Absolwent Liceum Ekonomicznego nr 2 w Olsztynie i Instytutu Ekonomicznego (obecnie Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania) Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wykładowca akademicki, założyciel i wieloletni kierownik Katedry Rachunkowości macierzystej uczelni. Członek Rady Naukowej Zarządu Głównego Stowarzyszenia Księgowych w Polsce. Przewodniczący Komisji Historii, Teorii i Praktyki Rachunkowości przy Radzie Naukowej tego stowarzyszenia, członek Komisji Programowej miesięcznika „Rachunkowość”. Autor, współautor i redaktor naukowy wielu książek z zakresu rachunkowości, m.in.: Rachunkowość w warunkach inflacji, Toruń 1996; Ceny transferowe. Teoria i praktyka, Warszawa 2001; Słownik biograficzny rachunkowości w Polsce (red.), Warszawa 2007; Słownik biograficzny rachunkowości w Polsce – kontynuacja (red.), Warszawa 2022; Rachunkowość zarządcza i rachunek kosztów, t. I–III, Toruń 2015 (współautorzy: B. Jaskólska, A. Zawadzki, T. Zimnicki); Historia katedr rachunkowości w uczelniach polskich (red.), Warszawa 2011; współautor i redaktor serii książek poświęconych historii rachunkowości w Polsce pod wspólnym tytułem Abacus, Toruń 2014, 2016, 2018, 2020; inicjator i redaktor naukowy Złotej Serii Rachunkowości Polskiej wydawanej przez ZG SKwP, w której ukazały się reprinty szczególnie ważnych dla rachunkowości książek: Pawła Ciompy (1910, 2017), Juliusza Aua (1889, 2019), Teofila Seiferta (1930, 2019), Tomasza Lulka (1921, 2020) i Andrzeja Bieńka (1937, 2022).
Abacus – od Richarda fitz Nigela do Jana Falewicza
Jest to już trzecia publikacja Wydawnictwa Naukowego UMK z serii Abacus poświęcona zagadnieniom historii rachunkowości. Poprzednie nosiły podtytuły Od źródeł rachunkowości po współczesność (Toruń 2014) oraz Od instruktarzy gospodarczych po współczesne podręczniki rachunkowości (Toruń 2016). Tym razem podtytuł brzmi Od Richarda fitz Nigela do Jana Falewicza i jest to kontynuacja wątków rozpoczętych w wydaniach wcześniejszych. Zawarte w książce analizy klamrą spinają tytułowi autorzy. Dzieli ich i miejsce pochodzenia, i czas, w którym żyli, i status społeczny. Richard fitz Nigel urodził się ok. 1130 r. w Anglii […] Jan Falewicz urodził się w 1890 r. w Wilnie […] Pierwszy historykom badającym gospodarkę średniowiecza i prawnikom znany jest z jednego dzieła – Dialogus de Scaccario, napisanego w Winchesterze w 1178 r. […] Drugi jest autorem kilkunastu publikacji, w tym najważniejszej spośród nich – Rentowność, gospodarność, koszty. Przyczynek do teorii mikroekonomii (Warszawa 1963). […] O Nigelu pisze Sławomir Sojak, a o Falewiczu Edward Nowak. […]
Następnie autorzy monografii robią duży przeskok w czasie i przestrzeni, ze średniowiecznej Anglii przenosząc się do Polski pod zaborami, do przełomu XIX i XX w. Zwracają uwagę na ponowną edycję powstałych ponad 100 lat temu książek traktujących rachunkowość jako naukę. Juliusz Au w pracy Nauka rachunkowości dla potrzeb gospodarstwa zastosowanej prezentował teoretyczne podstawy rachunkowości dla gospodarstw wiejskich, a Paweł Ciompa w książce Zarys ekonometrii i teorii buchalterii – oryginalną koncepcję wyjaśnienia funkcjonowania kont księgowych i podwójnego zapisu. Obie były pierwotnie wydane we Lwowie, pierwsza w 1889 r., druga – w 1910 r. […]
W przywoływanym już Abacusie z 2016 r. zajmowaliśmy się głównie podręcznikami rachunkowości z XIX w. oraz z drugiej połowy XX w. Tym razem gros analiz dotyczy materiałów dydaktycznych z okresu międzywojennego.
Ze Wstępu
Wstęp / 7
CZĘŚĆ I. ŹRÓDŁA RACHUNKOWOŚCI W ŚREDNIOWIECZNEJ ANGLII
KATARZYNA KOBIELA-PIONNIER
Domesday Book: Wilhelm Zdobywca, Normanowie i dziewięć stuleci angielskiej rachunkowości 13
Richard fitz Nigel i jego Dialogus de Scaccario z 1178 r. / 35
CZĘŚĆ II. NAUKA RACHUNKOWOŚCI NA PRZEŁOMIE XIX I XX WIEKU
O edycji Nauki rachunkowości dla potrzeb gospodarstwa wiejskiego zastosowanej Juliusza Aua z 1889 r. / 55
O edycji Zarysu ekonometrii i teorii buchalterii Pawła Ciompy z 1910 r. / 75
CZĘŚĆ III. RACHUNKOWOŚĆ W NIEPODLEGŁEJ POLSCE
Dydaktyka rachunkowości początku XX w. na przykładzie wybranych podręczników Witolda Góry / 97
Proces podwyższania kwalifikacji księgowych w II RP / 119
Budżetowanie w przedsiębiorstwach według polskich publikacji wydanych do 1939 r. / 129
Ogólne zasady wewnętrznej rachunkowości przemysłowej, tj. księgowości i kalkulacji fabrycznej w świetle wybranych podręczników z lat 40. ubiegłego wieku / 153
Wybrane aspekty rachunkowości zarządczej w Polsce w latach 1918–1950 / 171
Szpital Izraelicki w Częstochowie jako podmiot rozliczeń kosztów leczenia pacjenta na początku XX w. / 187
Dochody domów w Warszawie w sprawozdaniu finansowym dóbr hr. Adama Branickiego w latach 1929–1935 / 201
Jan Falewicz jako prekursor rachunkowości zarządczej w Polsce / 227
Aspekty kontrolne w sprawozdawczości finansowej Totalizatora Sportowego w latach 50. ubiegłego wieku / 239
Zasady i zakres udostępniania informacji finansowych przez przedsiębiorstwa w Polsce na przestrzeni minionego stulecia / 261
CZĘŚĆ IV. VARIA
Wartość przedsiębiorstwa w teoriach bilansu dynamicznego / 283
Zarys rozwoju rachunkowości finansowej w Rosji / 299
Indeks osobowy / 311