Kapitał intelektualny organizacji w procesie internacjonalizacji polskich przedsiębiorstw – inwestorów zagranicznych

Monografia jest wartościowym opracowaniem, w którym Autor umiejętnie powiązał […] problematykę kapitału intelektualnego oraz zagranicznych inwestycji bezpośrednich, nie zapominając o imperatywie budowania przewagi konkurencyjnej przez przedsiębiorstwo. Rozważania osadzone w literaturze przedmiotu […] posłużyły Autorowi do lepszego zrozumienia zależności między tytułowym kapitałem intelektualnym a internacjonalizacją przedsiębiorstwa, dały szansę na zaproponowanie własnego ujęcia kapitału intelektualnego i przyczyniły się do rzetelnej interpretacji uzyskanych wyników badań. […] Prezentowane opracowanie dostarcza ciekawych i oryginalnych spostrzeżeń opartych na danych empirycznych, ale także jest przyczynkiem do dyskusji nad adekwatnością teorii zagranicznych inwestycji bezpośrednich do specyfiki podmiotów z krajów Europy Środkowo-Wschodniej.

Z recenzji dr hab. Barbary Jankowskiej, prof. UE

Jest to bardzo dobry i naukowo wartościowy tekst, poświęcony ważnemu i nabierającemu przyspieszenia zjawisku, jakim jest umiędzynarodowienie działalności gospodarczej. […] Oceniana praca jest ważna z dwóch przynajmniej powodów: po pierwsze wyraźnie poszerza wiedzę o procesach internacjonalizacji przedsiębiorstw; po drugie – koncentruje się na szczególnym zasobie tych przedsiębiorstw, jakim jest kapitał intelektualny. Ci wszyscy, którzy zajmują się omawianą problematyką i znają światowy dorobek w tym zakresie, wiedzą dobrze, że ujęcie dr. M. Kuzela jest nowatorskie. 

Z recenzji dr. hab. Wojciecha Popławskiego, prof. WSB

Wstęp / 9
Wprowadzenie – metodyka i zakres badań / 25
W.1. Wykorzystane metody i przebieg procesu badawczego / 26
W.2. Charakterystyka przedsiębiorstw uczestniczących w badaniach / 38

Rozdział 1. Pojęcie i koncepcje kapitału intelektualnego organizacji / 51
1.1. Zasoby niematerialne w organizacji / 53
1.1.1. Klasyfikacja zasobów organizacji / 55
1.1.2. Zasoby materialne i niematerialne / 57
1.1.3. Zasoby niematerialne a wartość przedsiębiorstwa / 60
1.1.4. Zdolności, umiejętności i kompetencje / 66
1.1.5. Wiedza jako zasób organizacyjny / 69
1.2. Własność zasobów niematerialnych i ich znaczenie dla organizacji / 80
1.3. Geneza pojęcia i definicje kapitału intelektualnego / 100
1.4. Koncepcje kapitału intelektualnego organizacji / 114
1.4.1. Kapitał intelektualny według K.E. Sveiby’ego / 114
1.4.2. Kapitał intelektualny według T.A. Stewarta / 118
1.4.3. Kapitał intelektualny według A. Brooking / 120
1.4.4. Kapitał intelektualny według Skandii / 123
1.4.5. Kapitał intelektualny według M. Bratnickiego / 127
1.4.6. Platforma wartości kapitału intelektualnego 131
1.5. Podsumowanie i wnioski . 137

Rozdział 2. Motywy, formy i koncepcje internacjonalizacji przedsiębiorstw / 143
2.1. Pojęcia globalizacji i internacjonalizacji / 146
2.2. Motywy internacjonalizacji przedsiębiorstw / 153
2.3. Formy internacjonalizacji przedsiębiorstw / 162
2.3.1. Formy niekapitałowe – eksport / 164
2.3.2. Formy niekapitałowe – porozumienia kontraktowe / 166
2.3.3. Formy kapitałowe – joint ventures / 172
2.3.4. Międzynarodowe alianse strategiczne / 174
2.3.5. Formy kapitałowe – samodzielne inwestycje / 181
2.3.6. Obszary występowania bezpośrednich inwestycji zagranicznych / 192
2.4. Internacjonalizacja polskich przedsiębiorstw / 205
2.5. Teoretyczne koncepcje internacjonalizacji przedsiębiorstw / 221
2.5.1. Modele sekwencyjne i niekonwencjonalne / 222
2.5.2. Internacjonalizacja przedsiębiorstw w podejściu sieciowym / 231
2.5.3. Internacjonalizacja przedsiębiorstw w podejściu zasobowym / 236
2.5.4. Internacjonalizacja w koncepcji przedsiębiorczości międzynarodowej / 242
2.5.5. Aktualizacje modelu uppsalskiego – próba syntezy / 246
2.6. Podsumowanie i wnioski / 255

Rozdział 3. Kapitał intelektualny organizacji jako czynnik ekspansji polskich przedsiębiorstw – inwestorów zagranicznych / 263
3.1. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne – ujęcia teoretyczne / 264
3.1.1. Teoria monopolistycznej przewagi przedsiębiorstwa / 267
3.1.2. Teoria zawłaszczalności / 271
3.1.3. Teoria internalizacji / 274
3.1.4. Teoria produkcji międzynarodowej / 280
3.1.5. Teoria międzynarodowej transmisji zasobów / 293
3.1.6. Teoria niekonwencjonalna i teoria LLL / 297
3.2. Ekspansja zagraniczna przedsiębiorstw przez inwestycje bezpośrednie / 304
3.3. Ekspansja polskich przedsiębiorstw – inwestorów zagranicznych / 316
3.3.1. Skala polskich bezpośrednich inwestycji zagranicznych / 322
3.3.2. Struktura polskich bezpośrednich inwestycji zagranicznych / 329
3.3.3. Liczba polskich podmiotów posiadających jednostki zagraniczne / 333
3.4. Kapitał intelektualny polskich przedsiębiorstw – inwestorów zagranicznych / 345
3.4.1. Kapitał intelektualny organizacji na etapie podejmowania ekspansji zagranicznej / 347
3.4.2. Kapitał intelektualny organizacji po zrealizowaniu inwestycji zagranicznych 355
3.5. Podsumowanie i wnioski / 367

Rozdział 4. Kapitał intelektualny organizacji a konkurencyjność polskich przedsiębiorstw – inwestorów zagranicznych / 377
4.1. Międzynarodowa konkurencyjność przedsiębiorstwa / 381
4.2. Ekspansja zagraniczna a konkurencyjność polskich przedsiębiorstw / 404
4.3. Kapitał intelektualny polskich przedsiębiorstw – inwestorów zagranicznych a tworzenie przewagi konkurencyjnej za granicą / 412
4.3.1. Kapitał intelektualny organizacji jako źródło przewagi konkurencyjnej / 413
4.3.2. Wykorzystanie zasobów przedsiębiorstwa macierzystego / 422
4.3.3. Wykorzystanie wiedzy i umiejętności przedsiębiorstwa macierzystego / 427
4.3.4. Pozostałe źródła wiedzy i umiejętności / 430
4.4. Przestrzenna konfiguracja i transfer zasobów a konkurencyjność polskich przedsiębiorstw – inwestorów zagranicznych / 434
4.4.1. Konfiguracja i transfer zasobów w skali międzynarodowej / 436
4.4.2. Wyposażenie filii zagranicznych polskich przedsiębiorstw w zasoby / 443
4.4.3. Wykorzystanie zasobów filii w działalności przedsiębiorstwa macierzystego / 447
4.4.4. Poziom konfiguracji zasobów i koordynacji działań w skali międzynarodowej / 449
4.4.5. Działania na rzecz optymalizacji konfiguracji zasobów w wymiarze ponadnarodowym / 455
4.5. Podsumowanie i wnioski / 463

Zakończenie / 473
Literatura / 485
Spis schematów / 537
Spis tabel / 539
Spis wykresów / 543
Summary / 547

Marcin Kuzel