Kobiece ciało - kobieca psychika. Ja-cielesne a psychospołeczne funkcjonowanie młodych kobiet

Prezentowana publikacja porusza temat doświadczania własnej cielesności i jego związku z psychospołecznym funkcjonowaniem w grupie młodych kobiet. Problematyka Ja-cielesnego i obrazu ciała zajmuje ważne miejsce w literaturze psychologicznej. Często jednak badacze skupiają się na osobach z zaburzeniami odżywiania, a ich poszukiwania naukowe koncentrują się wokół tematu zadowolenia z ciała. Niniejsza praca wykracza poza ten obszar i ukazuje, że doświadczanie własnej cielesności wiąże się z całościowym funkcjonowaniem młodych kobiet – z ich osobowością, samooceną, poczuciem jakości życia oraz funkcjonowaniem społecznym. Silne Ja-cielesne może chronić przed zachowaniami ryzykownymi, związanymi z udoskonalaniem swojego ciała (np. rygorystyczne diety, środki farmakologiczne, nadmierne ćwiczenia fizyczne). Takie ujęcie problematyki doświadczania własnej cielesności rzuca nowe światło na ten obszar badawczy i może być inspiracją do dalszych badań, szczególnie nad stałością i złożonością Ja-cielesnego.

Wprowadzenie  / 9

Rozdział 1. Problematyka cielesności w psychologii  / 17
1.1. Kwestie terminologiczne  / 17
1.1.1. Ujmowanie ciała z perspektywy historycznej  / 18
1.1.2. Rozumienie cielesności na gruncie psychologii  / 21
1.2. Uwarunkowania doświadczania własnej cielesności  / 30
1.2.1. Czynniki fizyczne  / 31
1.2.2. Czynniki kulturowe  / 37
1.2.3. Czynniki społeczne  / 46

Rozdział 2. Psychologiczna charakterystyka okresu adolescencji  / 51
2.1. Adolescencja w cyklu życia człowieka  / 51
2.1.1. Pojęcie adolescencji  / 51
2.1.2. Zadania rozwojowe  / 54
2.2. Wybrane zmiany rozwojowe w okresie adolescencji / 58
2.2.1. Sfera biologiczna  / 58
2.2.2. Sfera psychiczna  / 63
2.2.3. Sfera społeczna  / 69
2.3. Znaczenie cielesności w okresie adolescencji  / 75

Rozdział 3. Znaczenie cielesności dla psychospołecznego funkcjonowania człowieka  / 83
3.1. Rola cielesności w kształtowaniu osobowości  / 83
3.1.1. Podejście W. Jamesa  / 84
3.1.2. Poglądy D. Kruegera  / 86
3.2. Wzorzec piękna i konsekwencje jego niespełnienia  / 89
3.2.1. Ciało jako piętno  / 89
3.2.2. Otyłość wobec kultu szczupłości  / 91
3.3. Cielesność a funkcjonowanie psychospołeczne  / 99
3.3.1. Niezadowolenie z ciała a funkcjonowanie jednostki  / 100
3.3.2. Wpływ cielesności na funkcjonowanie młodych kobiet  / 107

Rozdział 4. Metodologia badań własnych  / 119
4.1. Problem i hipotezy badawcze  / 119
4.2. Charakterystyka zastosowanych metod  / 128
4.3. Organizacja i przebieg badań  / 148
4.4. Socjodemograficzna charakterystyka osób badanych  / 150
4.5. Charakterystyka badanej grupy z uwagi na podejmowane zachowania prozdrowotne  / 152
4.6. Metody statystyczne wykorzystywane w opracowaniu wyników / 158

Rozdział 5. Psychologiczne korelaty Ja-cielesnego  / 161
5.1. Związek między doświadczaniem własnej cielesności i zmiennymi osobowościowymi  / 162
5.2. Korelaty Ja-cielesnego w sferze społecznej  / 175
5.3. Powiązania między doświadczaniem własnej cielesności a jakością życia / 184
5.4. Analiza regresji  / 189

Rozdział 6. Psychospołeczne funkcjonowanie młodych kobiet o różnym typie Ja-cielesnego  / 199
6.1. Kryteria wyodrębnienia grup homogenicznych  / 199
6.2. Charakterystyka młodych kobiet różniących się doświadczaniem własnej cielesności w zakresie zmiennych socjodemograficznych  / 202
6.3. Porównanie grup homogenicznych pod względem zmiennych osobowościowych  / 205
6.4. Funkcjonowanie społeczne młodych kobiet różniących się doświadczaniem własnej cielesności  / 218
6.5. Jakość życia kobiet różniących się doświadczaniem własnej cielesności  / 228
6.6. Psychologiczna charakterystyka wyodrębnionych typów – ku syntezie / 234
6.7. Przewidywanie przynależności do typu na podstawie zmiennych osobowych / 238

Rozdział 7. Podsumowanie i dyskusja uzyskanych wyników / 241
7.1. Podsumowanie wyników badań / 241
7.2. Weryfikacja hipotez / 252
7.3. Propozycja modelu Ja-cielesnego / 260
7.4. Ograniczenia przeprowadzonych badań i implikacje z nich płynące / 264

Zakończenie / 271
Bibliografia / 277
Aneks / 299

Lidia Anna Wiśniewska