Wczesnośredniowieczna gospodarka zwierzętami i socjotopografia in Culmine na Pomorzu Nadwiślańskim. Studium archeozoologiczne

Oddajemy do Państwa rąk kolejny, szósty już tom z serii Mons Sancti Laurentii, wydawnictwa, w którym systematycznie prezentowane są opracowania źródłowo-analityczne i studia poświęcone wczesnośredniowiecznemu zespołowi osadniczemu w Kałdusie na ziemi chełmińskiej. Wielokierunkowość dociekań Autora wydobywa duży potencjał informacyjny tkwiący w zwierzęcych materiałach kostnych i uświadamia Czytelnikowi znaczenie studiów archeozoologicznych w procesie wyjaśniania zjawisk społeczno-kulturowych mających miejsce w przeszłości. Stanowią one, podobnie jak studia archeobotaniczne, nieodzowny element współczesnej archeologii, bez których wszelkie interpretacje dotyczące kwestii osadniczych i gospodarczych wydają się obecnie mało wiarygodne. Książka, którą trzymacie Państwo w rękach, stanowi efekt ostatnich piętnastu lat badań w Kałdusie dotyczących tej problematyki.

Od redakcji /11
Od autora /13
Rozdział 1. Zagadnienia wprowadzające /15
1.1. Stan badań nad gospodarką zwierzętami we wczesnym średniowieczu na ziemi chełmińskiej /18
1.1.1. Ziemia chełmińska /20
1.1.2. Kompleks osadniczy w Kałdusie /23
1.2. Kontekst archeologiczno-historyczny oraz podstawy źródłowe do studiów archeozoologicznych wczesnośredniowiecznego zespołu w Kałdusie /27
1.2.1. Etapy rozwoju historycznego ośrodka in Culmine /27
1.2.2. Kontekst archeologiczny i podstawy źródłowe /30
1.2.2.1. Osada i cmentarzysko (stanowisko 1) /32
1.2.2.2. Osada i cmentarzysko (stanowisko 2) /32
1.2.2.3. Grodzisko (stanowisko 3) /34
1.2.2.4. Osada i cmentarzysko (stanowisko 4) /44
1.3. Cel pracy /44
1.4. Założenia teoretyczne i metody badań archeozoologicznych /46
1.4.1. Depozyty faunistyczne, ich geneza i znaczenie w studiach nad kulturą oraz środowiskiem przyrodniczym /46
1.4.2. Metody badań /49
Rozdział 2. Dane archeozoologiczne /53
2.1. Grupy zwierząt /53
2.2. Taksony gatunkowe i rodzajowe /53
2.3. Taksony anatomiczne /57
2.4. Wiek osobniczy /68
2.5. Rozkład płci ssaków /77
2.6. Wytwory z kości i poroża /80
2.7. Paleopatologia i deformacje kości i zębów /84
2.8. Osteometria /90
2.8.1. Bydło - Bos primigenius f. taurus /90
2.8.2. Świnia - Sus scrofa f. domestica /92
2.8.3. Owca - Ovis ammon f. aries /92
2.8.4. Koza - Capra aegagrus f. hircus /92
2.8.5. Koń - Equus ferus f. caballus /92
2.8.6. Pies - Canis lupus f. familiaris i kot - Felis silvestris f. catus /93
2.8.7. Zając - Lepus europaeus (Pall., 1778) /93
2.8.8. Wiewiórka - Sciurus vulgaris L., 1758 /93
2.8.9. Lis - Vulpes vulpes (L., 1758) /93
2.8.10. Borsuk - Meles meles (L., 1758) /93
2.8.11. Wilk - Canis lupus L., 1758 /93
2.8.12. Kuna - Martes Sp., wydra - Lutra lutra (L., 1758) i żbik - Felis silvestris (Schr., 1777) /93
2.8.13. Dzik - Sus scrofa L., 1758 /102
2.8.14. Jeleń - Cervus elaphus L., 1758 /102
2.8.15. Sarna - Capreolus capreolus (L., 1758) /102
Rozdział 3. Zwierzęce szczątki kostne w układach chronologicznych i przestrzennych /103
3.1. Osada i cmentarzysko (stanowisko 1) /103
3.2. Osada i cmentarzysko (stanowisko 2) /104
3.2.1. Grupy i gatunki zwierząt w kontekście chronologicznym /104
3.2.2. Skład anatomiczny ssaków w kontekście chronologicznym /108
3.2.3. Wiek osobniczy ssaków domowych w kontekście chronologicznym /114
3.2.4. Grupy i gatunki zwierząt w kontekście obiektów i ich stref /117
3.2.5. Skład anatomiczny ssaków w kontekście obiektów i ich stref /122
3.2.6. Grupy i gatunki zwierząt a kategorie funkcjonalne obiektów /122
3.2.7. Skład anatomiczny ssaków a kategorie funkcjonalne obiektów /135
3.2.8. Depozyty szkieletowe /138
3.3. Grodzisko (stanowisko 3) /143
3.3.1. Strefa na zachód od bazyliki /144
3.3.1.1. Grupy i gatunki zwierząt /145
3.3.1.1.1. Obiekt 4 i tzw. warstwa z kośćmi /151
3.3.1.2. Skład anatomiczny ssaków /152
3.3.2. Strefa bazyliki /157
3.3.2.1. Grupy i gatunki zwierząt /157
3.3.2.2. Skład anatomiczny ssaków /160
3.3.3. Strefa majdanu /163
3.3.3.1. Grupy i gatunki zwierząt /163
3.3.3.2. Skład anatomiczny ssaków /166
3.3.4. Zachodnia krawędź majdanu /168
3.3.4.1. Grupy i gatunki zwierząt /168
3.3.4.2. Skład anatomiczny ssaków /171
3.3.5. Gródek /172
3.3.5.1. Grupy i gatunki zwierząt /172
3.3.5.2. Skład anatomiczny ssaków /175
3.4. Osada i cmentarzysko (stanowisko 4) /179
3.4.1. Grupy i gatunki zwierząt w kontekście chronologicznym /180
3.4.2. Skład anatomiczny ssaków w kontekście chronologicznym /180
3.4.3. Grupy i gatunki zwierząt a kategorie funkcjonalne obiektów /183
3.4.4. Skład anatomiczny ssaków a kategorie funkcjonalne obiektów /188
Rozdział 4. Rozwój społeczno-gospodarczy wczesnośredniowiecznego zespołu osadniczego in Culmine oraz elementy lokalnego środowiska w świetle badań archezoologicznych /193
4.1. Gospodarka zwierzętami /193
4.2. Socjotopografi a /200
4.3. Środowisko przyrodnicze /205
Podsumowanie /209
Summary /213
Bibliografia /313

Daniel Makowiecki