Praktyczna gramatyka języka bułgarskiego dla Polaków

Jest to zwięzły praktyczny opis gramatyki języka bułgarskiego, który jest pomyślany jako wielowejściowe” kompendium, w związku z czym formy wyrazów i zdań (A., B.) opisane są oddzielnie i niezależnie od ich funkcji (znaczenia – C.). Jednocześnie wszystkie partie opisu powiązane są systemem odsyłaczy, który pozwala na „wejście” według rodzaju poszukiwanej informacji i ewentualne przejście od jednej partii do drugiej (czyli poruszanie się zarówno w kierunku od formy do treści, jak i od treści do formy). Dla lepszego ukazania ważniejszych różnic zjawiska gramatyczne języka bułgarskiego są zestawione ze zjawiskami języka polskiego.

A. FORMY WYRAZÓW / 9
I. Rzeczowniki / 9
II. Przymiotniki / 15
III. Liczebniki / 18
1. Liczebniki główne do 1 do 10 / 18
2. Liczebniki główne od 11 do 19 / 20
3. Liczebniki główne od 20 wzwyż / 20
4. Liczebniki porządkowe / 22
5. Liczebniki ułamkowe / 23
6. Liczebniki mnożne i wielokrotne / 24
7. Rzeczowniki odliczebnikowe / 24
IV. Zaimki / 25
1. Zaimki osobowe / 25
2. Zaimek zwrotny / 27
3. Zaimki dzierżawcze / 28
4. Zaimki wskazujące / 31
5. Zaimki pytające / 32
6. Zaimki względne / 35
7. Zaimki nieokreślone / 37
8. Zaimki przeczące / 39
9. Zaimki uogólniające / 41
V. Przysłówki / 43
VI. Czasowniki / 44
1. Czas teraźniejszy (praesens) / 45
2. Czas przyszły (futurum) / 48
3. Czas przeszły niedokonany (imperfectum) / 49
4. Czas przeszły dokonany (aoryst) / 51
5. Czas przeszły nieokreślony (perfectum) / 52
6. Czas przeszły uprzedni (zaprzeszły) (plusquamperfectum) / 55
7. Czas przeszły w przyszłości (futurum praeteriti) / 56
8. Czas przyszły uprzedni (futurum exactum, perfectum futuri) / 57
9. Czas przyszły uprzedni w przeszłości (futurum exactum praeteriti) / 58
10. Tryb rozkazujący (imperativus) / 60
11. Tryb warunkowy (conditionalis) / 62
12. Tryb konkluzywny (conclusivus) / 63
13. Tryb nieświadka (imperceptivus) / 69
14. Strona bierna czasownika / 75
15. Imiesłów przymiotnikowy czynny czasu teraźniejszego / 77
16. Imiesłów przysłówkowy czasu teraźniejszego (imiesłów nieodmienny współczesny) / 78
17. Rzeczownik odsłowny / 79
18. Bezokolicznik / 81

B. ZDANIA / 83
I. Zdania pojedyncze / 83
1. Grupa wyrazów z rodzajnikiem / 83
2. Podwojone dopełnienie / 84
3. Zdania lokatywne / 85
4. Zdania bezosobowe / 87
5. Zdania trzecioosobowe / 89
6. Pytania o rozstrzygnięcie / 91
7. Pytania o uzupełnienie / 93
8. Synonimia zdań ze stroną czynną i ze strona bierną / 94
9. Bułgarskie odpowiedniki polskich grup imiennych / 95
10. Zdania grzecznościowe / 96
II. Zdania złożone / 97
1. Tzw. da-konstrukcje / 97
2. Tzw. zgoda czasów: formy czasu i aspekt czasowników w zdaniach podrzędnych / 99
3. Systemy form czasownikowych w zdaniach złożonych w ramach tekstów narracyjnych / 102
4. Transformacje: mowa niezależna ↔ mowa zależna / 102

C. ZNACZENIE I UŻYCIE FORM WYRAZÓW I ZDAŃ
I. Temporalność / 107
1. Wyrażanie temporalności w języku bułgarskim. Znaczenie i funkcja form czasu / 107
1.0. Treść kategorii temporalności / 107
1.1. Czas teraźniejszy, praesens (сегашно време) / 109
1.2. Czas przyszły, futurum (бъдеще време) / 110
1.3. Czas przeszły niedokonany, imperfectum (минало несвършено време) / 111
1.4. Czas przeszły dokonany, aoryst (минало свършено време) / 112
1.5. Czas przyszły w przeszłości, futurum praeteriti (бъдеще време в миналото) / 113
1.6. Czas przeszły nieokreślony, perfectum (минало неопределено време) / 115
1.7. Czas przeszły uprzedni (zaprzeszły), plusquamperfectum (минало предварително време) / 116
1.8. Czas przyszły uprzedni, futurum exactum (бъдеще предварително време) / 118
1.9. Czas przyszły uprzedni w przeszłości, futurum exactum praeteriti (бъдеще предварително време в миналото) / 119
2. Znaczenia form czasów bułgarskich zestawione według poszczególnych elementów temporalnych / 120
3. Odpowiedniości między formami czasów rezultatywnych i nierezultatywnych / 121
4. Systemy form czasownikowych w tekstach narracyjnych / 121
5. Zdania złożone wyrażające relacje temporalne / 124
6. Imiesłowy wyrażające relacje temporalne / 125
II. Aspekt / 127
III. Modalność / 129
1. Imperatywność / 129
2. Optatywność / 130
3. Interrogatywność / 133
4. Warunkowość / 134
5. Hipotetyczność / 137

Viara Maldjieva