Produkcja szkła w rzymskim i wczesnobizantyjskim Novae w świetle źródeł archeologicznych (Mezja Dolna)
Novae, siedziba-twierdza Legionu I Italskiego, założone w I wieku n.e. nad brzegiem Dunaju w północnej części rzymskiej prowincji Mezji Dolnej, z czasem (III-IV wiek) przekształciło się w bujnie rozwijające się miasto późnoantyczne i wczesnobizantyjskie, którego upadek nastąpił najprawdopodobniej na przełomie VI i VII wieku. Jego dzieje i bogata kultura w wielu przejawach zostały już dość dobrze rozpoznane dzięki prowadzonym tu od kilkudziesięciu lat badaniom wykopaliskowym przez trzy ekspedycje archeologiczne: Uniwersytetu Warszawskiego (od 1960 roku), Instytutu Archeologicznego i Muzeum Bułgarskiej Akademii Nauk (od 1961 roku) i Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wyniki tych badań są na bieżąco udostępniane krytyce naukowej w licznych opracowaniach w wydawnictwach zagranicznych i krajowych, m.in. na łamach czasopisma „Archeologia" i w wydawnictwach uniwersyteckich - „Novae - Sektor Zachodni. Wyniki Badań Wykopaliskowych Ekspedycji Archeologicznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu" i „Novensia. Badania ekspedycji archeologicznej Uniwersytetu Warszawskiego w Novae". Ponadto, ostatnio zaczęła się ukazywać nowa seria zatytułowana „Novae. Studies and Materials" wydawana przez Uniwersytet im. Adama Mickiewicza. Zwalnia to nas od powtórnego przywoływania w tym miejscu wiedzy o Novae dostatecznie szeroko spopularyzowanej w literaturze przedmiotu. Wyroby szklane obok naczyń ceramicznych stanowią najliczniejszą kategorię przedmiotów - na ogół zachowanych w różnej wielkości fragmentach - odkrywanych w czasie kolejnych kampanii wykopaliskowych w Novae. Stan opracowań tego bogatego materiału źródłowego liczącego kilkanaście tysięcy sztuk mimo, iż dotychczas opublikowano ponad dziesięć różnych artykułów, nie jest zadowalający.
Jerzy Olczak
- Archaeologia Historica Polona, t. 15/2 (2005): Przeszłość z perspektywy źródeł materialnych i pisanych
- Archaeologia Historica Polona, t. 15/1 (2005): Przeszłość z perspektywy źródeł materialnych i pisanych
- Pozostałości wczesnośredniowiecznego osadnictwa w strefie przebiegu autostrady A-1 w województwie kujawsko-pomorskim. Katalog źródeł archeologicznych
- Archaeologia Historica Polona, t. 16 (2007): Wybrane problemy wieków średnich
- Studia nad osadnictwem średniowiecznym ziemi chełmińskiej, t. 3
- Archaeologia Historica Polona, t. 17 (2007): Studia z dziejów wojskowości, budownictwa, kultury
- Acta Universitatis Nicolai Copernici Archeologia XXX (2006)
- Acta Universitatis Nicolai Copernici Archeologia XXIX (2005)