Kryminalistyka. Wybrane zagadnienia teorii i praktyki śledczo-sądowej

Przekazujemy do rąk Czytelników nowe wydanie toruńskiego podręcznika kryminalistyki. Jest naturalne, że nawiązuje ono do wydań wcześniejszych, zarówno opracowanych indywidualnie przez Mariusza Kulickiego, jak i opracowanego wspólnie przez pracowników Katedry Kryminalistyki UMK w 2005 roku. Już pierwszy rzut oka na okładkę obrazuje ciągłość myśli kryminalistycznej.
Kryminalistyka jest nauką prężnie rozwijającą się oraz sięgającą do najnowszych osiągnięć innych specjalistycznych dziedzin wiedzy i każde nowe wydanie podręcznika musi to uwzględniać. Do treści podręcznika dochodzą ponadto nowe rozwiązania legislacyjne oraz zagadnienia z kręgu taktyki i techniki kryminalistycznej, opracowywane pod wpływem doświadczeń praktyki. Przykładem tego jest np. wprowadzenie rozdziału poświęconego przeszukaniu, które jest obszernie opracowane w polskim kodeksie postępowania karnego, ale jak wykazała praktyka, może przy niewłaściwej realizacji powodować dramatyczne skutki.
Niniejszy podręcznik zawiera omówienie podstawowych zagadnień kryminalistyki, niezbędnych w uniwersyteckim kształceniu prawników. Spełnia on założenia programu dydaktycznego i daje podstawę do rozumienia i należytego wykorzystywania osiągnięć kryminalistyki w ustalaniu czynów zabronionych i w procesowym dowodzeniu przestępstw oraz rozstrzyganiu problemów cywilnoprawnych, zwłaszcza na podstawie dokumentów i ich ekspertyzy. Omówienie istotnych dla praktyki dowodowej zagadnień psychologii kryminalistycznej oraz kryminalistycznej techniki pozwoli prawnikowi poznać i zrozumieć zasady oraz metody uzyskiwania tą drogą środków dowodowych, ich oceny i wykorzystywania w dowodzeniu.
Zagadnienia psychologiczne oraz techniczne przedstawione zostały na tyle przystępnie, że może je opanować każdy student prawa czy słuchacz szkoły policyjnej, aby później - w miarę potrzeb - wiedzę tę stosować samemu, przekazywać innym oraz racjonalnie oceniać efekty działań procesowych i pracę biegłych. Podręcznik dostarcza wiedzy i umiejętności metodycznych, które okażą się pomocne przy praktycznym zetknięciu się także z innymi, nieomówionymi tu, zagadnieniami taktycznymi i techniczno-kryminalistycznymi.
Najważniejsze jest bowiem opanowanie umiejętności kryminalistycznego widzenia środków dowodowych, osiągania ich oraz wykorzystywania na użytek prawa. Nowoczesny wymiar sprawiedliwości oczekuje od pracowników dochodzeniowo-śledczych i sądowych solidnej umiejętności korzystania ze stale rosnących możliwości kryminalistyki. Aktualne pozostają bowiem słowa, że w postępowaniu sądowym prawda na ogół zwycięża, ale prawnik musi umieć jej w tym dopomóc. Z tej racji podręcznik zainteresuje już pracujących w organach ścigania i wymiaru sprawiedliwości, chcących swą pracę usprawnić i uefektywnić. Można go zalecić aplikantom. Warto przywołać w tym miejscu myśl, że znacznie łatwiej poprzestać na wiedzy, co trzeba zrobić w toku procesu, aby uczynić zadość dyspozycjom procedury karnej czy cywilnej, ale trudniej nauczyć się, jak to wykonać efektywnie.

Wstęp / 7
Rozdział I. Pojęcie kryminalistyki / 9
1. Początki kryminalistyki / 9
2. Identyfikacja kryminalistyczna / 19
3. Modus operandi / 26
4. System i definicja kryminalistyki / 38
5. Ogólne zasady działań kryminalistycznych /. 51
6. System rejestracji kryminalistycznej / 55
Rozdział II. Źródła i środki dowodowe w kryminalistyce / 57
1. Wieloznaczność terminu „dowód" w kodeksie postępowania karnego i w języku prawniczym / 57
2. Dwa rodzaje źródeł dowodowych, lecz jeden rodzaj środka dowodowego / 59
3. Źródła i środki dowodowe na tle zasady bezpośredniości / 64
4. Dokument w strukturze źródeł i środków dowodowych / 66
5. Ekspertyza w strukturze źródeł i środków dowodowych / 69
6. Struktura i definicje podstawowych pojęć ze sfery dowodowej / 74
7. Czynności procesowe a czynności operacyjno-rozpoznawcze / 77
8. Wersje kryminalistyczne / 87
Rozdział III. Psychologia kryminalistyczna / 94
1. Przedmiot i zakres psychologii kryminalistycznej / 94
2. Rola i zakres psychologii zeznań / 98
3. Podstawowe procesy poznawcze i właściwości psychiczne wpływające na formowanie się zeznań (wyjaśnień) / 102
Rozdział IV. Przesłuchanie / 173
1. Zagadnienia wstępne / 173
2. Przesłuchujący / 184
3. Taktyka przesłuchania / 188
4. Stadia przesłuchania / 201
5. Dokumentacja przesłuchania / 217
Rozdział V. Szczególne formy przesłuchania / 226
1. Przesłuchanie (wysłuchanie) dzieci / 229
2. Przesłuchanie osób starych / 244
3. Przesłuchanie osób zaburzonych psychicznie / 247
4. Przesłuchanie osób w ciężkim stanie zdrowia / 248
5. Przesłuchanie konfrontacyjne dwóch osób (konfrontacja) / 254
6. Przesłuchanie w celu odtworzenia wyglądu osoby lub rzeczy / 259
7. Przesłuchanie związane z okazaniem osoby lub rzeczy (okazanie) / 262
8. Przesłuchanie w celu odtworzenia sytuacji lub postępowania na miejscu zdarzenia /274
9. Przesłuchanie biegłego /277
10. Przesłuchanie za pośrednictwem tłumacza / 281
11. Przesłuchanie świadka incognito / 283
12. Przesłuchanie na odległość / 292
Rozdział VI. Promieniowanie elektromagnetyczne w kryminalistyce. oraz nieelektromagnetyczne sposoby uzyskiwania obrazu śladów kryminalistycznych / 296
1. Ogólne wiadomości o promieniowaniu elektromagnetycznym i jego wykorzystaniu w kryminalistyce /296
2. Nieelektromagnetyczne sposoby uzyskiwania obrazu śladów kryminalistycznych / 315
Rozdział VII. Fotograficzne oraz magnetyczne rejestrowanie obrazu w kryminalistyce / 319
1. Ogólne zasady widzenia i fotografowania przedmiotu / 319
2. Zarys techniki i technologii fotograficznej stosowanych w kryminalistyce / 321
3. Fotografia kryminalistyczna i jej systematyka / 334
4. Magnetyczna rejestracja obrazu w kryminalistyce /351
5. Ekspertyza fototechniczna i jej przedmiot / 352
6. Monitoring wizyjny / 355
Rozdział VIII. Rzeczowe źródła dowodowe - ślady obiektywne / 360
1. Pojęcie śladów kryminalistycznych / 360
2. Systematyka śladów kryminalistycznych / 365
3. Ślady daktyloskopijne / 376
4. Ślady mechanoskopijne / 395
5. Ślady traseologiczne / 399
6. Ślady osmologiczne / 404
7. Ślady biologiczne / 412
8. Ślady fonoskopijne / 415
Rozdział IX. Oględziny / 419
1. Istota, cel i przedmiot oględzin / 419
2. Oględziny miejsca / 425
3. Dokumentacja oględzin miejsca / 435
Rozdział X. Eksperyment procesowo-kryminalistyczny / 453
1. Istota eksperymentu procesowo-kryminalistycznego / 453
2. Eksperyment a inne czynności procesowo-kryminalistyczne / 460
3. Przesłanki, klasyfikacja i cel eksperymentów procesowo-kryminalistycznych / 470
4. Taktyka realizacji eksperymentu procesowo-kryminalistycznego / 474
5. Eksperyment w strukturze źródeł i środków dowodowych oraz jego definicja / 478
Rozdział XI. Przeszukanie / 481
1. Definicja i podłoże historyczne / 481
2. Realizacja czynności przeszukania - organ, podstawa prawna przeszukania / 485
3. Tryb przeprowadzenia przeszukania / 486
4. Pozaprocesowa kontrola osobista lub przeszukanie bagażu / 488
5. Taktyka przeszukania /489
6. Przeszukanie elektronicznych nośników informacji, komputerów oraz sieci komputerowych / 492
Rozdział XII. Kryminalistyczna problematyka broni strzeleckiej / 493
1. Broń, jej rodzaje oraz zarys ich historycznego rozwoju / 493
2. Zakres kryminalistycznej problematyki broni palnej / 515
3. Prawno-kryminalistyczne pojęcie broni palnej, amunicji oraz materiałów i przyrządów wybuchowych / 517
4. Kryminalistyczna systematyka broni palnej / 544
5. Ślady powodowane przez broń palną i ich kryminalistyczne znaczenie / 557
6. Specyfika czynności procesowo-kryminalistycznych dotyczących zdarzeń związanych z bronią palną / 581
7. Ekspertyza kryminalistyczno-bronioznawcza i przykładowe pytania dla biegłego / 588
6 Spis treści
Rozdział XIII. Kryminalistyczna problematyka dokumentów / 599
1. Pojęcie i kryminalistyczna systematyka dokumentów / 599
2. Problematyka, z jaką związane jest kryminalistyczne badanie kwestionowanych dokumentów / 603
3. Kryminalistyczna ekspertyza dokumentów sporządzonych pismem ręcznym / 615
4. Etapy i elementy ekspertyzy graficzno-porównawczej (grafoskopijnej) kwestionowanego rękopisu / 621
5. Badanie podpisów / 629
Rozdział XIV. Kryminalistyczna problematyka badań wariograficznych / 641
1. Wprowadzenie / 641
2. Psychofizjologiczne podstawy badań wariograficznych oraz budowa i funkcjonowanie wariografu. Nazwa aparatu / 648
3. Metodyka badań wariograficznych / 660
4. Zakłócenia w badaniach wariograficznych / 685
5. Pozakryminalistyczne wykorzystanie wariografów / 690
6. Perspektywy wdrażania ekspertyz wariograficznych do polskiej praktyki śledczej / 692

Mariusz Kulicki

Violetta Kwiatkowska-Wójcikiewicz

Leszek Stępka