Analfabetyzm funkcjonalny dorosłych jako problem społeczny, egzystencjalny i pedagogiczny

Kompletność tej niezwykłej monografii polega z jednej strony na wykorzystaniu teorii, badań i statystyk z wielu krajów, badań międzynarodowych i źródeł oraz raportów i rekomendacji instytucji międzynarodowych, z drugiej zaś – na objęciu zakresem penetracji badawczej wszelkich aspektów samego procesu i problemu (nie)piśmienności oraz ich postrzegania i analizowania przez różne dyscypliny naukowe i przez sztukę, by […] szeroko i gruntownie ukazać pedagogiczne zasady i metody przezwyciężania tej wielkiej plagi współczesności. […] jest to książka naukowo oryginalna, wybitna i unikatowa, podnosząca problematykę o kluczowym znaczeniu społeczno-kulturowym i egzystencjalnym i ukazująca ją z wielu perspektyw poznawczych i kilku naraz poziomów: biograficznego, społecznego, narodowego, cywilizacyjnego i międzynarodowego.

Z recenzji prof. zw. dr. hab. Zbigniewa Kwiecińskiego

Nie mieliśmy jeszcze w literaturze pedagogicznej tak szerokiego i interdyscyplinarnego studium porównawczego na temat analfabetyzmu funkcjonalnego. Autorka wykonała imponującą pracę badawczą, by – nadając jej właściwą pedagogowi argumentację – uczulić nas na procesy, konteksty, czynniki, które wymagają permanentnej troski władz państwowych (szczególnie resortów odpowiedzialnych za kulturę, edukację, naukę i rozwój społeczeństwa wiedzy) o jak najwyższy poziom kształcenia Polaków i wdrażania ich do ustawicznego samokształcenia.

Z recenzji prof. zw. dr. hab. Bogusława Śliwerskiego

WSTĘP  / 11

Wprowadzenie. O ANALFABETYZMIE I PIŚMIENNOŚCI NIEGDYŚ I WSPÓŁCZEŚNIE  / 15

Rozdział 1. USTALENIA TERMINOLOGICZNE, DEFINICYJNE I KONCEPTUALNE  / 36
1.1. Dyskusja nad terminologią  / 38
1.2. Pomiar poziomu piśmienności  / 57
1.3. Dychotomia oralność – piśmienność  / 62
1.4. Piśmienność i alfabetyzacja we współczesnych koncepcjach  / 75
1.4.1. Piśmienność jako praktyka społeczna  / 79
1.4.2. Multialfabetyzacja  / 92

Rozdział 2. GENEZA I EWOLUCJA MYŚLI I PRAKTYKI ALFABETYZACYJNEJ  / 111
2.1. Najnowsza historia alfabetyzacji dorosłych w perspektywie światowej (1945–2013)  / 112
2.2. Analfabetyzm funkcjonalny w społeczeństwach wiedzy – inspiracje polityczne  / 122
2.3. Analfabetyzm funkcjonalny w praktyce oświatowej państw wysoko uprzemysłowionych  / 125

Rozdział 3. (NIE)PIŚMIENNOŚĆ W ŚWIETLE STUDIÓW EMPIRYCZNYCH  / 146
3.1. Międzynarodowe badania porównawcze  / 147
3.2. Badania w poszczególnych krajach  / 153
3.3. Charakterystyka osoby niepiśmiennej na podstawie badań  / 178

Rozdział 4. (NIE)PIŚMIENNOŚĆ W LITERATURZE I SZTUCE: PRÓBA ILUSTRACJI  / 193

Rozdział 5. UWARUNKOWANIA KULTUROWE, SPOŁECZNE I POLITYCZNE ANALFABETYZMU FUNKCJONALNEGO  / 270
5.1. Język w mowie i piśmie jako medium inkluzji – ekskluzji  / 271
5.2. Społeczne przyczyny oraz następstwa niepiśmienności  / 277
5.3. Biegłość językowa a partycypacja polityczna  / 308
5.4. Inkluzja jako warunek i następstwo alfabetyzacji  / 316

Rozdział 6. BIOGRAFICZNOŚĆ JAKO WŁAŚCIWOŚĆ UCZENIA SIĘ PRZEZ CAŁE ŻYCIE I METODA BADAŃ (NIE)PIŚMIENNOŚCI  / 324

Rozdział 7. EDUKACJA NA RZECZ ALFABETYZACJI DOROSŁYCH  / 355
7.1. Specyfika alfabetyzacji dorosłych  / 356
7.2. Obszary aktywności i kompetencje nauczyciela  / 362
7.3. Profesjonalizacja specjalistów alfabetyzacji dorosłych  / 387
7.3.1. Kształcenie i doskonalenie zawodowe nauczycieli alfabetyzacji  / 390
7.3.2. Kwalifikowanie osób wspierających alfabetyzację dorosłych  / 396
7.4. Alfabetyzacja rodzin  / 404
7.5. Alfabetyzacja seniorów  / 425

ZAKOŃCZENIE  / 451
BIBLIOGRAFIA  / 461
WYKAZ DIAGRAMÓW  / 493
WYKAZ ILUSTRACJI  / 494
WYKAZ TABEL  / 497
SUMMARY. Functional adult illiteracy as a social, existential and pedagogical problem. Essence – research – theories – illustration – action  / 499

Ewa Przybylska