(Ur. 1973), profesor nadzwyczajny w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Zajmuje się w historią filozofii nowożytnej, filozofią religii i historią filozofii polskiej. Opublikował między innymi: Koncepcja egzystencji Sørena Kierkegaarda w kontekście filozofii niemieckiej (2004), Filozofia religii Immanuela Kanta (2008), Opus postumum Immanuela Kanta (2016). Autor przekładów na język polski między innymi rozpraw Kanta, Fichtego, Jaspersa, Schillera. Redaguje kwartalnik „Studia z Historii Filozofii” oraz serię wydawniczą poświęconą polskiej recepcji filozofii Kanta. Wydał archiwalne rękopisy pism Józefa Kalasantego Szaniawskiego, Franciszka Wigury, Anioła Dowgirda, Józefa Bychowca, Jana Święcickiego (Listy z Królewca, Toruń 2014). E-mail: kups@umk.pl
Konkurs na Katedrę Filozofii w Uniwersytecie Wileńskim w 1820 roku. Recepcja filozofii Immanuela Kanta w filozofii polskiej w początkach XIX wieku. Część 4
Opracowanie naukowe - Tomasz Kupś, Dalius Viliūnas
Przekład i opracowanie tekstów łacińskich - Joanna Usakiewicz
Idea, aby w jednym opracowaniu zawrzeć całokształt polskiej kultury filozoficznej pierwszej połowy XIX wieku po raz pierwszy została podjęta przez Władysława Tatarkiewicza. Trzeba również podkreślić, że Tatarkiewicz jako pierwszy rozpoczął systematyczne badania swoistego skarbca dawnej kultury umysłowej – nieznanych wileńskich rękopisów filozoficznych. Idąc śladem tego klasyka badań nad historią filozofii, mamy nadzieję uczynić tutaj jeden niewielki krok naprzód, łączący odkrycia archiwistyczne z nowym spojrzeniem na życie filozoficzne dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów, tego wciąż zagadkowego i kontrowersyjnego okresu, który przez naszego mistrza został nazwany „między Oświeceniem a mesjanizmem”.
PRZEDMOWA / 9
Tomasz Kupś
KONKURS WILEŃSKI. FAKTY I HIPOTEZY / 13
1. Przebieg konkursu / 13
1.1. Przygotowania / 18
1.2. Ogłoszenie / 30
1.3. Rozstrzygnięcie / 42
1.4. Podstawowe informacje dotyczące rozpraw konkursowych / 49
2. znani i nieznani autorzy rozpraw konkursowych / 51
2.1. Michał Wiszniewski / 54
2.2. Jeżowski i filomaci / 64
2.3. Damazy Dzierożyński / 75
2.4. Marcin Gregor i Mateusz Sartyni / 78
2.5. Anonimowe rozprawy łacińskie / 83
3. „kantowski” kontekst konkursu wileńskiego / 90
3.1. „Instytucjonalny” antykantyzm? / 91
3.2. „Kantowski” wątek w pracach konkursowych / 99
Dalius Viliūnas
O STANIE ZDROWIA FILOZOFII WILEŃSKIEJ W PIERWSZEJ POŁOWIE WIEKU XIX / 119
1. Słowo wstępne / 119
2. Uwagi o prahistorii konkursu wileńskiego / 128
3. Dwa ogłoszenia konkursu filozoficznego oraz ich implikacje historyczno-filozoficzne / 139
4. Osobliwości eklektyzmu / 156
5. Józef Maria Degérando i „zdrowa filozofia” ośrodka wileńskiego / 168
6. Uwagi na marginesach rozpraw konkursowych – śladami „szkoły wileńskiej” / 182
7. Anioł Dowgird – autor anonimowej recenzji rozprawy konkursowej Józefa Gołuchowskiego / 195
8. Epilog wojny na recenzje / 208
TEKSTY ŹRÓDŁOWE (ANTOLOGIA) / 211
Nota edytorska / 213
1. Drukowane ogłoszenia konkursu / 215
2. Józef Gołuchowski / 221
2.1. Qui philosophiam vituperat, nescio quid sit, quod laudandum putet? Rozprawa konkursowa nr 3 / 221
I. Logika / 224
II. Metafizyka / 236
III. Filozofia moralna / 250
Plan dawania filozofii / 262
Celniejsi pisarze filozofii, z których tę naukę pożytecznie czerpać można / 284
2.2. Ansicht des Einflusses der Mathematik auf die Bildung des Menschen / 303
3. Anioł Dowgird / 343
3.1. O logice, metafizyce i filozofii moralnej. Rozprawa na skutek konkursu ogłoszonego przez cesarski Uniwersytet Wileński r. 1820 dnia 1 marca do katedry rzeczonych przedmiotów napisana. Rozprawa konkursowa nr 7 / 343
3.2. Uwagi nad rozprawą konkursową do katedry filozofii teoretycznej i praktycznej, pod numerem trzecim / 425
[Logika] / 426
Metafizyka / 437
Filozofia moralna / 448
3.3. Projekty wykładania filozofii / 453
4. Damazy Dzierożyński. rozprawa o nauce filozofii. rozprawa konkursowa nr 4 / 459
Metafizyka / 507
Logika / 518
[Etyka] / 539
5. Mateusz Sartyni. rozprawa konkursowa nr 2 / 549
I / 553
II / 563
III / 570
6. Anonimowe rozprawy łacińskie / 575
6.1. Felix qui potuit rerum cognoscere causa. Rozprawa konkursowa nr 1 / 575
Zarys logiki / 577
Zarys metafizyki / 604
Zarys etyki / 626
6.2. Touton ton nomon ho Theos tetheiken. Rozprawa konkursowa nr 5 / 641
O metafizyce / 643
Filozofia obyczajów / 656
Logika / 664
6.3. Ut desint vires, tamen est laudanda voluntas. Rozprawa konkursowa nr 6 / 673
Logiki ogólnej pojęcie i zakres / 682
O metafizyce / 694
Filozofia praktyczna / 702
6.4. Quisnam igitur liber? Sapiens, qui sibi imperiosus. Rozprawa konkursowa nr 8 / 713
7. Uwagi Jana Śniadeckiego do rozpraw konkursowych / 753
7.1. Uwagi do rozpraw konkursowych / 753
7.2. Uwagi do rozprawy Michała Wiszniewskiego / 759
BIBLIOGRAFIA / 761
SPIS ZAWARTOŚCI DVD / 771
INDEKS NAZWISK / 773
Tomasz Kupś
- Filozofia religii Immanuela Kanta
- Studia z Historii Filozofii, nr 1/2010
- Studia z Historii Filozofii, nr 2/2011
- Studia z Historii Filozofii, nr 3/2012
- Studia z Historii Filozofii, nr 1(4)/2013
- Studia z Historii Filozofii, nr 2(4)/2013
- Studia z Historii Filozofii, nr 3(4)/2013
- Studia z Historii Filozofii, nr 4(4)/2013
- Recepcja filozofii Immanuela Kanta w filozofii polskiej w początkach XIX wieku. Część 1: Józef Władysław Bychowiec, Anna z Zamoyskich Sapieżyna, Jan Śniadecki, Franciszek Wigura
- Studia z Historii Filozofii, nr 1(5)/2014
- Studia z Historii Filozofii, nr 2(5)/2014
- Studia z Historii Filozofii, nr 3(5)/2014
- Studia z Historii Filozofii, nr 4(5)/2014
- Studia z Historii Filozofii, nr 1(6)/2015
- Recepcja filozofii Immanuela Kanta w filozofii polskiej w początkach XIX wieku. Część 2: Józef Maria Hoene Wroński "Filozofia krytyczna odkryta przez Kanta, oparta na ostatecznej zasadzie poznania"
- Studia z Historii Filozofii, nr 2(6)/2015
- Immanuel Kant und die kopernikanische Wende in der Philosophie
- Studia z Historii Filozofii, nr 3(6)/2015
- Studia z Historii Filozofii, nr 4(6)/2015
- Studia z Historii Filozofii, nr 1(7)/2016
- Recepcja filozofii Immanuela Kanta w filozofii polskiej w początkach XIX wieku. Część 3: Polemiki z Janem Śniadeckim
- "Opus postumum" Immanuela Kanta
- Studia z Historii Filozofii, nr 1(8)/2017
- Studia z Historii Filozofii, nr 2(7)/2016
- Studia z Historii Filozofii, nr 3(7)/2016
- Studia z Historii Filozofii, nr 4(7)/2016
- Konkurs na Katedrę Filozofii w Uniwersytecie Wileńskim w 1820 roku. Recepcja filozofii Immanuela Kanta w filozofii polskiej w początkach XIX wieku. Część 4
- Józefa Władysława Bychowca przekład „Sporu fakultetów” Immanuela Kanta. Recepcja filozofii Immanuela Kanta w filozofii polskiej w początkach XIX wieku. Część 5
- Studia z Historii Filozofii, nr 3(8)/2017
- Studia z Historii Filozofii, nr 4(8)/2017
- Studia z Historii Filozofii, nr 2(8)/2017
- Studia z Historii Filozofii, nr 1(9)/2018
- Studia z Historii Filozofii, nr 2(9)/2018
- Studia z Historii Filozofii, nr 3(9)/2018
- Studia z Historii Filozofii, nr 4(9)/2018
- Studia z Historii Filozofii, nr 1(10)/2019: The Philosophy of the 17th Century – Sources and Continuations
- Studia z Historii Filozofii, nr 2(10)/2019
- Studia z Historii Filozofii, nr 3(10)/2019: Methodological Problems in the History of Philosophy
- Studia z Historii Filozofii, nr 4(10)/2019
- Studia z Historii Filozofii, nr 1(11)/2020
- Studia z Historii Filozofii, nr 2(11)/2020: The Philosophy of Immanuel Kant And Its Receptions
- Studia z Historii Filozofii, nr 1(12)/2021
- Studia z Historii Filozofii, nr 3(11)/2020: The Heritage of Jerzy Łoś’s Philosophical Logic
- Studia z Historii Filozofii, nr 2(12)/2021
- Studia z Historii Filozofii, nr 4(12)/2021
- Studia z Historii Filozofii, nr 1(13)/2022
- Studia z Historii Filozofii, nr 2(13)/2022
- Studia z Historii Filozofii, nr 3(13)/2022: Evil. Reality or Imagination? Vol. 1
- Studia z Historii Filozofii, nr 4(13)/2022: Evil. Reality or Imagination? Vol. 2
- Studia z Historii Filozofii, nr 1(14)/2023
- Johann Heinrich Abicht – filozof wileński. Działalność naukowa i dydaktyczna (1804–1816). Badania i źródła
Dalius Viliūnas
(Ur. 1968), starszy pracownik naukowy Instytutu Badań nad Kulturą Litewską (Lithuanian Culture Research Institute) w Wilnie. Od 2002 r. kierownik Wydziału Historii Filozofii Litwy. Zajmuje się filozofią epok Oświecenia i Romantyzmu na Litwie. Redaktor naukowy akademickiej serii wydawniczej pt. „Historia filozofii litewskiej. Źródła i badania” (w języku litewskim). W serii tej opublikował między innymi: Nauka prawa przyrodzonego Hieronima Stroynowskiego (2011); Filozofia w Wilnie w pierwszej połowie XIX wieku (2014); Jean-Jacques Rousseau i Wielkie Księstwo Litewskie (wspólnie z dr. Vygandas’em Aleksandravičius’em, 2016). Przełożył na język litewski i wydał wybrane pisma Anioła Dowgirda, Joachima Litawora Chreptowicza, Hieronima Stroynowskiego, Józefa Gołuchowskiego, Maurycego Franciszka Karpia. E-mail: daliusviliunas@gmail.com
- Johann Heinrich Abicht – filozof wileński. Działalność naukowa i dydaktyczna (1804–1816). Badania i źródła
Joanna Usakiewicz
(Ur. 1968), adiunkt, kierownik Zakładu Hermeneutyki i Translatoryki Filozoficznej Uniwersytetu w Białymstoku. Zajmuje się filologią klasyczną i historią filozofii, w szczególności filozofią wieku XVII, recepcją greckiego i rzymskiego antyku w filozofii nowożytnej oraz udziałem kobiet w dyskursie filozoficznym. Opublikowała między innymi: „Bonum et (im)mutabilitas”. Myśl filozoficzna Anne Conway (1631–1679) (2002) oraz Z miłości do rozumu. O etyce Arnolda Geulincxa (1624–1669) (2010). Autorka przekładów na język polski dzieł Anne Conway, René Descartes’a, Pierre’a Gassendiego, Arnolda Geulincxa, Henry’ego More’a. E-mail: joanna.usakiewicz@onet.eu
- Johann Heinrich Abicht – filozof wileński. Działalność naukowa i dydaktyczna (1804–1816). Badania i źródła
- Konkurs na Katedrę Filozofii w Uniwersytecie Wileńskim w 1820 roku. Recepcja filozofii Immanuela Kanta w filozofii polskiej w początkach XIX wieku. Część 4
Powiązane
60-lecie Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
Witold Wróblewski, Czesław Łapicz
Tajemnicze początki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika (Wilno i Lwów w Toruniu)
Anna Supruniuk, Mirosław Adam Supruniuk
Mój wileński opiekun. Listy do Manfreda Kridla (1946-1955). Z uzupełnieniem o listy Manfreda Kridla i addendum (t. 19)
Czesław Miłosz
Filozofia na Uniwersytecie Stefana Batorego
Józef PawlakInne z tej kategorii
Filozofia i psychologia egzystencjalna
Mirosław Żelazny
Rozprawa o wolnomyślicielstwie
Anthony Collins
Człowiek – Filozofia – Komunikacja
Tadeusz Sznajderski
