Niepełnosprawność intelektualna a kompetencje społeczne

Problem kompetencji społecznych osób niepełnosprawnych intelektualnie był w przeszłości wielokrotnie podejmowany w opracowaniach naukowych - co Autorka dokładnie opisuje w pierwszej części pracy. Badania kompetencji społecznych tej grupy ludzi ciągle budzą spore kontrowersje ze względu na pochopne wykorzystywanie narzędzi opracowanych z myślą o osobach w normie intelektualnej, niedookreśleniu samego pojęcia kompetencji czy dyskusyjnych doborów prób badanych. Z satysfakcją zatem podejmuję się oceny koncepcji badawczej (i zebranych przy jej zastosowaniu wyników badań), na wstępie której Autorka deklaruje zniesienie (lub przynajmniej częściowe zniwelowanie) dyskusyjnych czy niedopracowanych elementów badań. Zapewne jest to ważny argument uwydatniający wartość poznawczą i praktyczną podjętego tematu.

Z recenzji dr. hab. Zenona Gajdzicy, prof. UŚ 

Praca jest interesująca poznawczo. Jej wartość polega na przybliżeniu czytelnikowi problemów związanych z funkcjonowaniem społecznym osób dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną i wynikającymi stąd konsekwencjami. Na podkreślenie zasługuje fakt kilkunastoletniego doświadczenia Autorki w pracy edukacyjno-rewalidacyjnej z osobami z niepełnosprawnością intelektualną. Książka jest dedykowana osobom pracującym zarówno w placówkach oświatowych, typu gimnazja specjalne, szkoły przysposabiająca do pracy, jak i w instytucjach typu warsztaty terapii zajęciowej czy domy pomocy społecznej. Oceniając przydatność z tego punktu widzenia, praca Pani dr Ditty Baczały w pełni spełnia swoją rolę.

Z recenzji dr hab. inż. Jolanty Zielińskiej, prof. UP

Wprowadzenie/ 9

Rozdział 1
Miejsce i odbiór człowieka z niepełnosprawnością intelektualną w tworzeniu nowych koncepcji społecznych/ 15
1.1. Niepełnosprawność intelektualna we współczesnej humanistyce/ 15
1.1.1. Byt niepełnosprawności intelektualnej w podstawach antropologii/ 16
1.1.2. Niepełnosprawność intelektualna w relacjach społecznych/ 27
1.1.3. Psychospołeczne ujęcie niepełnosprawności intelektualnej/ 35
1.1.4. Rola diagnozy niepełnosprawności intelektualnej w pedagogice specjalnej/ 45
1.2. Spostrzeganie niepełnosprawności intelektualnej w strukturze społecznego odbioru/ 55
1.2.1. Niepełnosprawność intelektualna w społecznym stereotypie/ 55
1.2.2. Uprzedzenia a niepełnosprawność intelektualna/ 61
1.2.3. Odmieniec - człowiek z niepełnosprawnością intelektualną/ 67

Rozdział 2
Kompetencje społeczne - kontekst społecznego funkcjonowania osób z niepełnosprawnością intelektualną/ 77
2.1. Niejednolitość definicyjna kompetencji społecznych/ 77
2.2. Uwarunkowania kompetencji społecznych/ 85
2.3. Kompetencje społeczne osób niepełnosprawnych intelektualnie determinantą ich autonomii/ 95

Rozdział 3
Człowiek z niepełnosprawnością intelektualną - modelowanie kompetencji społecznych/ 103
3.1. Czynniki ograniczające rozwój społeczny dorosłych osób z niepełnosprawnością intelektualną/ 103
3.2. Warsztaty terapii zajęciowej miejscem rozwoju kompetencji społecznych/ 116
3.2.1. Niemieckie warsztaty dla osób niepełnosprawnych/ 126
3.2.2. Aktywizacja społeczna i zawodowa osób z niepełnosprawnością intelektualną - rozwiązania francuskie/ 131
3.3. Przygotowanie osób z niepełnosprawnością intelektualną do funkcjonowania społecznego - prawne rozwiązania w praktyce na przykładzie Izraela/ 140
3.3.1. Edukacja specjalna w Izraelu - podstawy prawne/ 141
3.3.2. Edukacja specjalna w Izraelu - rozwiązania stosowane w praktyce/ 151
3.3.3. Izraelski system wsparcia dla osób z niepełnosprawnością intelektualną/ 154

Rozdział 4
Struktura procesu badawczego/ 161
4.1. Założenia badań/ 161
4.2. Problematyka badawcza/ 168
4.3. Badania - kwestionariusz wypełniany przez badającego/ 171
4.4. Logika doboru próby i organizacja badań/ 173

Rozdział 5
Analiza danych - model analizy rozbudowanej/ 185
5.1. Kompetencje społeczne osób z niepełnosprawnością intelektualną - analiza statystyczna związków w obszarze badań ilościowych/ 185
5.2. Kwestionariusz Kompetencji Społecznych Anny Matczak - nowe normy stenowe/ 210

Rozdział 6
Społeczny kontekst badań/ 219
6.1. Kompetencje społeczne uczestników zajęć w warsztatach terapii zajęciowej - weryfikacja . . 219
6.2. Przyczyny istniejącego stanu rzeczy - odwołania do teorii uwarunkowań kompetencji społecznych/ 228
6.3. Kompetencje społeczne osób niepełnosprawnych intelektualnie - rekomendacje dla praktyki/ 238

Bibliografia/ 243
Spis tabel/ 257
Spis schematów/ 261
Sumary/ 263
Zusammenfassung/ 267

Ditta Baczała