Z Kaszub do Wiecznego Miasta. Bernard Sculteti (ca 1450–1518) kurialista i przyjaciel Mikołaja Kopernika

Bernard Sculteti z Lęborka zawędrował w 1472 roku do Wiecznego Miasta i tam spędził resztę życia. W Rzymie zdobył doktorat prawa kanonicznego i pracował w głównym trybunale papieskim – Rocie Rzymskiej. Otrzymał od papieży wiele zaszczytnych funkcji, m.in. pokojowca, kapelana, hrabiego Świętego Pałacu Laterańskiego, a nawet został nobilitowany. Uzyskał także godności i prebendy kościelne w Gdańsku, Fromborku, Szczecinie, w Inflantach, na terenie Rzeszy Niemieckiej i w odległej Hiszpanii. Przez lata był w Kurii pełnomocnikiem księcia pomorskiego, księcia saskiego, miasta Gdańska oraz biskupa i kapituły warmińskiej. Torował również drogę do kariery Mikołajowi Kopernikowi i jego młodszemu bratu Andrzejowi. W czasie obrad soboru laterańskiego (1512–1517) pełnił obowiązki sekretarza i dzięki jego inicjatywie astronom z Fromborka został wówczas zaproszony do udziału w reformie kalendarza. W dalekim Rzymie Sculteti zachował żywą pamięć o stronach rodzinnych i z dumą podkreślał swoje kaszubskie pochodzenie.

Wprowadzenie / 9

Kraj ojczysty Scultetiego / 18

Mozaika geopolityczna Włoch w XV i na początku XVI wieku / 23

Studia w renesansowym Rzymie / 32

Praca w rocie rzymskiej / 39

Prokurator i pełnomocnik / 50

„Łowca” beneficjów kościelnych / 59

W konfraterni santa maria dell’anima / 72

Związki z Gdańskiem / 95

Usługi dla księcia Bogusława X i biskupa kamieńskiego / 115

Reprezentant dworu saskiego / 125

W obronie przywilejów kościoła warmińskiego / 140

Przyjaciel Mikołaja i Andrzeja Koperników / 164

Księgozbiór Bernarda Scultetiego / 173

Kres życia na obczyźnie / 183

Wykaz zachowanych książek Bernarda Scultetiego / 191
Chronologia ważniejszych wydarzeń / 195
Wykaz skrótów / 199
Bibliografia (wybór) / 201
Źródła ilustracji / 211
Zusammenfassung / 215

Teresa Borawska

Henryk Rietz