Dziennik młodego Niemca. Wspomnienia 1939–1940

Przekład i redakcja naukowa – Liliana Lewandowska

W 1939 r. wskutek ustaleń paktu Ribbentrop-Mołotow, który włączał państwa bałtyckie w sowiecką sferę wpływów, jednocześnie gwarantując Niemcom prawo do ewakuacji rdzennej ludności niemieckiej z tych terenów, m.in. na Łotwie i w Estonii rozpoczęła się wielka akcja przesiedleńcza, opatrzona hasłem Heim ins Reich (pol. Z powrotem do Rzeszy). Dotknęła ona w sumie kilkadziesiąt tysięcy tzw. Niemców bałtyckich, których nazistowska Rzesza Hitlera zmusiła do opuszczenia dotychczasowej ojczyzny i osiedlenia się w nieznanym im Kraju Warty i w Prusach Zachodnich. Wśród tych Bałtów znalazł się także trzynastoletni Walter Neumann, urodzony 23 czerwca 1926 r. w Rydze, pełen młodzieńczego zapału, ale i pozbawiony empatii dla polityki salonowej, dla którego przymus opuszczenia ojczystej ziemi był zarówno okrucieństwem, jak i wyzwaniem. W 1940 r. rodzina Neumannów po krótkim pobycie w Stargardzie osiedliła się w okupowanym przez Niemców Toruniu w Prusach Zachodnich, gdzie spędziła kilka kolejnych lat swojego życia. Walter uczęszczał tu do gimnazjum, znajdującego się na dzisiejszej lokalnych oddziałów Hitlerjugend. W 1944 r. powołany został do wojska, by wiosną kolejnego roku znaleźć się w niewoli amerykańskiej, gdzie pod wpływem bieżących doświadczeń pisał swoje pierwsze wiersze.

Przedmowa / 7
Nota edytorska / 11

1. Przesiedlenie / 17
2. Ogólny opis Rygi / 29
3. Stargard / 35
4. Toruń / 75

Wyjaśnienie do poszczególnych stron / 119
[2016] Toruń / 121
Literatura pomocnicza / 143

Bogdan Bernat

Michał Kadlec

Walter Neumann