W cieniu posthistorii. Wprowadzenie do filozofii Viléma Flussera

Czeski filozof języka i komunikacji, myśliciel żydowski, niemiecki teoretyk mediów, brazylijski eseista, krytyk i kurator sztuki – wszystkie te etykiety mogą opisywać tożsamość Viléma Flussera (1920–1991). Jednak nawet zebrane razem nie wyczerpują wymaganych w jego przypadku znaczeń. Flusser uważał się bowiem za nomadę i swoją filozofię uprawiał w nomadycznym stylu, znoszącym zasadność wszelkich granic narodowych, instytucjonalnych, metodologicznych czy dyscyplinarnych. Pozwoliło mu to na stworzenie niezwykłej, wielowątkowej opowieści o współczesności i jej mieszkańcach – dziwnych funkcjonariuszach aparatów i techno-imaginatorach. Choć ta opowieść była snuta w drugiej połowie minionego wieku, to jej interpretacyjna pojemność oraz futurologiczny i utopijny charakter sprawiają, że do dziś nie traci na aktualności – nadal może służyć jako narzędzie do tłumaczenia i krytycznego modelowania naszych praktyk kulturowych związanych z nauką, sztuką, moralnością i polityką. Przemyślenia Flussera wydają się aktualne, ponieważ koncentrują się na fenomenie  technologii komunikacyjnych i medialnych, które obecnie jeszcze bardziej zdecydowanie niż kiedykolwiek wcześniej decydują w kształcie naszego życia i jego kulturowym milieu.

W cieniu posthistorii to pierwsza polska monografia poświęcona twórczości Viléma Flussera, która ma ambicje przedstawienia jej jako pewnej spójnej całości. Jest to wprowadzenie do myśli rozległej, rozproszonej, niestabilnej metodologicznie, zapisanej w wielu językach – i zarazem, nieuchronnie, pewna próba jej interpretacji.

 Relacja video ze spotkania promocyjnego: Dom Słów w Lublinie,  06.03.2019 r.: https://www.youtube.com/watch?v=9lezI_uIF1Q

Czech philosopher of language and communication, Jewish thinker, German media theoretician, Brazilian essayist, art critic and curator – all these labels could describe or just signal Vilém Flusser’s (1920-1991) identity. But even when gathered all together they do not exhaust meanings needed in his case. Flusser considered himself as a nomad, and also he wrote his philosophy in similar nomadic style abolishing all boundaries, be it national, institutional, methodological or disciplinary. It allowed him to create an extraordinary, multi-layered story about the present times and its citizens – strange functionaries of the apparatus and techno-imaginators. Although this tale was being spun in the second half of the twentieth century, it stays valid because of its interpretational capacity and its partly futurological and utopian character – today it can still be utilized as a tool for explanation and critical modelling of our cultural practices connected with science, art, morality and politics. Today Flusser’s considerations seem to be even more topical, as they concentrate on the phenomenon of communication and media technologies which today shapes our lives and culture in a more profound way than ever before.

In the shadow of post-history… is the first Polish book monograph on the work of Vilém Flusser written with the ambition of presenting it as certain consistent whole. It is an introduction to an extensive, dispersed, methodologically unstable and written in many languages thought – and at the same time, inevitably, some attempt of its interpretation.

Podziękowania / 9
Wstęp / 11

Rozdział 1. Życie i filozofia – biografia intelektualna / 21
1.1. Vilém Flusser – w poszukiwaniu sensu / 22
1.2. Metoda / 52
1.3. Od eseju do fikcji (filozoficznej) – czyli o formie / 92
Podsumowanie / 102

Rozdział 2. Komunikacja / 107
2.1. Język to rzeczywistość / 108
2.2. Komunikologia, czyli filozofia komunikacji / 120
2.3. Kultura to komunikacja / 153
Podsumowanie / 163

Rozdział 3. Media / 171
3.1. Od Doliny Côa do Doliny Krzemowej – historiozofia mediów / 181
3.2. Aparat i jego funkcjonariusz / 235
Podsumowanie / 258

Rozdział 4. Społeczeństwo / 263
4.1. Dziś – u progu posthistorii / 265
4.2. Jutro – utopia społeczeństwa telematycznego / 329

Podsumowanie / 359
Zakończenie / 363
Bibliografia / 367
Summary / 393
Indeks osobowy / 397

Barbara Orzeł

Marianna Michałowska

Przemysław Wiatr