O koncepcji kobiety „zupełnej” w pismach Cypriana Norwida

W książce, którą czytelnik trzyma w ręku, próbuję ująć problem koncepcji kobiety „zupełnej” i wizerunku postaci kobiet w pismach Cypriana Norwida, uwzględniając kontekst biograficzny poety, a przede wszystkim szeroko pojęte tło socjologiczne, i odsłonić ścisły związek pomiędzy tą Norwidowską kategorią a zmianami społecznymi zachodzącymi w XIX stuleciu. Zestawienie poglądów twórcy dotyczących kobiet z XIX-wiecznym katolicyzmem, XX-wiecznym chrześcijańskim feminizmem oraz filozofią dialogu Józefa Tischnera i Emmanuela Lévinasa pokazuje prekursorski, antycypacyjny charakter myśli poety.Norwid, dzięki stworzeniu kategorii kobiecej „zupełności” i indywidualnemu spojrzeniu na kwestię emancypacji, przekracza XIX-wieczne horyzonty i zbliża się wyraźnie do takiego sposobu oceny tego problemu, jaki wyznacza perspektywa chrześcijańskiego feminizmu i filozofia dialogu. We współczesnych badaniach nad twórczością Norwida ścierają się dwie tendencje: jedna sugeruje czytanie poety na tle XIX-wiecznym, druga – w kontekście antycypacyjnym. W swojej książce natomiast staram się wykazać, że te dwa sposoby lektury są równie cenne.

Od autorki / 9
Wstęp / 11

Rozdział I
Norwidowskie zainteresowanie kwestią kobiecą – tło społeczne / 27

Rozdział II
Kobieta „zupełna” – tworzenie wzorca / 47
1. Wejrzenie w pogańską tradycję starożytną/ 47
1.1. Postacie antycznych mitologicznych kobiet w kontekście Norwidowskiej koncepcji kobiety „zupełnej” / 51
1.2. Siła i słabość (Tyrtej, Słodycz, Kleopatra i Cezar, Quidam) / 80
2. Biblijne inspiracje / 122
2.1. Moc charakteru – Debora i Judyta / 126
2.2. Ewangeliczne Marie Norwida / 137
2.3. Maria i Marta – biblijne siostry jako dwie strony Norwidowskiej „całości” / 146
2.4. Imiona kobiet z Biblii jako synonimy wartości / 159
3. Norwidowskie kobiety (z) historii / 173

Rozdział III
„Zawsze – zemści się na tobie: BRAK!…” – rozczarowująca rzeczywistość ... 185
1. Pierwsze doświadczenia – lata 1839–1849/ 192
2. Ku myśli społecznej – kobieta w Pieśni społecznej czterech stron i Niewoli / 204
3. Lata 1850–1859: zarys kobiety „zupełnej” / 210
3.1. Kobiety i miłości (nie)obecność w społeczeństwie / 211
3.2. Błądzenie i rozczarowanie – złudzenie „miłości zupełnej”. Wokół Nocy tysiącznej drugiej i kilku wierszy Norwida / 233
3.3. O Szczesnej / 271
3.4. Śladami marzeń Zofii z Quidama. Norwid wobec twórczości literackiej kobiet / 281
4. Lata 1860–1872: „Wielkie-Damy” w chwilach prób ich „zupełności/ 307
5. Lata 1873–1883: rezultaty poszukiwań/ 339
5.1. Barwy kobiety idealnej. Assunta i Na zgon Poezji – odnalezienie kobiety „zupełnej”? / 340
5.2. Podróż do wód pretekstem do ukazania prawdy o społeczeństwie w Miłości-czystej u kąpieli morskich / 357
5.3. Stygmat spotkania. Kobieta i mężczyzna wobec relacji dialogu / 370

Rozdział IV
Norwidowska koncepcja kobiety „całej” – pomiędzy XIX-wiecznym katolicyzmem a współczesnym chrześcijańskim feminizmem / 387

„Dopełnienie” / 415
Bibliografia / 423
Summary / 449
Indeks osobowy / 453
Indeks pism Cypriana Norwida / 467

Dominika Wojtasińska