Wyobraźnia, sztuka, sprawiedliwość. Marthy Nussbaum koncepcja zdolności jako podstawa egalitarnego liberalizmu

Książka proponuje interpretację filozofii politycznej jednej z bardziej wpływowych współczesnych amerykańskich autorek – Marthy Craven Nussbaum. Praca skupia się na rozwijanej przez filozofkę wersji koncepcji zdolności (capability approach), która jest rozpatrywana w kontekście po- Rawlsowskiego egalitarnego liberalizmu. Biorąc pod uwagę takie zaplecze, książka ma na celu zbadanie warunków możliwości zrealizowania jego podstawowych założeń normatywnych, a więc wartości: wolności, równości i szacunku dla pluralizmu. Zgodnie z proponowaną interpretacją koncepcja Nussbaum ukazuje podstawy egalitarnego liberalizmu w nowym świetle, w tej mierze, w jakiej zwraca uwagę na konieczność uzupełnienia instytucji o odpowiedni model rozumowania praktycznego. Książka wykazuje estetyczność takiej koncepcji, która przejawia się zarówno na poziomie pojęć (podobieństwa między doświadczeniem estetycznym a rozumowaniem praktycznym), jak i na poziomie przykładów (zastosowania sztuki dla kształcenia postaw obywatelskich). W ten sposób zaprezentowane ujęcie wpisuje się w ramy szeroko pojętej estetyki politycznej. 

Zagadnienia podejmowane w pracy obejmują między innymi następujące kwestie: dyskusja na temat tzw. waluty sprawiedliwości, liberalizm polityczny, psychologia moralna, emocje polityczne, władza sądzenia, związki między etyką a literaturą oraz kształcenie obywatelskie. Oprócz Marthy Nussbaum szczególne znaczenie dla argumentacji mają tacy autorzy, jak Amartya Sen, John Rawls, Charles Larmore, Immanuel Kant, Hannah Arendt, Crispin Sartwell.

Podziękowania / 7

Wstęp / 9
Zaplecze teoretyczne – egalitarny liberalizm i perspektywa zdolności / 10
Perspektywa estetyki politycznej / 14
Wprowadzenie / 19
Ewolucja poglądów Nussbaum i najważniejsze publikacje / 19
Zarys argumentacji / 25
Przegląd literatury / 26

Część I. Koncepcja zdolności
Rozdział 1. Podstawowe założenia / 35
Arystotelesowskie źródła koncepcji Nussbaum / 35
Koncepcja zdolności – początki / 62
Rozdział 2. Liberalizm polityczny / 99
W stronę liberalizmu politycznego / 99
Liberalizm polityczny Nussbaum – ocena / 120
Podsumowanie / 149

Część II. Rozumna psychologia moralna
Rozdział 1. Koncepcja emocji// 161
Emocje i problem stabilności / 162
Emocje i rozwój moralny / 185
Rozdział 2. Sztuka i kultywowanie emocji / 225
Zabawa, zadziwienie, wyobraźnia / 226
Sztuka i kształcenie emocji – przykłady / 252
Podsumowanie / 279

Część III. Racjonalność praktyczna
Rozdział 1. Metoda etyki / 285
Etyka nienaukowa / 287
Sąd smaku – od Kanta do Arendt / 307
Percepcja i smak / 324
Rozdział 2. Literatura i oświata / 345
Etyka i literatura / 346
Model oświaty / 376
Podsumowanie / 389

Zakończenie / 391
Bibliografia / 397
Summary / 413
Indeks wybranych nazwisk / 417

Miłosz Markiewicz

Urszula Lisowska