"Przeciw marzycielstwu". Działalność edukacyjna Anastazji z Jełowickich Dzieduszyckiej (1842-1890)

Praca jest próbą monograficznego przedstawienia działalności edukacyjnej Anastazji Dzieduszyckiej (1842-1890). Zaprezentowano w niej wkład, jaki do myśli pedagogicznej wniosła A. Dzieduszycka. Była ona cenioną nauczycielką, publicystką, orędowniczką równouprawnienia kobiet i autorką prac do nich kierowanych. Opublikowała podręcznik do seminarium nauczycielskiego oraz wiele artykułów dotyczących edukacji i wychowania. W swych pracach stanowczo i odważnie opowiadała się za dostosowaniem wychowania kobiet do zmieniającej się rzeczywistości społecznej, politycznej oraz kulturowej. Tym samym można ją zaliczyć do grona znanych propagatorek walki o prawa kobiet. Problemy poruszone w pracy przedstawiono na tle procesów emancypacji kobiet, zachodzących w drugiej połowie XIX wieku w Polsce.

Wstęp / 7

Rozdział I. Życie Anastazji z Jełowickich Dzieduszyckiej
1.1. Dzieciństwo i młodość / 20
1.2. Praca zawodowa / 24
1.3. Działalność na rzecz edukacji kobiet / 32

Rozdział II. Twórczość pisarska Anastazji Dzieduszyckiej
2.1. Publikacja podręcznikowa / 39
2.1.1. Dobór treści / 42
2.1.2. Walory wychowawcze podręcznika / 47
2.1.3. Podręcznik w opinii odbiorców / 52
2.2. Literatura dla dzieci / 57
2.2.1. „co dzieci czytały w chwilach wolnych” / 60
2.2.2 „jak sobie dziatwa radziła...” / 68
2.3. Przekłady dzieł obcych / 76

Rozdział III. Ideał kobiety w poglądach Anastazji Dzieduszyckiej
3.1. Znaczenie kobiety w rodzinie / 85
3.1.1. Powinności matki / 85
3.2.2. Zadania kobiety w gospodarstwie domowym / 94
3.2. Kobieta w roli żony / 98
3.2.1. Dylematy zamążpójścia / 102
3.2.2. Małżeństwo / 114
3.3. Miejsce kobiety w społeczeństwie / 118
3.3.1. Znaczenie pracy zawodowej kobiet / 119
3.3.2. Obowiązki społeczeństwa względem edukacji kobiet / 127

Rozdział IV. Anastazji Dzieduszyckiej poglądy na kształcenie kobiet
4.1. Problemy edukacji kobiet w drugiej połowie XIX wieku / 137
4.2. Wychowanie i kształcenie kobiet / 149
4.2.1. Program nauczania / 150
4.2.2. Szkoły wyższe uzupełniające / 157
4.3. Edukacja nauczycielek szkół ludowych / 162
4.3.1. Przesłanki wyboru zawodu / 164
4.3.2. Trudy zawodu nauczycielskiego / 168
4.3.3. Wartości pracy pedagogicznej / 170
4.4.4. Zadania i powinności nauczycielek szkół ludowych / 173
4.4.5. Samodoskonalenie nauczycieli / 181

Zakończenie / 185
Aneksy / 189
Bibliografia / 209
Wykaz aneksów / 219
Summary / 211
Zusammenfassung / 223
Indeks osobowy / 235

Joanna Falkowska