Absolwent Liceum Ekonomicznego nr 2 w Olsztynie i Instytutu Ekonomicznego (obecnie Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania) Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wykładowca akademicki, założyciel i wieloletni kierownik Katedry Rachunkowości macierzystej uczelni. Członek Rady Naukowej Zarządu Głównego Stowarzyszenia Księgowych w Polsce. Przewodniczący Komisji Historii, Teorii i Praktyki Rachunkowości przy Radzie Naukowej tego stowarzyszenia, członek Komisji Programowej miesięcznika „Rachunkowość”. Autor, współautor i redaktor naukowy wielu książek z zakresu rachunkowości, m.in.: Rachunkowość w warunkach inflacji, Toruń 1996; Ceny transferowe. Teoria i praktyka, Warszawa 2001; Słownik biograficzny rachunkowości w Polsce (red.), Warszawa 2007; Słownik biograficzny rachunkowości w Polsce – kontynuacja (red.), Warszawa 2022; Rachunkowość zarządcza i rachunek kosztów, t. I–III, Toruń 2015 (współautorzy: B. Jaskólska, A. Zawadzki, T. Zimnicki); Historia katedr rachunkowości w uczelniach polskich (red.), Warszawa 2011; współautor i redaktor serii książek poświęconych historii rachunkowości w Polsce pod wspólnym tytułem Abacus, Toruń 2014, 2016, 2018, 2020; inicjator i redaktor naukowy Złotej Serii Rachunkowości Polskiej wydawanej przez ZG SKwP, w której ukazały się reprinty szczególnie ważnych dla rachunkowości książek: Pawła Ciompy (1910, 2017), Juliusza Aua (1889, 2019), Teofila Seiferta (1930, 2019), Tomasza Lulka (1921, 2020) i Andrzeja Bieńka (1937, 2022).
Abacus – od źródeł rachunkowości po współczesność
Niniejsza monografia jest próbą spojrzenia na rozwój rachunkowości od wieków dawnych po współczesność. Jest próbą wskazania źródeł rachunkowości – pyta o „ojcostwo” rachunkowości Benedetta Cotrugliego (1458 r.) Luki Paciolego (1494 r.).
Wydobywa na światło dzienne spuściznę rozwiązań praktycznych stosowanych w Polsce pod zaborami i po odzyskaniu niepodległości. Upowszechnia dorobek myśli teoretycznej okresu międzywojennego (Marceli Scheffs) i II połowy XX wieku (Eufemiusz Terebucha, Włodzimierz Brzezin, Maria Gmytrasiewicz).
Wstęp / 9
Część I – U źródeł rachunkowości
Sławomir Sojak
Księgowość analfabetów – wycinanie karbów / 13
Katarzyna Kobiela-Pionnier
W poszukiwaniu źródeł podwójnego zapisu – zapomniany wkład nauki islamu / 35
Iwona Kumor, Ewa Maćkowiak
Od znaków na kamieniach do sprawozdania z sytuacji finansowej / 63
Marcin Jędrzejczyk
Starożytny problem wymiany a rozwój koncepcji jednostki pieniężnej / 81
Anita Mrówka
Znamiona abstrakcyjnej kategorii kapitału w historycznych zapisach gospodarczych / 93
Artur Jastrzębowski
Realizacja funkcji informacyjnej rachunkowości w okresie średniowiecza na przykładzie Malborskiej księgi kasowej / 115
Joanna Koczar
Rachunkowość dawnej Rosji / 125
Część II – Pierwsze polskie podręczniki i czasopiśmiennictwo z zakresu rachunkowości
Sławomir Sojak, Monika Kowalska
Pierwsze polskie podręczniki z rachunkowości kupieckiej z XIX wieku / 139
Anna Szychta
Polskie podręczniki z zakresu rachunkowości fabrycznej wydane w XIX wieku / 161
Ryszard Orliński
Rachunkowość gospodarstw rolnych w literaturze XIX i początkach XX wieku / 181
Tomasz Kondraszuk
Rachunkowość rolnicza do czasów PRL-u / 195
Edyta Winnicka
Rachunkowość na łamach pierwszego polskiego fachowego czasopisma księgowego / 211
Sławomir Sojak, Sandra Krause
„Miesięcznik dla Buchalteryi” i jego kontynuacje. 115 lat czasopiśmiennictwa polskiego z zakresu rachunkowości / 227
Część III – Metarefleksje o rachunkowości
Elżbieta Pogodzińska-Mizdrak
Ogólny przegląd rozwoju myśli teoretycznej rachunkowości w XX wieku / 253
Melania Bąk
Kapitał ludzki jako czynnik rozwoju rachunkowości / 271
Anna Karmańska
Powrót do przeszłości: rok 1929. Marceli Scheffs i księgowość naukowo pojęta / 287
Stanisław Hońko
Istota rachunkowości według Eufemiusza Terebuchy / 305
Katarzyna Klimczak
Teoretyczny model ewidencyjny Marii Gmytrasiewicz / 321
Renata Biadacz
Poglądy Włodzimierza Brzezina na rozwój i modernizację rachunkowości / 337
Anna Kuzior, Małgorzata Rówińska
Wkład katowickiej szkoły rachunkowości w rozwój rachunku kosztów (w okresie 1950–1975) / 359
Ewa Śnieżek, Michał Wiatr
Wpływ niemieckich teorii bilansowych na strukturę ujawnień informacji o wyniku finansowym na przykładzie teorii bilansowej Wilhelma Osbahra / 373
Część IV – Varia
Marta Mazurowska
Uwarunkowania rozwoju rachunkowości / 389
Magdalena Głębocka
Bilans i jego znaczenie poznawcze / 401
Małgorzata Paszula
Co wiemy o rachunku strat i zysków w czasach II Rzeczpospolitej / 415
Alicja Mazur
Historyczne uwarunkowania wyceny bilansowej według wartości rynkowych / 429
Grażyna Voss
Formy techniki księgowości w Polsce w XX wieku / 445
Aleksandra Banaszkiewicz
Ewidencja księgowa rozliczeń międzyokresowych w polskiej rachunkowości w wybranych okresach XX wieku / 459
Lucyna Poniatowska
Historia odroczonego podatku dochodowego w polskiej rachunkowości / 475
Iryna Szczyrba
Zarys historii rozwoju audytu na świecie / 487
Maria Jankowska
Audyt finansowy w Polsce / 499
Krzysztof Kruszewski, Joanna Wielgórska-Leszczyńska
Zarys historii rachunkowości banku centralnego w Polsce / 521