot, strona przedmiotowa i podmiotowa przestępstw korupcyjnych (art. 228, 229, 296a kk, art. 46 ustawy o sporcie) / 171
1. Ochrona dóbr prawnych w przypadku przepisów antykorupcyjnych / 171
2. Zakres podmiotowy obowiązywania przepisów antykorupcyjnych / 176
3. Określenie czynności wykonawczych / 187
4. Czynności operacyjno-rozpoznawcze w świetle prawa karnego / 188

Rozdział 2. Uwolnienie od odpowiedzialności karnej (art. 229 § 6 kk itp.) / 199
1. Różne modele rozbicia solidarności sprawców przestępstw korupcyjnych za pomocą przepisów prawa karnego / 199
2. Problematyka braku symetryczności w uwolnieniu od odpowiedzialności karnej / 203
3. Absorpcja obcych koncepcji przez polskie prawo karne / 205
4. Rygory dotyczące zawiadomienia o popełnionym przestępstwie / 206
5. Zwolnienie od odpowiedzialności karnej a międzynarodowe zobowiązania Polski / 209
6. Kwestia skuteczności przepisów zwalniających od odpowiedzialności karnej / 213

Rozdział 3. Nadużycie zaufania (art. 296 kk) oraz nadużycie władzy (art. 231 kk) / 220
1. Problematyka podmiotu i przedmiotu ochrony / 220
2. Określenie czynności wykonawczych / 228
3. Granice karalności / 234

Rozdział 4. Odpowiedzialność za „pranie pieniędzy” pochodzących z korupcji / 245
1. Określenie pojęcia „pranie pieniędzy” / 245
2. Przedmiot wykonawczy / 250
3. Korzyść pochodząca z przestępstwa / 257
4. Ściganie prania pieniędzy w aspekcie międzynarodowym / 264
4. Domniemania / 268

Zakończenie / 271
Bibliografia / 295
Streszczenie / 315 

Janusz Bojarski