Polski wiek świateł. Obszary swoistości

Tematem książki jest oświecenie polskie w kontekście zjawisk i tendencji charakterystycznych dla Europy (a w szczególności Francji) XVIII wieku. Autorka analizuje piśmiennictwo polskie tego kresu; poruszając się w kręgu zagadnień, takich jak: uniwersalizm i rodzimość, pojmowanie utopii, stosunek do antyku – ukazuje swoistość postaw, poglądów i form wypowiedzi, uwarunkowania tradycjami naszej kultury oraz jej sytuacją w czasach reform politycznych i przemian świadomościowych.

Wprowadzenie / 7
„Wiek świateł” – nowe perspektywy badawcze / 7
Problem komparatystyki: jak opisać cechy swoiste formacji kulturowej / 11
Założenia badawcze / 17

Rozdział 1. Problemy uniwersalizmu i rodzimości / 27
Perspektywa europejska / 27
Tożsamość i różnica / 34
Rodzimość i obcość w połowie wieku / 40
Ubiory, fryzury, ozdoby twarzy / 49
Fircyk, mędrek, dama modna i sarmaci / 58
Metapoetyckie i poetyckie refleksje nad rodzimością / 73
Rodzimość w piśmiennictwie końca wieku / 84
Próba podsumowania / 96

Rozdział 2. Wobec dziedzictwa antyku / 97
Generalia / 97
Sprawa łaciny / 105
Antyk i etyka społeczna / 112
Myśl moralna Seneki / 119
Horacy / 148
Cyceron / 167               
Wergiliusz / 181
W kręgu wzorów ustrojowych i osobowych / 195

Rozdział 3. W kręgu myśli utopijnej: utopie przyszłości – utopie przeszłości / 221
Utopia w piśmiennictwie zachodnioeuropejskim / 221
Wyspa Nipu i Sielania / 233
Między utopią a mitem historycznym / 246
„Rzepicha” Jezierskiego w kręgu myśli utopijnej / 261
Utopia a ideały rustykalne / 267
Zarys wniosków / 286

Rozdział 4. Sytuacja twórczości poetyckiej / 289
Wiersz w piśmiennictwie zachodnioeuropejskim XVIII wieku / 289
Poezja w Polsce XVIII wieku. Między wierszomanią a olimpem poetyckim / 296
Miejsce dużych form poetyckich / 304
Poezja okolicznościowo-polityczna: gatunki, style, funkcje / 315
Poetycka moralistyka / 323
Liryka: formy, tereny eksploatacji, sposoby przeżywania / 332
Poezja a filozofia / 347

Rozdział 5. Literatura wobec wiary / 363
Uwarunkowania ogólne / 363
Odmiany poezji religijnej: wyraz wiary afirmatywnej i poetyckiej medytacji / 370
Bóg w świetle rozumu / 378
Poezja a indywidualne przeżycie wiary / 388
Wymiar wspólnotowy i publiczny twórczości religijnej / 397
Religijne inspiracje myśli społecznej / 407

Rozdział 6. Dylematy „wieku oświeconego” / 415
Problem autodefinicji – od „oświecenia” do „wieku oświeconego” 415
„Wiek oświecony” – spojrzenie z dystansu / 425
„Czcze światła, dymy znikłe…” problem „wieku oświeconego”
W poezji i prozie literackiej / 435

Summary / 457
Indeks osobowy / 461

Teresa Kostkiewiczowa