Edukacja i rehabilitacja osób głuchoniewidomych w Polsce i Rosji (rozwój i stan obecny)

Współczesna pedagogika specjalna to dyscyplina wiedzy zajmująca się problemami edukacji, rehabilitacji, wspomagania rozwoju oraz przygotowania do życia osób niepełnosprawnych (z różnym stopniem złożoności i głębokości zaburzeń rozwojowych) na miarę indywidualnych możliwości poznawczych tych osób. Specyfi kę zadań charakteryzuje coraz szersze otwarcie nie tylko na kwestie integracji społecznej, ale także zainteresowanie takimi kategoriami niepełnosprawności, które dotychczas (z wielu względów) nie znajdowały właściwego im miejsca w działaniach teoretycznych i praktycznych. Do ważnych zagadnień, wymagających pogłębionej eksploracji empirycznej, wnikliwszego poznania - w celu nakreślenia koncepcji służących praktyce pedagogicznej - należą problemy życiowe oraz normalizacyjne jednostki z równoczesnym uszkodzeniem słuchu i wzroku (jeszcze do dnia dzisiejszego dość ogólnie kwalifikowanej do kategorii głuchoniewidomych).

WSTĘP / 7
Rozdział 1
ZJAWISKO GŁUCHOŚLEPOTY - ANALIZA WYBRANEJ LITERATURY / 23
1.1. Istota głuchoślepoty oraz podstawowe definicje / 24
1.2. Klasyfi kacje oraz kryteria diagnostyczne / 41
1.3. Etiologia i fenomenologia złożonej niepełnosprawności u osób w różnym wieku / 47
1.3.1. Zespół wrodzonej różyczki / 47
1.3.2. Słuchowo-wzrokowe zespoły uwarunkowane genetycznie / 50
1.3.3. Zespoły słuchowo-wzrokowe dziedziczone w sposób autosomalny recesywny / 51
1.3.4. Zespoły słuchowo-wzrokowe dziedziczone w sposób autosomalny dominujący / 56
1.3.5. Zespoły słuchowo-wzrokowe, których dziedziczenie związane jest z płcią / 57
1.3.6. Zespoły słuchowo-wzrokowe przekazywane w innym mechanizmie (dziedziczenie mitochondrialne) / 58
1.3.7. Zespoły słuchowo-wzrokowe o niejasnym sposobie dziedziczenia / 58
1.4. Konsekwencje głuchoślepoty ze szczególnym uwzględnieniem głuchoślepoty wrodzonej i/lub wcześnie nabytej / 62
1.4.1. Specyfi ka rozwoju fi zycznego / 62
4.1.2. Charakterystyka poznania otaczającej rzeczywistości / 67
4.1.3. Komunikowanie się z otoczeniem / 73
4.1.4. Orientacja i przemieszczanie się w przestrzeni / 80
4.1.5. Możliwości społecznego uczestnictwa i aktywności / 84
1.5. Wsparcie społeczne, edukacja i rehabilitacja osób głuchoniewidomych w świecie w kontekście historycznym / 86
1.6. Głuchoślepota w świetle wybranych badań empirycznych / 90
Rozdział 2 EDUKACJA I REHABILITACJA OSÓB GŁUCHONIEWIDOMYCH W POLSCE / 102
2.1. Edukacja i rehabilitacja głuchoniewidomych dzieci i młodzieży - aspekt historyczny oraz stan obecny / 103
2.1.1. Początki edukacji głuchoniewidomych w Polsce / 104
2.1.2. Edukacja głuchoniewidomych w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym dla Dzieci i Młodzieży Słabo Widzącej i Niewidomej im. L. Braille'a w Bydgoszczy / 108
2.1.3. Oddział dla Dzieci Głuchoniewidomych w Laskach / 112
2.1.4. Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla Dzieci Niewidomych i Słabo Widzących w Radomiu / 114
2.2. Wsparcie społeczne dzieci, młodzieży, osób dorosłych głuchoniewidomych oraz rodziców mający głuchoniewidome dziecko - organizacje pozarządowe (Towarzystwo Pomocy Głuchoniewidomym) / 117
Rozdział 3
EDUKACJA I REHABILITACJA OSÓB GŁUCHONIEWIDOMYCH W ROSJI / 140
3.1. Edukacja i rehabilitacja osób głuchoniewidomych dzieci i młodzieży - aspekt historyczny/stan obecny / 141
3.2. Wsparcie społeczno-rehabilitacyjne dzieci, młodzieży, osób dorosłych głuchoniewidomych oraz ich rodzin - organizacje pozarządowe / 166
SYLWETKI WYBRANYCH OSÓB DZIAŁAJĄCYCH NA RZECZ GŁUCHONIEWIDOMYCH W POLSCE I ROSJI - ANALIZA BIOGRAFICZNA /174
4.1. Sylwetki wybranych specjalistów działających na rzecz głuchoniewidomych w Polsce / 175
4.1.1. Maria Grzegorzewska / 175
4.1.2. Bogdan Szczepankowski / 181
4.1.3. Tadeusz Majewski / 188
4.1.4. Siostra Emmanuela Jezierska / 197
4.1.5. Elżbieta Oleksiak / 203
4.1.6. Krystyna Klugiewicz / 209
4.1.7. Grażyna Glińska / 212
4.1.8. Ryszard Stryjecki / 216
4.1.9. Hanna Pracharczyk / 223
4.1.10. Hanna Rudomska / 227
4.1.11. Małgorzata Książek / 231
4.1.12. Małgorzata Benisz / 237
4.2. Sylwetki wybranych specjalistów działających na rzecz głuchoniewidomych w Rosji / 241
4.2.1. Helena Graczewa / 241
4.2.2. Lew Wygotski / 248
4.2.3. Iwan Sokolański / 257
4.2.4. Augusta Jarmolenko / 272
4.2.5. Aleksander Mieszczeriakow / 278
4.2.6. Ewald Ilienkow / 287
4.2.7. Walery Czułkow / 291
4.2.8. Albin Aprauszew / 296
4.2.9. Elwira Szakienowa / 303
4.2.10. Tatiana Basiłowa / 306
4.2.11. Irina Sołomatina / 313
4.2.12. Galina Epifanowa / 316
SYLWETKI WYBRANYCH OSÓB GŁUCHONIEWIDOMYCH W POLSCE I ROSJI (ANALIZA BIOGRAFICZNA) / 318
5.1. Sylwetki wybranych osób głuchoniewidomych w Polsce / 319
5.1.1. Krystyna Hryszkiewicz /319
5.1.2. Józef Mendruń / 323
5.1.3. Grzegorz Kozłowski / 331
5.1.4. Bohdan Jacórzyński / 338
5.1.5. Elżbieta Gubernator-Syposz / 343
5.1.6. Maciej Szanser / 348
5.1.7. Grzegorz Jakubiec / 353
5.1.8. Michał Ostrowski / 356
5.1.9. Elwira Jagiełło / 362
5.1.10. Jadwiga i Roman Ryglowie / 367
5.2. Sylwetki wybranych osób głuchoniewidomych w Rosji / 372
5.2.1. Olga Skorochodowa / 372
5.2.2. Siergiej Sirotkin / 376
5.2.3. Aleksander Suworow / 381
5.2.4. Jurij Lernier / 392
5.2.5. Natalia Kryłatowa / 395
5.2.6. Natalia Kremniowa / 400
5.2.7. Lilia Kaszapowa / 404
5.2.8. Andriej Markow / 407
PODSUMOWANIE - próba analizy i syntezy systemowych porównań edukacji i rehabilitacji osób głuchoniewidomych w Polsce i Rosji / 412
BIBLIOGRAFIA / 421
Education and rehabilitation of deafb lind people in Poland and Russia (past development and current state) (Summary)/ 435
Обучение и реабилитация слепоглухих в Польше и России (развитие и актуальная ситуация) (Cодержание) / 437
ANEKS / 439

Marzenna Zaorska