Seniorzy w Polsce w świetle procesów modernizacyjnych

Z reguły proces starzenia się populacji rozpatrywany jest w kategoriach problemu, któremu trzeba sprostać. Z całą pewnością starzejąca się populacja generuje nowe wyzwania, nie tylko w wymiarze ekonomicznym, ale i społecznym, kulturowym. Należy jednak uwzględnić w podejmowanych działaniach fakt, że kategoria osób starszych zmienia się w czasie, podlega trendom, których skutkiem jest nie tylko dłuższe życie, ale także zmiana jego stylu. Seniorzy coraz wyraźniej identyfikują indywidualne potrzeby, wyłamują się z ram konwencjonalnych, stereotypowo przypisywanych im zachowań. Choć tradycyjne wartości, np. rodzina, są dla nich w dalszym ciągu bardzo ważne, stają się bardziej aktywni, tworzą dostrzegany sektor konsumentów, o czym świadczy stosowany termin silver economy. Formułowanie założeń skutecznej polityki senioralnej musi te zmiany uwzględniać. Zwłaszcza realizacja szczegółowych zadań administracji publicznej powinna opierać się na wykorzystaniu potencjału osób starszych, co może znacząco obniżyć koszty niekorzystnych procesów demograficznych.

Wstęp  /  7

1. Metodologia badań  / 9
1.1. Cel, zakres i metody / 9
1.2. Hipotezy badawcze / 28

2. Teoretyczno-metodologiczna perspektywa badań nad przemianami w populacji osób starszych / 35
2.1. Seniorzy i starzenie – wybrane problemy badawcze / 35
2.2. Proces starzenia się w perspektywie teorii społecznych / 52
2.3. Koncepcja modernizacji i jej zastosowanie w interpretacji zmian w populacji osób starszych / 60

3. Społeczno-demograficzna analiza populacji seniorów w Polsce / 96
3.1. Liczba i struktura badanej ludności / 97
3.2. Gospodarstwa domowe i rodziny / 116
3.3. Źródła utrzymania i aktywność ekonomiczna / 119
3.4. Zgony i umieralność według przyczyn / 124

4. Demograficzny wymiar modernizacji seniorów / 129
4.1. Przeobrażenia w strukturze gospodarstw domowych / 129
4.2. Formowanie i rozpad małżeństw / 144
4.3. Przemiany związane z umieralnością i zachorowalnością / 163
4.4. Zmiany czasu trwania życia w zdrowiu / 224

5. Społeczny wymiar modernizacji seniorów  / 240
5.1. Ewolucja postaw wobec kwestii związanych ze sferą życia rodzinnego / 241
5.2. Aktywność społeczna / 251
5.3. Aktywność turystyczna i rekreacyjna  / 272

6. Modernizacja z perspektywy seniorów  /  304

7. Podsumowanie / 312

Bibliografia  / 325
Spis rycin  / 359
Spis tabel  / 367
Contents  / 371
Summary  / 373

Elżbieta Grzelak-Kostulska