Doktor nauk społecznych w dyscyplinie nauki o komunikacji społecznej i mediach. Zatrudniony w Instytucie Badań Informacji i Komunikacji na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Interesuje się cyfrowymi usługami publicznymi, mediami społecznościowymi, nowymi technologiami oraz projektowaniem i wdrażaniem systemów CMS. Współtwórca wielu kursów e-learningowych. Poza działalnością naukową i dydaktyczną prowadzi szkolenia z zakresu kreowania wizerunku w Internecie i wykorzystania mediów społecznościowych w sektorze informacyjnym. Więcej informacji: krysinski.prac.umk.pl
Metody i narzędzia budowania społecznej odporności na dezinformację: od fact-checkingu po edukację medialną
By oddać kompleksowy charakter zjawiska dezinformacji, na łamach książki omówiono modele rozpoznawania dezinformacji, metodyki weryfikacji informacji stosowane przez wybrane organizacje fact-checkingowe na świecie oraz narzędzia technologiczne wspomagające rozpoznawanie i weryfikację informacji. Poza doraźnymi sposobami walki z fake newsami (fact-checking) w książce przedstawiono także aspekty związane z długofalowymi działaniami edukacyjnymi. W tym celu zestawiono inicjatywy dotyczące edukacji informacyjnej w różnych krajach UE i scharakteryzowano wybrane inicjatywy edukacyjne wspierające walkę z dezinformacją w Polsce i na świecie. Zaproponowano także zestaw rekomendacji dla projektujących kursy e-learningowe związane z obroną przed dezinformacją.
Wstęp / 13
Rozdział 1. Dezinformacja jako determinanta infodemii / 18
1.1. Istota dezinformacji / 19
1.2. Typologie dezinformacji / 28
1.2.1. Podział dezinformacji według kryterium intencji źródła / 28
1.2.2. Podział dezinformacji według kryterium treści / 30
1.2.3. Podział dezinformacji według kryterium strefy oddziaływania / 40
1.3. Skala dezinformacji / 42
1.4. Zjawisko infodemii / 45
Rozdział 2. Przeciwdziałanie dezinformacji / 54
2.1. Modele rozpoznawania dezinformacji / 54
2.2. Rekomendacje organizacji międzynarodowych / 67
2.3. Fact-checking / 72
2.4. Narzędzia technologiczne wspomagające rozpoznawanie i weryfikację informacji / 84
Rozdział 3. Znaczenie kompetencji medialnych i edukacji medialnej w przeciwdziałaniu oraz zwalczaniu dezinformacji / 88
3.1. Istota kompetencji medialnych / 89
3.2. Edukacja medialna a kompetencje medialne / 92
3.3. Działania instytucji międzynarodowych w zakresie edukacji i kompetencji medialnych / 97
3.3.1. Najważniejsze inicjatywy regulacyjne Unii Europejskiej / 97
3.3.2. Działalność UNESCO na rzecz edukacji medialnej / 101
3.4. Edukacja medialna w krajach Unii Europejskiej / 104
3.4.1. Austria / 105
3.4.2. Belgia / 107
3.4.3. Bułgaria / 112
3.4.4. Chorwacja / 113
3.4.5. Cypr / 115
3.4.6. Czechy / 116
3.4.7. Dania / 117
3.4.8. Estonia / 120
3.4.9. Finlandia / 121
3.4.10. Francja /122
3.4.11. Grecja / 123
3.4.12. Hiszpania / 125
3.4.13. Holandia / 127
3.4.14. Irlandia / 132
3.4.15. Litwa / 134
3.4.16. Luksemburg / 136
3.4.17. Łotwa / 138
3.4.18. Malta / 140
3.4.19. Niemcy / 141
3.4.20. Polska / 143
3.4.21. Portugalia / 147
3.4.22. Rumunia / 149
3.4.23. Słowacja /151
3.4.24. Słowenia / 154
3.4.25. Szwecja / 156
3.4.26. Węgry / 158
3.4.27. Włochy / 160
Rozdział 4. Wybrane inicjatywy edukacyjne wspierające walkę z dezinformacją w Polsce i na świecie / 162
4.1. Projekty realizowane w Polsce / 162
4.1.1. Akademia Fact-Checkingu / 163
4.1.2. Platforma Edukacyjna Demagog / 165
4.1.3. #FakeHunter Edu / 168
4.1.4. CovidHub Edu / 170
4.1.5. Sposób na dezinformację / 172
4.1.6. Zdezinformowani / 172
4.1.7. Projekt „Dezinformacja – sprawdzam” / 173
4.1.8. Cyberodporni / 174
4.1.9. MedFake / 175
4.1.10. Pozostałe inicjatywy / 176
4.2. Projekty realizowane na świecie / 178
4.2.1. EUvsDisinfo / 179
4.2.2. MediaNumeric / 181
4.2.3. Fake news & Elders / 182
4.2.4. SMILES / 183
4.2.5. FI.DO / 185
4.2.6. Nyhetsvärderaren / 186
4.2.7. Italian Digital Media Observatory (IDMO) / 188
4.2.8. Fermi. Fake News Risk Mitigator / 190
4.2.9. Spotted. School Policies to Tackle and Detect Fake News / 190
4.2.10. Checkology / 191
Rozdział 5. Gry online jako narzędzia edukacji medialnej w walce z dezinformacją / 194
5.1. Edukacyjny wymiar gier / 194
5.2. Gry dotyczące dezinformacji a teoria inokulacji / 197
5.3. Przegląd edukacyjnych (i naukowych) gier dedykowanych problematyce dezinformacji / 199
5.3.1. Authenticity / 200
5.3.2. Bad News / 203
5.3.3. Fajnie, że wiesz! / 205
5.3.4. Go Viral! / 207
5.3.5. BBC iReporter / 210
5.3.6. Cranky Uncle / 212
5.3.7. Fake it to make it! / 214
5.3.8. Find the Fake / 215
5.3.9. Harmony Square / 217
5.3.10. NewsFeed Defenders / 219
5.3.11. Politricks / 221
5.3.12. Real, LOLZ, Oops or Fake No. 1 i No. 2 / 224
5.3.13. Spot the Troll / 225
5.3.14. Spotting Misinformation + Disinformation / 227
5.3.15. The Fake News Game / 229
5.3.16. Troll Factory / 231
Rozdział 6. Obrona przed dezinformacją – zalecenia dla projektujących szkolenia e-learningowe / 234
6.1. Metodyka projektowania szkoleń e-learningowych / 234
6.1.1. Cele nauczania / 235
6.1.2. Efektywność / 238
6.1.3. Etapy tworzenia / 241
6.1.4. Elementy grywalizacji / 243
6.2. Dobre praktyki w zakresie tworzenia efektywnych szkoleń e-learningowych / 246
6.2.1. Informacje ogólne / 246
6.2.2. Struktura i nawigacja / 247
6.2.3. Treści / 247
6.2.4. Materiały dodatkowe / 250
6.2.5. Komunikacja / 256
6.2.6. Ewaluacja / 257
6.3. „Detektor Kłamstw” – propozycja szkolenia e-learningowego / 257
Zakończenie / 264
Bibliografia / 268
Spis tabel i ilustracji / 305
Indeks przedmiotowy / 309
Przemysław Krysiński
- Smart city w przestrzeni informacyjnej
- Współczesne oblicza komunikacji i informacji. Problemy, badania, hipotezy
Natalia Pamuła
Doktor nauk humanistycznych w dyscyplinie bibliologia i informatologia (obecnie nauki o komunikacji społecznej i mediach). Zatrudniona w Instytucie Badań Informacji i Komunikacji UMK. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół wyszukiwania informacji i oceny jej jakości, interfejsów wyszukiwawczych, edukacji informacyjnej użytkowników Internetu oraz nowych technologii w przekazywaniu, wyszukiwaniu i zarządzaniu informacją. Współautorka treści i tutorka w kursach e-learningowym BIBWEB, Login: Biblioteka i Infobroker. Członkini Towarzystwa Naukowego w Toruniu. Prywatnie mama, miłośniczka kotów i audiobooków, pasjonatka ogrodnictwa, społeczniczka.
- Współczesne oblicza komunikacji i informacji. Przestrzeń informacyjna nauki
- Ukryty Internet jako przedmiot edukacji informacyjnej
Małgorzata Kowalska-Chrzanowska
Doktor habilitowany nauk humanistycznych w dyscyplinie bibliologia i informatologia (obecnie nauki o komunikacji społecznej i mediach). Zatrudniona na stanowisku profesora Uczelni w Instytucie Badań Informacji i Komunikacji UMK. Jej zainteresowania naukowe oscylują wokół takich zagadnień jak: jakość zasobów cyfrowych, otwarte modele współpracy i dystrybucji treści, nauko- i bibliometria, rozwój kompetencji cyfrowych, nauka obywatelska, dezinformacja i fact-checking. Autorka blisko 150 publikacji. Członkini krajowych i międzynarodowych gremiów naukowych. Wykonawczyni w projektach MKiDN, MNiSW, NCN i NAWA. Więcej: kowalska-chrzanowska.prac.umk.pl
- Współczesne oblicza komunikacji i informacji. Problemy, badania, hipotezy
- Wizualizacja informacji w humanistyce
- Toruńskie Studia Bibliologiczne 2(5)/2010
- Toruńskie Studia Bibliologiczne 1(6)/2011
- Toruńskie Studia Bibliologiczne 2(7)/2011
- Toruńskie Studia Bibliologiczne 1(2)/2009
- Toruńskie Studia Bibliologiczne 1(8)/2012
- Toruńskie Studia Bibliologiczne 2(9)/2012