Osoba z niepełnosprawnością - opieka, terapia, wsparcie

Problematyka niepełnosprawności ludzkiej od stuleci cieszy się słusznym, poważnym, ukierunkowanym na konkretne cele strategiczne, aczkolwiek momentami skrajnie odmiennym zainteresowaniem wielu dyscyplin wiedzy. Ten stan rzeczy wynika z wielorakich motywacji oraz korelacji o charakterze historycznym, aktualistycznym, społeczno-kulturowym, naukowo-technicznym, etyczno-moralnym oraz racjonalistycznym. Na przestrzeni dziejów ludzkości stosunek do osoby z niepełnosprawnością, jej problemów organiczno-funkcjonalnych i możliwości rozwojowych był zróżnicowany, nawet eksterminacyjny, na ogół jednak izolacyjno-stygmatyzujący połączony z etykietowaniem oraz równie często z „delfickim" wyrokowaniem o jej predyspozycjach, indywidualnych zasobach, perspektywach na przyszłość i prawach obywatelskich w korelatach - na ogół - ograniczoności. Mimo obecności osób niepełnosprawnych w społeczeństwie od zarania dziejów ludzkości, dopiero XX wiek przyniósł nastawienia zorientowane na opiekę, rehabilitację, edukację, wsparcie w dążeniach do samodzielności oraz integrację ze społeczeństwem subiektywnie oceniającym siebie jako „normalne" - pełnosprawne. Szczególnie ostatnie dziesięciolecia mogą być postrzegane jako te, które charakteryzują się pozytywnymi intencjami w uznawaniu praw jednostek z niepełnosprawnością: do rozwoju zgodnego z możliwościami, do pomocy, poszanowania ogólnospołecznego, godnej egzystencji osobistej, zawodowej i społecznej. Zauważono również nadrzędność wpływów środowiskowych w obszarze jakości życia osoby niepełnosprawnej, nad wpływami uszkodzonej organiki.

Wstęp / 9

Część 1. Opieka - redaktor naukowy Marzenna Zaorska
Alicja Rakowska - Kwestie etyczne w pedagogice specjalnej / 17
Marzena Dycht - Preferencje w zakresie cech osobowościowych pedagoga specjalnego / 27
Teresa Żółkowska - Społeczne uwarunkowania tożsamości osób niepełnosprawnych / 37
Tatiana A. Basiłowa - Złożone i sprzężone zaburzenie rozwojowe u dziecka:
dyskurs teoretyczno-praktyczny / 45
Zenon Gajdzica - Szkolna codzienność ucznia niepełnosprawnego - co badać, jak badać i dlaczego badać? / 55
Andrzej Twardowski - Uwarunkowania skuteczności nauczania integracyjnego dzieci z niepełnosprawnościami / 67
Ewelina Jutrzyna - Poglądy i działalność L. S. Wygotskego w dyskursie tyflologicznym / 81
Katarzyna Banaszkiewicz - Postawy wobec integracji dzieci niepełnosprawnych ze środowiskiem społecznym w opiniach młodzieży gimnazjalnej / 93
Mirosław Dąbkowski, Monika Dąbkowska, Borys Gniot, Justyna Buczkowska - Opieka, terapia i wsparcie - ocena odległej skuteczności postępowania wobec niepełnosprawnych dzieci z zaburzeniami psychicznymi - badania longitudinalne / 103
Dorota Szarkowicz - W poszukiwaniu sił... Osoba z niepełnosprawnością w rodzinie / 115
Jerzy Wolny - Współpraca ośrodków naukowych i samorządów lokalnych w organizowaniu systemu usamodzielniania osób z upośledzeniem intelektualnym
(na przykładzie okręgu ENZ w Niemczech) / 125

Część 2. Terapia - redaktor naukowy Ditta Baczała
Dagna Czerwonka - Specyficzne trudności w uczeniu się - system pomocy terapeutycznej w Polsce / 137
Aniela Korzon - Rehabilitacja osób niepełnosprawnych w wybranych zakresach życia osobistego i zawodowego / 145
Anna Bojar - Struktura samooceny osób chorych na epilepsję i jej wyznaczniki / 153
Dorota Chimicz, Edyta Bujak - Style przystosowania się pełnosprawnego rodzeństwa do funkcjonowania w rodzinie z dzieckiem niepełnosprawnym / 165
Beata Cytowska - Postawy rodziców w procesie terapii ich dziecka wykazującego zaburzenia
w prawidłowym rozwoju / 175
Małgorzata Dąbkowska - Dysfunkcje poznawcze i jakość życia w wyniku traumatycznych wydarzeń w dzieciństwie / 185
Agnieszka Hamerlińska - Zaspokajanie potrzeb estetyki, samorealizacji i szacunku w triadzie terapii logopedycznej / 195
Agnieszka Żyta, Monika Włodarczyk-Dudka - Kynoterapia jako interdyscyplinarna metoda wspierania rozwoju osób z niepełnosprawnością intelektualną /203
Elżbieta Lubińska-Kościółek - Dziecko z zespołem Aarskoga-Scotta / 211
Lucyna Maksymowicz - Umiejętności życiowe osób przewlekle chorych i niepełnosprawnych jako warunek osiągania sukcesów i podnoszenia jakości życia / 219
Katarzyna Plutecka - Problemy funkcjonowania słyszącego dziecka rodziców głuchych / 229
Małgorzata Przybysz-Zaremba - Jakość życia osób z porażeniem mózgowym - analiza przypadku / 239
Bernadeta Szczupał - Trudności i ograniczenia w życiu społecznym osób ze zniekształceniami twarzy / 247
Barbara Winczura - Diagnozowanie deficytów poznawczych u dzieci z autyzmem w świetle teorii umysłu. Próby eksperymentalne / 257
Jolanta Zielińska - Wykorzystanie komputera w terapii zaburzeń mowy osób niepełnosprawnych / 269

Część 3. Wsparcie - redaktor naukowy Jacek J. Błeszyński
Grażyna Tkaczyk - Wykorzystanie pojęć społeczno-przyrodniczych w rozwoju uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi / 281
Tadeusz Majewski - Zatrudnienie wspomagane szansą dla osób z głębszym stopniem niepełnosprawności / 295
Wanda Baranowska - Dziecko z ADHD i współwystępującymi zaburzeniami rozwoju. „Sprawny" wobec „niepełnosprawnego" systemu wspierania . / 307
Celina Czech - Działalność ośrodków doradztwa zawodowego i wspieranie osób niepełnosprawnych szansą na zatrudnienie i udział w otwartym rynku pracy / 319
Marcin Wlazło - O znaczeniu i kontekstach wsparcia w pedagogice osób z niepełnosprawnością intelektualną / 329
Ewa Dyduch - Kierowanie sobą jako umiejętność życiowa młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną / 339
Maria Flanczewska-Wolny, Anna Suchon - Rodzina zastępcza dziecka niepełnosprawnego - życie „z" i „obok" / 349
Maria Jolanta Stąpór - Podmiotowe przesłanki wspomagania osób niepełnosprawnych / 355
Bogumiła Witkowska - Cierpienie w chorobie psychicznej / 365
Karol Bidziński - Ocena wsparcia społecznego uzyskiwanego przez matki dorosłych dzieci z niepełnosprawnością intelektualną głębszego stopnia / 375
Patrycja Jurkiewicz, Małgorzata Starzomska - Bariery utrudniające wstęp do „krainy wrażliwości". Refleksje nauczyciela-praktyka / 385
Marzenna Zaorska - Projekt „Wsparcie osób niewidomych na rynku pracy" - refleksje z realizacji pierwszego etapu / 395
Liliana Madelska - Rola rodziców w kształceniu wymowy drugiego pokolenia Polonii / 407
Sola Aletan, Piotr T. Nowakowski - Kwestia opieki i wsparcia osób niepełnosprawnych w metropolii Lagos (Nigeria) / 417

Marzenna Zaorska

Ditta Baczała

Jacek J. Błeszyński