Litwa na przestrzeni wieków i jej powiązania z Polską

WSTĘP

Przedmiotem niniejszego opracowania jest próba szkicowego ujęcia historii Litwy, ze szczególnym uwzględnieniem stosunków litewsko-polskich. Ograniczyłem się w nim głównie do Litwy etnograficznej, obejmującej ziemie historycznej Żmudzi i Auksztoty, które w zasadniczej części pokrywają się z terytorium dzisiejszej Republiki Litewskiej. Praca wyrosła z potrzeby chwili, w okresie historycznych przemian w Europie Środkowej i Wschodniej, w wyniku których powstała dzisiejsza niepodległa Republika Litewska.
W Polsce znacznie wzrosło zainteresowanie Litwą i jej historią, niezwykle przecież fascynującą. Naród litewski, szczycący się starożytnym pochodzeniem, tworzy potężne i rozległe państwo. Opiera się ono dzielnie Krzyżakom i Mongołom. Walczy skutecznie z naporem Księstwa Moskiewskiego i daje Polsce dynastię Jagiellonów, jedną z najpotężniejszych w późniejszej Europie. Litwa złączona na dobre i złe z Polską układami i uniami w Krewie, Horodle, Lublinie - dzieli z nią wszystkie zwycięstwa i klęski. Mimo ucisku i represji w okresie zaborów, Litwini utrzymują swą tożsamość narodową, aby po I wojnie światowej uzyskać niepodległość i utworzyć odrodzone państwo. W okresie powojennym Litwa jako republika wcielona zostaje do ZSRR. Po jego rozpadzie, na fali przemian zapoczątkowanych przez Polskę, Litwini doprowadzają do utworzenia w pełni samodzielnej i niepodległej Republiki Litewskiej.
Zamiarem moim było chronologiczne przedstawienie historii Litwy i wskazanie jej powiązań z Polską. Ich dzieje od 1386 r. przez wiele stuleci były ze sobą nierozerwalne.
Przeczytajcie Państwo niniejsze opracowanie i osądźcie sami, czy podjęte zamierzenie choć w części zostało zrealizowane. Mam nadzieję, iż mimo wielu luk i nieścisłości wynikających głównie z braku danych źródłowych bądź dostępu do nich - prezentowana praca będzie stanowić kolejną cegiełkę w zakresie popularyzacji naszej wiedzy o historii Litwy i związanych z nią Polakach(...)

Jerzy Żenkiewicz