Abacus – od Kasy Generalnej Wilanowskiej z 1819 roku do rachunkowości Lasów Państwowych

Jest to już czwarta publikacja Wydawnictwa Naukowego UMK z serii Abacus poświęcona zagadnieniom historii rachunkowości. Poprzednie nosiły podtytuły Od źródeł rachunkowości po współczesność (Toruń 2014), Od instruktarzy gospodarczych po współczesne podręczniki rachunkowości (Toruń 2016), Od Richarda fitz Nigela do Jana Falewicza (Toruń 2018). Tym razem podtytuł brzmi Od Kasy Generalnej Wilanowskiej z 1819 roku do rachunkowości Lasów Państwowychi jest ona kontynuacją wątków zawartych w wydaniach wcześniejszych.

Teksty w tym opracowaniu zostały zamieszczone według kryterium chronologicznego. Pierwszy dotyczy okresu zaborów, ostatni – niepodległej Polski. Pierwszy – Anny Olewnik-Dejewskiej traktuje o regulacjach prawnych z zakresu księgowości w dobrach wilanowskich w XIX wieku. Autorka podjęła się próby zestawienia treści ustanowienia rachunkowości kasy dóbr wilanowskich z 1819 roku z postanowieniami kodeksu handlowego francuskiego z 1807 […]. Ostatni, Beaty Sadowskiej, wskazuje na rys historyczny rachunkowości szczególnego zasobu przyrody – lasu, mającego wielostronny wpływ na środowisko przyrodnicze […].

W poprzednich Abacusach zajmowaliśmy się głównie podręcznikami rachunkowości z XIX oraz z drugiej połowy XX wieku. Tym razem przywołujemy sylwetki dwóch kolejnych ważnych postaci, które przyczyniły się do propagowania rachunkowości wśród praktyków i rozwoju szkolnictwa zawodowego, a mianowicie Henryka Chankowskiego i dr. Franciszka Tomanka. Pierwszy był założycielem kursów nauczania rachunkowości w trybie pozaszkolnym. Prowadzone przez niego w Warszawie w latach 1897–1937 Kursy Buchalteryjno-Handlowe ukończyło około 15 tys. księgowych, a łączny nakład wszystkich publikacji tego autora wyniósł blisko pięć milionów egzemplarzy. Jest to pierwsza w literaturze polskiej tak wnikliwa biografia zawodowa Chankowskiego – jej autorką jest Anna Szychta. […] Z kolei Sławomir Sojak pisze o Franciszku Tomanku (1889–1935) nauczycielu, autorze podręczników dla uczniów szkół średnich ze Lwowa […], który z racji swoich funkcji zawodowych zwracał szczególną uwagę na wychowawczą rolę rachunkowości, tak ważną w zarządzaniu majątkiem w niepodległej Polsce, a więc już „na własny rachunek”.

Wstęp / 7

Anna Olewnik-Dejewska
Regulacje prawne księgowości w dobrach wilanowskich w XIX wieku / 9

Jolanta Chluska
Koszty leczenia pacjentów w rachunkowości Szpitala Najświętszej Marii Panny w Częstochowie na początku XX wieku / 33

Anna Szychta
Henryk Józef Chankowski: nauczyciel i propagator zawodu księgowego w Polsce na przełomie XIX i XX wieku / 47

Sławomir Sojak
Franciszek Władysław Tomanek (1889–1935) – sylwetka nie tylko naukowa / 81

Sławomir Sojak, Aleksandra Banaszkiewicz
Prawo rachunkowości w Polsce międzywojennej / 109

Daria Miścikowska
Zarys historii mechanizacji i automatyzacji rachunkowości / 127

Aleksandra Banaszkiewicz, Ewa Makowska
Organizacja i mechanizacja prac księgowych w okresie dwudziestolecia międzywojennego w Polsce / 163

Mikołaj Turzyński
Rachunkowość tajnego archiwum getta warszawskiego (1940–1942) / 185

Edward Nowak
Rachunek kosztów postulowanych według poglądów Wiktora Malca / 209

Beata Sadowska
Historia rachunkowości Lasów Państwowych w Polsce / 225

Indeks osobowy / 241

Sławomir Sojak