Niewykorzystane szanse? Polskie partie polityczne w działaniu

Głównym motywem podjęcia tematu i przeprowadzenia badań, których wynikami chcemy podzielić się z Czytelnikami, jest odpowiedź na następujące pytania: jak są zorganizowane i jak funkcjonują badane partie polityczne, jakie są relacje między poszczególnymi szczeblami tych organizacji, tzn. centralnym i reprezentacją polityczną oraz centralnym i regionalnym? Czy i w jakim zakresie partie polityczne adaptują się do zmian technologicznych (głównie związanych z rozwojem Internetu)? Jakie stoją przed nimi wyzwania w obszarze komunikacyjnym? Czy partie wykorzystują szanse, jakie daje im technologia? Pytaniom ogólnym, dotyczącym organizacji i funkcjonowania partii, towarzyszy szereg pytań szczegółowych, związanych z samymi członkami badanych organizacji i ich opiniami na temat partii. Interesuje nas, jakie były motywy wstąpienia poszczególnych osób w szeregi danej partii? Co odróżnia członków partii od ogółu społeczeństwa? Czego oczekują oni od swoich ugrupowań? Czy mają poczucie wpływu na podejmowane w partii decyzje? Czy i w jakim zakresie są skłonni angażować się w życie partyjne? A także jaki jest ich stosunek do mechanizmów demokracji bezpośredniej w ich organizacjach? Wreszcie jak oceniają sposób komunikacji partii zarówno z nimi, jak i z elektoratem? Jak widzą rolę struktur partyjnych niższego szczebla w budowaniu wizerunku całej partii? Które z narzędzi komunikacyjnych uważają za najskuteczniejsze?

Projekt badawczy, którego wyniki prezentujemy w niniejszej publikacji, ma charakter interdyscyplinarny. Dokonujemy analizy polskich partii politycznych z dwóch perspektyw: organizacyjnej i komunikacyjnej. Takie ujęcie należy do rzadkości, chcemy więc tę lukę w badaniach wypełnić. Mamy nadzieję, że taka struktura badań będzie dla naszych Czytelników interesująca. W projekcie dokonujemy wielu obserwacji, z których wnioski mogą mieć dla partii politycznych charakter praktyczny. Naszym badaniom przyświeca jednak przede wszystkim cel poznawczy, a wyniki są konfrontowane z dotychczasowymi analizami i wynikami badań dotyczących partii politycznych, ich organizacji oraz komunikacji politycznej.

WSTĘP • 7
Nota metodologiczna • 11

Rozdział I
POLSKIE PARTIE POLITYCZNE JAKO PRZEDMIOT BADAŃ.
ROZWAŻANIA TEORETYCZNE I METODOLOGICZNE • 14

Partia polityczna – kwestie definicyjne • 14
Partie polityczne w Europie Środkowej i Wschodniej • 15
Klasyczne i współczesne modele organizacji partii politycznych • 18
Partie polityczne w obliczu zmian w obszarze komunikacji politycznej • 23
Partie polityczne na poziomie regionalnym i lokalnym • 39
Członkowie partii politycznych • 43
Zakończenie • 48

Rozdział II
DOMINACJA CZY PODPORZĄDKOWANIE? RELACJE MIĘDZY CENTRALNYMI
A PARLAMENTARNYMI ORGANIZACJAMI PARTII POLITYCZNYCH • 49

Wprowadzenie • 49
Relacje na szczeblu centralnym między krajowymi organami partii
a jej reprezentacją parlamentarną • 50
Relacje partia – klub parlamentarny w oczach liderów i urzędników
partyjnych • 63
Zakończenie • 66

Rozdział III
AUTONOMICZNE CZY WSPÓŁZALEŻNE? RELACJE MIĘDZY CENTRALNĄ
A REGIONALNĄ ORGANIZACJĄ PARTII POLITYCZNYCH • 69

Wprowadzenie . Relacje między subsystemem centralnym i regionalnym
a geneza partii • 69
Relacje między strukturami centralnymi a regionalnymi partii.
Model badawczy • 73
Autonomia partii w regionie • 77
Wpływ regionalnych struktur partii na funkcjonowanie i działania partii
centralnej • 88
Organy pośredniczące w kontaktach między partią centralną a regionem • 100
Zakończenie • 102

Rozdział IV
PARTIE POLITYCZNE W PROCESIE ADAPTACJI DO ZMIAN
TECHNOLOGICZNYCH W KOMUNIKACJI • 111

Wprowadzenie • 111
Internet i zmiany w obszarze komunikacji • 113
Polskie partie polityczne w Internecie • 118
Rola Internetu w polityce w ocenie członków partii politycznych • 128
Zakończenie • 134

Rozdział V
CZŁONKOWIE BADANYCH PARTII POLITYCZNYCH • 137

Wprowadzenie. Zainteresowanie polityką i członkostwo w partiach
politycznych • 137
Członkostwo w partiach politycznych w świetle statutów • 138
Charakterystyki społeczno-demograficzne członków badanych ugrupowań • 145
Motywy członkostwa w partiach politycznych • 149
Zaangażowanie w życie partii • 154
Zakończenie • 161

Rozdział VI
CZŁONKOWIE PARTII POLITYCZNYCH WOBEC KWESTII
KOMUNIKACYJNYCH • 163
Wprowadzenie • 163
Najskuteczniejsze metody komunikacji w opinii członków partii • 164
Ocena komunikacji partii na szczeblu regionalnym • 171
Członkowie badanych partii politycznych wobec kwestii współpracy ze specjalistami
z zakresu komunikacji • 174
Zakończenie • 178

Rozdział VII
CZŁONKOWIE ORAZ PARTIA. WZAJEMNE OCZEKIWANIA • 182
Wprowadzenie • 182
Oczekiwania polityczne • 182
Potrzeby społeczne • 192
Odpowiedź na potrzeby członków partii • 194
Indeks podmiotowości członków partii politycznych • 195
Oczekiwania partii politycznych wobec członków • 197
Zakończenie • 204

ZAKOŃCZENIE • 206

SPIS TABEL, SCHEMATÓW, WYKRESÓW I RYCIN • 209
BIBLIOGRAFIA • 212
SUMMARY • 225
INDEKS NAZWISK • 227

Maria Wincławska

Barbara Brodzińska-Mirowska