Małgorzata Lisecka

Głos, ciało, scena. Afektywność teatru operowego we francusko-włoskim dyskursie słownikowym 1768–1826

Rok wydania:
2023
Liczba stron:
414
Nr wydania:
pierwsze
Format:
148 x 210 mm
Seria:
Monografie Fundacji na rzecz Nauki Polskiej
Wydawca:
Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
ISBN (oprawa twarda):
978-83-231-5164-7
ISBN (oprawa miękka):
978-83-231-5163-0
eISBN:
978-83-231-5165-4

Małgorzata Lisecka

Głos, ciało, scena. Afektywność teatru operowego we francusko-włoskim dyskursie słownikowym 1768–1826

Kategoria produktu:

Kulturowa historia opery może zostać opowiedziana na wiele sposobów. Dyskurs, który wzięto pod uwagę w prezentowanej książce, aby przedstawić operę u progu nowoczesności, to encyklopedie i słowniki muzyczne. Stanowią one specyficzny typ literatury, skierowany do odbiorcy-dyletanta, samouka i pasjonata, który na własną rękę poszukuje wiedzy muzycznej. Odbiorca ten wywodzi się przeważnie z dynamicznie rozwijającej się klasy średniej – mieszczaństwa. Z rekonstrukcji wspomnianego dyskursu wyłania się wizja teatru operowego jako narzędzia zarządzania afektywnością na poziomie indywidualnym i zbiorowym, a zarazem czułego miernika przemian owej afektywności. Autorka nakreśla wszystkie te przemiany, biorąc pod uwagę operę włoską i francuską, tradycyjnie sobie przeciwstawiane, oraz włoski i francuski dyskurs encyklopedyczny, w okresie poprzedzającym Wielką Rewolucję Francuską i krótko po niej. Opera rozumiana jest tu w swych rozmaitych wymiarach: jako instytucja, przestrzeń społeczna, wspólnotowe doświadczenie, ale także jako specyficzny typ teatru, wreszcie – dzieło słowno-muzyczne. Wszystkie te wymiary składają się zaś na obraz fascynującego i uwodzicielskiego zjawiska multimedialnego, które od ponad czterech wieków oddziałuje na naszą wyobraźnię.

Podziękowania / 9
Wykaz skrótów / 11
Uwagi do sposobu wykorzystania źródeł / 13

Wprowadzenie / 15
Wokół afektu i opery / 15
Dyskurs słownikowy / 21
Dygresja: opozycja stylu włoskiego i francuskiego / 29
Metody badawcze / 36

Rozdział 1. Słownik muzyczny: jego kształt i znaczenie od czasów Rousseau / 43
Słownik a gromadzenie, systematyzowanie i komunikowanie wiedzy w XVIII wieku / 43
Słownik a encyklopedia w ujęciu encyklopedystów / 50
Praktyki czytania przełomu wieków: słownik wobec fenomenu Lesesucht / 55
Samouctwo i popularność: dwa klucze do czytania słowników / 63
Słownik i jego projektowany odbiorca (projektowana odbiorczyni) / 67
Założycielskie dzieło Rousseau: od encyklopedii do słownika / 73
Między kompilacją, konwersacją i polemiką: formy dyskursu słownikowego i encyklopedycznego (casus recepcji Dictionnaire de musique) / 78

Rozdział 2. Jak działała muzyczna retoryka uczuciowości? Wokół pojęcia afektu w słownikach muzycznych przełomu wieków / 89
Słownik w służbie retoryki muzycznej / 89
Warianty i reinterpretacje pojęcia afektu w słownikach osiemnastowiecznych / 98
Pojęcie afektu w teorii sztuki początku XIX wieku / 107
Fizjologia afektu / 114
Typologie i katalogi afektów / 126
Patos, czyli o afekcie w teatrze / 131
Afekt a zagadnienie harmonii / 138
Afekt a ekspresja / 145

Rozdział 3. Opera jako fantazmat: afektywność teatru operowego wobec jego funkcji społecznych / 155
Uwagi wstępne: teatr operowy jako miejsce publicznej wiwisekcji uczuć / 155
Opera i jej „uczuciowa genologia” w dyskursie słownikowym / 170
Utopijna wizja reformy operowej i jej rewolucyjny zmierzch / 184

Rozdział 4. Afekt i aktorstwo operowe w słownikach muzycznych / 205
Uwagi wstępne: śpiew, gra aktorska i ich wzajemne relacje / 205
Współpraca wykonawcy z zamysłem kompozytora / 218
Zasada preskryptywności w słownikach muzycznych: dygresja do dalszej analizy / 223
Mimika, gest i głos w teatrze operowym jako środki wyrażania uczucia / 225
Studium abiektu: fenomen kastrata i jego aktualizacje w dyskursie słownikowym / 251

Rozdział 5. Dzieło operowe a zagadnienia afektywności w słownikach muzycznych / 265
Opera i jej zróżnicowanie gatunkowe we współczesnej świadomości teoretycznej / 265
Porządek dzieła: semantyczna rama / 268
Porządek dzieła: podział na akty i kłopoty z antraktem / 276
Afekt w samodzielnych częściach dzieła operowego: aria i wokół arii / 279
Afekt w samodzielnych częściach dzieła operowego: recytatyw i wokół recytatywu / 297
Afektotwórcze znaczenie partii instrumentalnych w operze / 307
Afektotwórcze znaczenie partii baletowych w operze / 317

Zamiast zakończenia / 325
Bibliografia / 331
Lista haseł ze słowników i z encyklopedii muzycznych wykorzystanych w książce / 367
Spis ilustracji / 373
Summary / 375
Indeks osób / 379

Brak recenzji

Na razie nie ma recenzji dla książki. Możesz napisać własną!!!

Napisz recenzję

Napisz własną recenzję

Captcha

Newsletter

Jeśli są Państwo zainteresowani otrzymywaniem aktualnych informacji z Wydawnictwa Naukowego UMK, prosimy o zapisanie się do listy odbiorców naszego newslettera.

Dodano do koszyka:

Lorem ipsum