Zbiory polskie. Polish Collections

Mimo katastrofalnych spustoszeń, jakie poczyniono na przestrzeni stuleci w polskich bibliotekach, archiwach, muzeach i kolekcjach prywatnych, obecnie znajduje się w nich ogromna – choć niezwykle trudna do oszacowania – liczba dzieł dawnego introligatorstwa. Długotrwałe lekceważenie potrzeby inwentaryzacji, a zwłaszcza systematycznych badań owych artefaktów, sprawiło, że nasza wiedza o nich jest wciąż bardzo mglista. Ożywiający się w ostatnich latach rodzimy dyskurs tegumentologiczny prowadzi jednak do kolejnych – nierzadko spektakularnych – odkryć. Dowodzą one, że w zaciszu magazynów tudzież prywatnych księgozbiorów kryją się nigdy niezidentyfikowane arcydzieła sztuki introligatorskiej. Obok nich przechowywane są oprawy o wprawdzie mniejszych walorach estetycznych, ale niezbędne do rekonstrukcji historii tej dziedziny rzemiosła. Nie mniejszą rolę odgrywają one w odtwarzaniu dziejów bibliofilstwa i bibliotekarstwa na dzisiejszych i historycznych ziemiach Rzeczypospolitej.

Ze Wstępu 

Despite the catastrophic ravages Polish libraries, archives, museums and private collections have suffered over the centuries they still contain a great many early bookbinding items whose exact number is extremely difficult to estimate. The long-lasting disregard for the need to compile an inventory and, which is an even more serious oversight, to conduct systematic research on these artefacts has led to the situation that our knowledge of them is extremely vague. With so called (in Polish language) tegumentological discourse showing signs of revival in recent years new discoveries have come to light some of which have been quite spectacular. This trend may serve as evidence that in the quiet recesses of stockrooms and of houses hiding private book collections, one may come across masterpieces of bookbinding which have never been identified as well as other items, which although of a lesser aesthetic value, are vital for researchers working on reconstructing the history of the bookbinding craft. They also play no lesser a role in recreating the history of bibliophilic activity and librarianship in today’s and former Polish lands.

From the Introduction

Wstęp – Arkadiusz Wagner, Danetta Ryszkowska-Mirowska, Anna Wronka / 11
Introduction – Arkadiusz Wagner, Danetta Ryszkowska-Mirowska, Anna Wronka / 17

ZBIORY POLSKIE • POLISH COLLECTIONS

Alicja Szulc
Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu
„Tegumina de chartis”. Oprawy z kart pergaminowych rękopisów średniowiecznych w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu. Rekonesans / 27
“Tegumina de chartis”. Parchment bindings protecting mediaeval manuscripts from the collection of the University Library in Poznań: an overview / 47

Ewa Chlebus
Biblioteka Elbląska; Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Oprawy późnogotyckie w zbiorach Biblioteki Elbląskiej / 51
Late Gothic bindings in the collection of Elbląg Library / 77

Dorota Sidorowicz-Mulak
Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu
Inkunabuły kolekcji ossolińskiej – charakterystyka opraw / 81
Incunabula in the Ossolineum collection – characteristics of their bindings / 106

Marianna Czapnik
Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie
Oprawy druków XVI wieku w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. Próba charakterystyki / 111
Bindings of the 16th century books in the collection of the University of Warsaw Library. An att empt at characterisation / 133

Beata Gryzio
PAN Biblioteka Gdańska
„Scholis decus urbi ornamentum”. Oprawy z księgozbioru Jana Bernarda Bonifacia / 137
“Scholis decus urbi ornamentum”. Bindings from Giovanni Bernardino Bonifacio’s books collection / 158

Jacek Partyka
Uniwersytet Jagielloński
„Rara et curiosa”. Niezwykłe oprawy starych druków Biblioteki Jagiellońskiej / 161
“Rara et curiosa”. Unusual bindings for early printed material held by the Jagiellonian Library / 178

Monika Małecka
PAN Biblioteka Kórnicka
Wieża Babel. Oprawy w Bibliotece Kórnickiej / 181
Tower of Babel. Bindings in Kórnik Library / 203

Agnieszka Baszko
Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu
Szesnastowieczne oprawy starych druków w zbiorach Biblioteki Raczyńskich / 207
Sixteenth-century bindings for early printed material in the Raczyński Library collection / 224

ks. Tomasz Garwoliński
Biblioteka Wyższego Seminarium Duchownego Metropolii Warmińskiej
„Hosianum” w Olsztynie
Charakterystyka opraw starych druków Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego Metropolii Warmińskiej „Hosianum” w Olsztynie / 227
Characteristics of bindings for early printed material kept in the Library of the Metropolitan Seminary of Warmia, “Hosianum”, in Olsztyn / 251

Monika Paś
Muzeum Narodowe w Krakowie
Tegumentologiczne „miscellanea” w zbiorach Działu Rzemiosła, Kultury Materialnej i Militariów Muzeum Narodowego w Krakowie. Próba charakterystyki / 257
Tegumentological “miscellanea in” the collections of the Department of Craft, Material Culture and Militaria of the National Museum in Kraków: an attempt to describe the collection / 280

Sylwia Popławska
Muzeum Niepodległości w Warszawie
Oprawy zabytkowych książek w warszawskich bibliotekach szkolnych / 283
Bindings for antique books kept in school library collections in Warsaw / 300

Magdalena Koziak-Podsiadło
Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie
500 tłoków/90 kaszt. O projekcie prezentacji zasobów Wzorcowego Warsztatu Introligatorskiego / 303
500 stamps/90 type cases: on a project presenting the resources of a Model Bookbinding Workshop / 313

Elżbieta Pokorzyńska
Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
Oprawy wydawnicze w zbiorach polskich. Rekonesans badawczy / 315
Publisher bindings in Polish collections: preliminary exploration / 332

MISCELLANEA

Michał Muraszko
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Oprawy ksiąg z warsztatu introligatora krakowskiego Kaspra Rajmana starszego / 339
Book bindings produced in the workshop of Kraków-based Kasper Rajman (the Elder) / 355

Katarzyna Płaszczyńska-Herman
Uniwersytet Jagielloński
Oprawy prywatnego księgozbioru Melchiora z Mościsk OP w kontekście zbiorów biblioteki dominikanów w Krakowie / 359
Bindings in the private book collection of Melchior of Mościska OP as part of the library collection of the Dominican Order in Kraków / 373

Aleksandra Wajnert
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Wybrane oprawy z krakowskiej introligatorni Wilhelma / 377
Selected bindings produced in Wilhelm’s workshop / 387

Magdalena M. Olszewska
Muzeum Narodowe w Warszawie
Królewiecki druk okolicznościowy wydany z okazji koronacji Stanisława Augusta w 1764 roku / 389
Commemorative pamphlet issued in Königsberg on the occasion of the coronation of Stanisław August in 1764 / 413

Katarzyna Garczewska-Semka
Zamek Królewski w Warszawie
Biblioteka Wilanowska: zlecenia Stanisława Kostki i Aleksandra Potockich dla introligatorów warszawskich / 417
Wilanów Library: state commissions from Stanisław Kostka and Aleksander Potocki to Warsaw bookbinders / 431

Michał Myśliński
Instytut Sztuki PAN
Wielka Księga warszawskiej Spółdzielni Pracy Przemysłu Artystycznego „ORNO” – introligatorskie dzieło złotników amatorów / 433
The “Great Book” of the former Artistic Handicrafts Cooperative (ORNO) operating in Warsaw: a bookbinding masterpiece produced by amateur goldsmiths / 445

Rafał Werszler
Uniwersytet Wrocławski
Introligatornia Dolnośląskiej Biblioteki Publicznej im. Tadeusza Mikulskiego we Wrocławiu / 447
The Bookbinding Section of the Tomasz Mikulski Lower Silesian Public Library in Wrocław / 463

PERSPEKTYWA KONSERWATORSKA • A CONSERVATOR’S PERSPECTIVE

Małgorzata Pronobis-Gajdzis, Ewa Siemieniako
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Papiery dekoracyjne w oprawach starych druków PAN Biblioteki Kórnickiej. Zarys historii, terminologia, systematyka / 467
Decorated papers in bindings from the Kórnicka Library PAN collection. History, terminology, systematics / 490

Tablice • Plates / 493

Indeks introligatorów • Index of bookbinders / 507

Arkadiusz Wagner