Wykaz skrótów 21
Wstęp 27
I.
Podstawy ginekologii weterynaryjnej 29
1.1. Anatomia narządów płciowych krowy 29
1.2. Budowa histologiczna narządów rozrodczych krowy 40
1.2.1. Jajnik (ovarium) – rozwój i funkcja 40
1.2.2. Jajowód (tuba uterina) 47
1.2.3. Macica (uterus) 48
1.2.4. Pochwa (vagina) 50
1.2.5. Łechtaczka (clitoris) 51
1.2.6. Wargi sromowe (labia pudenda) 52
1.3. Fizjologia cyklu rujowego 52
1.3.1. Dojrzałość płciowa 53
1.3.2. Przebieg cyklu 53
1.3.3. Regulacja neurohormonalna cyklu 56
1.4. Badanie kliniczne narządów rodnych krowy 61
1.4.1. Zakres raportu wstępnego 63
1.4.2. Badanie stanu ogólnego 64
1.4.3. Badanie zewnętrznych narządów rozrodczych 65
1.4.4. Badanie rektalne 68
1.4.5. Badanie ultrasonograficzne 71
1.4.5.1. Ultrasonografia (prezentacja B) 71
1.4.5.2. Ultrasonografia dopplerowska 74
1.4.5.3. Nowe ultrasonograficzne techniki diagnostyczne 75
1.4.6. Badanie waginoskopowe 76
1.5. Pobieranie prób 78
1.6. Inne badania 80
1.7. Opis i dokumentacja wyników badania (zmian ginekologicznych) 81
Literatura 86
2. Zaburzenia płodności 91
2.1. Kształtowanie się układu rozrodczego i zaburzenia rozwoju narządów rozrodczych krowy przy nieprawidłowościach kariotypu 91
2.1.1. Rozwój układu rozrodczego 91
2.1.2. Aberracje chromosomów płciowych 94
2.1.2.1. Zespół frymartynizmu 94
2.1.2.2. Autonomiczny zespół XX/XY 98
2.1.2.3. Monosomia X i trisomia XXX 99
2.1.2.4. Interseksualizm na tle innych aberracji kariotypu 100
2.1.3. Zaburzenia płodności u krów z aberracjami strukturalnymi chromosomów 101
2.1.3.1. Inwersja chromosomu X 101
2.1.3.2. Translokacje wzajemne autosomalne 101
2.1.3.3. Fuzje centromerowe 102
2.1.3.4. Fuzje tandemowe 103
2.1.3.5. Inwersje autosomowe 103
2.2. Zaburzenia płodności wynikające z wad wrodzonych oraz chorób narządów rozrodczych krowy i infekcji 104
2.2.1. Wady rozwojowe jajników 104
2.2.1.1. Brak i niedorozwój jajników (aplasia, hypoplasia ovariorum) 104
2.2.1.2. Zaburzenia rozwoju narządów płciowych – interseksualizm (hermaphroditismus) 105
2.2.1.3. Endosalpingioza (endosalpingiosis) 105
2.2.1.4. Odpryskowiec (hamartoma) 105
2.2.2. Choroby jajników 106
2.2.2.1. Zaburzenia czynnościowe 106
2.2.2.1.1. Nieczynność jajników (acyklia) 108
2.2.2.1.2. Zaburzenia owulacji 111
2.2.2.1.2.1. Opóźniona owulacja 112
2.2.2.1.2.2. Brak owulacji (anovulatio) 115
2.2.2.2. Owulacja mnoga 116
2.2.2.3. Zapalenie jajnika (oophoritis) 117
2.2.2.4. Zanik jajnika (atrophia ovarii) 118
2.2.2.5. Guzy jajnika 118
2.2.2.6. Krwawienie 119
2.2.3. Choroby jajowodu 119
2.2.3.1. Wady wrodzone 119
2.2.3.2. Zapalenie jajowodu (salpingitis) 120
2.2.3.3. Niedrożność jajowodu (occlusio oviducti) 121
2.2.3.4. Nowotwory 122
2.2.3.5. Torbiele okołojajowodowe/okołojajnikowe Morgagniego 122
2.2.4. Choroby macicy 122
2.2.4.1. Niedorozwój macicy (hypoplasia uteri) 122
2.2.4.2. Zapalenie macicy 123
2.2.4.3. Zwyrodnienie macicy 124
2.2.4.4. Wodomacicze/śluzomacicze (hydrometra/mucometra) 125
2.2.4.5. Gruczolistość wewnętrzna (adenomyosis, endometriosis genitalis interna) 125
2.2.4.6. Ropień macicy (abscessus uteri) 126
2.2.4.7. Nowotwory 126
2.2.5. Choroby szyjki macicy 127
2.2.5.1. Wrodzone i nabyte wady budowy 127
2.2.5.2. Zapalenie szyjki macicy (cervicitis) 128
2.2.6. Choroby pochwy 129
2.2.6.1. Zapalenie pochwy (vaginitis, colpitis) 129
2.2.6.2. Nowotwory 129
2.2.6.3. Zaleganie moczu w pochwie (urovagina) 129
2.2.6.4. Odma pochwy (pneumovagina) 130
2.2.6.5. Torbiele przewodów Gärtnera (cystes ducti Gärtneri) 131
2.2.6.6. Wypadnięcie pochwy (prolapsus vaginae) 131
2.2.7. Choroby przedsionka pochwy i sromu 132
2.3. Zaburzenia intensywności w przejawianiu objawów rujowych 133
2.3.1. Cicha ruja (anafrodyzja, anestria), słabo wyrażone objawy rujowe 134
2.3.2. Nimfomania 135
2.3.3. Skrócona ruja 136
2.3.4. Przedłużona ruja 136
2.4. Zaburzenia cyklu rujowego 137
2.4.1. Skrócone okresy międzyrujowe 137
2.4.2. Wydłużone okresy międzyrujowe 139
2.4.2.1. Obumieralność zarodków 139
2.4.2.2. Przedłużona faza lutealna niezwiązana z ciążą 140
2.4.2.3. Ciałko żółte rzekomociążowe 140
2.4.3. Nieregularny cykl rujowy 141
2.5. Bakteryjne, wirusowe, pasożytnicze i grzybicze przyczyny zaburzeń płodności 146
2.5.1. Gruźlica bydła (tuberculosis bovis) 146
2.5.1.1. Etiologia 146
2.5.1.2. Źródła i drogi zakażenia 147
2.5.1.3. Patogeneza 147
2.5.1.4. Objawy kliniczne 148
2.5.1.5. Zmiany anatomopatologiczne 150
2.5.1.6. Rozpoznanie 150
2.5.1.7. Postępowanie 151
2.5.2. Bruceloza bydła (brucellosis bovis) 151
2.5.2.1. Etiologia 152
2.5.2.2. Źródła i drogi zakażenia 153
2.5.2.3. Patogeneza 154
2.5.2.4. Objawy kliniczne 154
2.5.2.5. Zmiany anatomopatologiczne 155
2.5.2.6. Rozpoznanie 156
2.5.2.7. Postępowanie 156
2.5.3. Choroba mętwikowa bydła (campylobacteriosis genitalis bovis) 157
2.5.3.1. Etiologia 158
2.5.3.2. Źródła i drogi zakażenia 158
2.5.3.3. Patogeneza 159
2.5.3.4. Objawy kliniczne 160
2.5.3.5. Zmiany anatomopatologiczne 161
2.5.3.6. Rozpoznanie 161
2.5.3.7. Postępowanie 162
2.5.4. Chlamydofiloza (chlamydophilosis) 164
2.5.4.1. Etiologia 164
2.5.4.2. Źródła i drogi zakażenia 165
2.5.4.3. Patogeneza 165
2.5.4.4. Objawy kliniczne 165
2.5.4.5. Zmiany anatomopatologiczne 167
2.5.4.6. Rozpoznanie 168
2.5.4.7. Postępowanie 168
2.5.5. Listerioza (listeriosis) 169
2.5.5.1. Etiologia 169
2.5.5.2. Źródła i drogi zakażenia 170
2.5.5.3. Patogeneza 170
2.5.5.4. Objawy kliniczne 171
2.5.5.5. Zmiany anatomopatologiczne 172
2.5.5.6. Rozpoznanie 173
2.5.5.7. Postępowanie 173
2.5.6. Leptospiroza bydła (leptospirosis bovis) 174
2.5.6.1. Etiologia 174
2.5.6.2. Źródła i drogi zakażenia 175
2.5.6.3. Patogeneza 175
2.5.6.4. Objawy kliniczne 175
2.5.6.5. Zmiany anatomopatologiczne 176
2.5.6.6. Rozpoznawanie 177
2.5.6.7. Postępowanie 178
2.5.7. Histofiloza bydła (histophilosis bovis) 178
2.5.7.1. Etiologia 179
2.5.7.2. Źródła i drogi zakażenia 179
2.5.7.3. Patogeneza 179
2.5.7.4. Objawy kliniczne 180
2.5.7.5. Zmiany anatomopatologiczne 180
2.5.7.6. Rozpoznanie 181
2.5.7.7. Postępowanie 181
2.5.8. Salmonelloza bydła (salmonellosis bovis) 181
2.5.8.1. Etiologia 182
2.5.8.2. Źródła i drogi zakażenia 182
2.5.8.3. Patogeneza 183
2.5.8.4. Objawy kliniczne 183
2.5.8.5. Zmiany anatomopatologiczne 184
2.5.8.6. Rozpoznawanie 185
2.5.8.7. Postępowanie 185
2.5.9. Zakaźne zapalenie nosa i tchawicy/otręt bydła (rhinotracheitis infectiosa bovi/exanthema coitale vesiculosum s. pustulosum bovis) 187
2.5.9.1. Etiologia 187
2.5.9.2. Źródła i drogi zakażenia 188
2.5.9.3. Patogeneza 188
2.5.9.4. Objawy kliniczne 189
2.5.9.5. Zmiany anatomopatologiczne 191
2.5.9.6. Rozpoznanie 191
2.5.9.7. Postępowanie 192
2.5.10. Wirusowa biegunka bydła i choroba błon śluzowych (virus diarrhoeae et morbi mucosae) 193
2.5.10.1. Etiologia 193
2.5.10.2. Źródła i drogi zakażenia 194
2.5.10.3. Patogeneza 194
2.5.10.4. Objawy kliniczne 196
2.5.10.5. Zmiany anatomopatologiczne 197
2.5.10.6. Rozpoznanie 198
2.5.10.7. Postępowanie 198
2.5.11. Choroba Schmallenberg (SBV) 199
2.5.11.1. Etiologia 199
2.5.11.2. Źródła i drogi zakażenia 199
2.5.11.3. Patogeneza 200
2.5.11.4. Objawy kliniczne 200
2.5.11.5. Zmiany anatomopatologiczne 201
2.5.11.6. Rozpoznanie 202
2.5.11.7. Postępowanie 202
2.5.12. Choroba rzęsistkowa (trichomonosis) 203
2.5.12.1. Etiologia 203
2.5.12.2. Źródło i drogi zakażenia 204
2.5.12.3. Patogeneza 204
2.5.12.4. Objawy kliniczne 205
2.5.12.5. Zmiany anatomopatologiczne 206
2.5.12.6. Rozpoznawanie 207
2.5.12.7. Postępowanie 208
2.5.13. Neosporoza (neosporosis) 208
2.5.13.1. Etiologia i patogeneza 209
2.5.13.2. Objawy kliniczne 210
2.5.13.3. Zmiany anatomopatologiczne 211
2.5.13.4. Rozpoznanie 211
2.5.13.5. Postępowanie 212
2.5.14. Zakażenia grzybicze narządu rozrodczego (mycosis genitalis) 212
2.5.14.1. Etiologia 213
2.5.14.2. Źródła i drogi zakażenia 213
2.5.14.3. Patogeneza 214
2.5.14.3. Objawy kliniczne 214
2.5.14.5. Zmiany anatomopatologiczne 215
2.5.14.6. Rozpoznawanie i postępowanie 215
2.6. Zaburzenia płodności stada 216
2.6.1. Warunki środowiska a płodność stada 216
2.6.1.1. Klimat 216
2.6.1.2. Temperatura i wilgotność 217
2.6.1.3. Warunki utrzymania 219
2.6.1.3.1. Warunki termiczne wewnątrz budynku 220
2.6.1.3.2. Warunki świetlne i wymiana powietrza 221
2.6.1.3.3. Podłoga obory 221
2.6.1.3.4. Przyrządy do masażu skóry 221
2.6.1.3.5. Zaopatrzenie w wodę 222
2.6.1.3.6. Boksy 223
2.6.2. Wpływ żywienia na płodność 223
2.6.2.1. Wpływ żywienia na czynność osi podwzgórzowo-przysadkowo-gonadowej 224
2.6.2.2. Czynniki łączące żywienie z rozrodem 225
2.6.2.3. Znaczenie energii i białka w rozrodzie krów 228
2.6.2.4. Wpływ wybranych związków biologicznie czynnych na rozród krów 235
2.6.2.5. Składniki mineralne i witaminy 237
2.6.2.5.1. Makroelementy 238
2.6.2.5.2. Mikroelementy (pierwiastki śladowe) 241
2.6.2.5.3. Witaminy 245
2.6.2.6. Ocena kondycji 249
2.6.3. Postępowanie profilaktyczne zabezpieczające płodność stada i programy opieki nad stadem 251
2.7. Ocena płodności stada 261|
2.7.1. Wskaźniki charakteryzujące płodność stada 261
2.7.1.1. Wskaźnik niepowtarzalności (Non Return Rate – NRR) 261
2.7.1.2. Indeks inseminacji/krycia 262
2.7.1.3. Wskaźnik ciąży po pierwszym zabiegu unasieniania (zapładnialność) 263
2.7.1.4. Całkowity wskaźnik ciąży (wccałk.) 264
2.7.1.5. Okres międzyciążowy (omc) 265
2.7.1.6. Wskaźnik wycieleń 265
2.7.1.7. Śmiertelność cieląt 266
2.7.1.8. Wskaźnik selekcji 267
2.7.1.9. Średni wiek krów w stadzie 268
2.7.2. Nowe wskaźniki płodności 268
Literatura 270
III. Ciąża 301
3.1. Zapłodnienie i rozwój zarodka 301
3.1.1. Procesy przed zapłodnieniem i podczas zapłodnienia 301
3.1.2. Rozwój zarodka 307
3.2. Hormonalna regulacja ciąży 313
3.3. Zmiany w narządach rozrodczych w czasie ciąży 315
3.3.1. Jajniki 315
3.3.2. Macica 316
3.4. Rozpoznawanie ciąży 317
3.4.1. Badanie palpacyjne per rectum 317
3.4.2. Badanie ultrasonograficzne 318
3.4.3. Diagnoza ciąży na podstawie badania echotekstury oraz ultrasonograficznej i dopplerowskiej oceny ciałka żółtego 321
3.4.4. Inne pośrednie metody diagnozy ciąży 322
3.4.5. Testy laboratoryjne 323
3.4.5.1. Hormonalna diagnoza ciąży 323
3.4.5.2. Glikoproteiny ciążowe (PAG) 326
3.4.5.3. Wczesny czynnik ciążowy (EPF) 327
3.4.5.4. Wykrywanie interferonu τ oraz inne laboratoryjne metody rozpoznawania ciąży 328
3.5. Zaburzenia w przebiegu ciąży 329
3.5.1. Ruja w czasie ciąży 329
3.5.2. Wypadnięcie pochwy (inversio et prolapsus vaginae) 330
3.5.3. Przepukliny ciążowe (hernia graviditatis) 332
3.5.4. Przedporodowy i porodowy skręt macicy (torsio uteri ante partum et sub partum) 333
3.5.5. Obumieralność zarodkowa (embriomortalitas) 334
3.5.5.1. Definicja i znaczenie 334
3.5.5.2. Przyczyny 335
3.5.5.3. Podział strat zarodkowych ze względu na termin 337
3.5.5.4. Objawy kliniczne 338
3.5.5.5. Postępowanie 340
3.5.6. Straty w okresie płodowym (kompleks ronienia, przedwczesne porody, martwo urodzone płody) 341
3.5.6.1. Definicja i znaczenie 341
3.5.6.2. Klasyfikacja strat ciąży w okresie płodowym 342
3.5.6.3. Ronienia na tle zakaźnym i pasożytniczym 344
3.5.6.3.1. Otręt bydła (infectious bovine rhinotracheitis, infectious pustular vulvovaginitis – IBR-IPV) 346
3.5.6.3.2. Wirusowa biegunka bydła i choroba błon śluzowych (bovine viral diarrhoea/mucosal disease – BVD-MD) 346
3.5.6.3.3. Choroba Schmallenberg 347
3.5.6.3.4. Bruceloza 347
3.5.6.3.5. Coxiella burnetii 348
3.5.6.3.6. Listeria monocytogenes 348
3.5.6.3.7. Chlamydophila abortus 349
3.5.6.3.8. Campylobacter fetus ssp. Venerealis 349
3.5.6.3.9. Neospora caninum 350
3.5.6.3.10. Inne infekcje 350
3.5.6.4. Przyczyny niezakaźne 351
3.5.6.5. Działania w przypadku wystąpienia poronienia, przedwczesnego porodu lub porodu martwego płodu 353
3.5.7. Ciąża przedłużona 354
3.5.8. Nadmierna liczba płodów (hyperfetatio) 355
3.5.9. Obumarcie płodu 356
3.5.9.1. Mumifikacja (mumificatio fetus) 356
3.5.9.2. Maceracja płodu (maceratio fetus) 358
3.5.9.3. Rozkład gnilny płodu 359
3.5.10. Zaśniady (mola) 360
3.5.11. Puchlina wodna błon płodowych 360
3.5.12. Wycieki z pochwy w czasie ciąży 362
Literatura 363
IV. Poród 373
4.1. Poród – ocena jego przebiegu oraz podstawy pomocy porodowej 373
4.2. Poród fizjologiczny – mechanizmy sterujące porodem 374
4.2.1. Objawy zwiastunowe porodu 375
4.2.2. Fazy porodu 377
4.2.3. Podstawy udzielania pomocy porodowej 380
4.2.3.1. Wpływ czynników hodowlanych na przebieg porodu 380
4.2.3.2. Cel pomocy porodowej 381
4.2.3.3. Wskazania do pomocy porodowej 382
4.2.3.4. Badanie położnicze i ustalenie postępowania położniczego 382
4.2.3.4.1. Kontakt z właścicielem/opiekunem rodzącej samicy 383
4.2.3.4.2. Sporządzenie raportu wstępnego 383
4.2.3.4.3. Procedura badania położniczego 384
4.2.3.4.3.1. Badanie ogólne 384
4.2.3.4.3.2. Badanie szczegółowe 385
4.2.3.5. Znaczenie badania położniczego 392
4.2.3.6. Miejsce porodu 393
4.2.3.7. Przygotowanie samicy 394
4.2.3.8. Przygotowanie narzędzi 395
4.2.3.9. Przygotowanie lekarza 395
4.2.3.10. Uzyskanie miejsca w drogach rodnych 396
4.2.3.11. Znieczulenie przy zachowawczej pomocy porodowej 396
4.2.3.12. Zasady udzielania zachowawczej pomocy porodowej 397
4.2.3.12.1. Pomocnicy 397
4.2.3.12.2. Higiena 398
4.2.3.12.3. Użycie środków poślizgowych 398
4.2.3.12.4. Używanie narzędzi położniczych zgodnie z ich przeznaczeniem 399
4.2.3.12.5. Zasady ekstrakcji płodu 399
4.2.3.12.6. Ochrona krocza 400
4.2.3.12.7. Ochrona płodu 400
4.2.3.12.8. Urządzenia do pomocy porodowej – wycielacze 400
4.3. Opieka po trudnym porodzie 401
4.4. Operacje położnicze 402
4.4.1. Nacięcie krocza 402
4.4.2. Fetotomia 403
4.4.3. Laparotomia położnicza (sectio caesarea) 412
4.4.3.1. Wskazania 412
4.4.3.2. Narzędzia i leki 415
4.4.3.3. Przygotowania do operacji 416
4.4.3.3.1. Przeprowadzenie czynności przygotowawczych 416
4.4.3.3.2. Operacja na lewym boku 416
4.4.3.4. Postępowanie z noworodkiem 421
4.4.3.5. Dalsze postępowanie z krową 422
4.4.3.5.1. Zapalenie otrzewnej 422
4.4.3.5.2. Zaburzenia gojenia się ran 424
4.5. Przeszkody porodowe ze strony matki 426
4.5.1. Choroby ogólne i narządowe jako przyczyny zaburzeń porodu 427
4.5.2. Zaburzenia bólów porodowych 428
4.5.2.1. Pierwotnie za słabe bóle porodowe 428
4.5.2.2. Wtórnie za słabe bóle porodowe 429
4.5.2.3. Zbyt silne bóle porodowe 430
4.5.3. Wąskość w obrębie tkanek miękkich kanału dróg rodnych 431
4.5.3.1. Wąskość sromu i pochwy 431
4.5.3.2. Wąskość kanału szyjki macicy 432
4.5.4. Wąskość w obrębie rusztowania kostnego miednicy 434
4.5.5. Przemieszczenia ciężarnej macicy 435
4.5.5.1. Skręt macicy (torsio uteri) 435
4.5.5.2. Inne formy przemieszczeń macicy: skłon i zagięcie macicy (ventroversio et ventroflexio) 442
4.6. Przeszkody porodowe ze strony płodu 443
4.6.1. Zaburzenia rozwojowe płodu 443
4.6.1.1. Wodogłowie (hydrocephalus) 444
4.6.1.2. Puchlina wodna płodu, nalaniec (hydrops universalis, anasarca) 444
4.6.1.3. Puchlina brzuszna (ascites) 444
4.6.1.4. Potworkowatość podwójna (duplicitas completa et incompleta) 445
4.6.1.5. Zbyt duży płód 445
4.6.1.5.1. Bezwzględnie za duży płód 446
4.6.1.5.2. Względnie za duży płód 446
4.6.2. Nieprawidłowe ułożenie, położenie i postawa płodu 447
4.6.2.1. Prawidłowe ułożenie (habitus) 447
4.6.2.2. Prawidłowe położenie płodu (situs) 451
4.6.2.3. Prawidłowa postawa płodu (positio) 452
4.6.2.4. Wady położenia, postawy i ułożenia płodu 453
4.6.3. Obumarły płód 454
4.7. Badanie i postępowanie po porodzie 455
4.7.1. Wskazania do poporodowego badania położniczego 455
4.7.2. Etapy badania 456
4.8. Uszkodzenia dróg rodnych i urazy porodowe matki 457
4.8.1. Uszkodzenia w obszarze anogenitalnym 457
4.8.1.1. Pęknięcie krocza 457
4.8.1.2. Perforacja pochwowo-prostnicza 460
4.8.1.3. Perforacyjne i nieperforacyjne uszkodzenia przedsionkowo-pochwowe 461
4.8.1.4. Pęknięcie tętnicy pochwowej 461
4.8.1.5. Martwice uciskowe w obszarze przedsionka i pochwy 462
4.8.1.6. Ropowica miednicy 463
4.8.1.7. Krwawienia z szyjki macicy 464
4.8.1.8. Krwawienia z macicy 465
4.8.2. Przemieszczenia i uszkodzenia pęcherza moczowego wraz z zaburzeniami funkcjonowania oraz kontuzje i uszkodzenia jelita 466
4.8.2.1. Wypadnięcie pęcherza moczowego (prolapsus vesicae urinariae) 467
4.8.2.2. Wynicowanie i wypadnięcie pęcherza moczowego (inversio et prolapsus vesicae urinarinae) 467
4.8.2.3. Zagięcie pęcherza moczowego (retroflexio vesicae urinareae) 468
4.8.2.4. Porażenie pęcherza moczowego 469
4.8.2.5. Uszkodzenia pęcherza moczowego 469
4.8.2.6. Kontuzje i uszkodzenia jelit 470
4.8.3. Uszkodzenia w kostnej części dróg rodnych i porażenia nerwów uwarunkowane porodem 471
4.8.3.1. Złamania kości miednicy 472
4.8.3.2. Złamanie lub zwichnięcie kości krzyżowej (os sacruum) 472
4.8.3.3. Porażenia tylnych kończyn 473
Literatura 474
V. Okres poporodowy 479
5.1. Fizjologia okresu poporodowego 479
5.2. Czynniki wpływające na okres poporodowy 482
5.2.1. Status endokrynny bezpośrednio po porodzie 482
5.2.2. Status metaboliczny po porodzie 483
5.2.3. Status humoralnych i lokalnych macicznych mechanizmów obronnych 484
5.3. Inwolucja i regeneracja narządu rodnego 486
5.3.1. Funkcja jajników 486
5.3.2. Szyjka macicy 489
5.3.3. Macica 490
5.3.4. Srom, przedsionek i pochwa 497
5.4. Kliniczny nadzór nad okresem poporodowym 497
5.5. Patologie w okresie poporodowym 503
5.5.1. Bezwład poporodowy macicy (atonia uteri post partum) 503
5.5.2. Nadmierne bóle parte (dolores post partum) 504
5.5.3. Wynicowanie i wypadnięcie macicy (inversio et prolapsus uteri) 505
5.5.4. Zatrzymanie błon płodowych (retentio secundinarum) 507
5.5.4.1. Uwagi ogólne i definicja 507
5.5.4.2. Częstość występowania i znaczenie 508
5.5.4.3. Etiologia i patogeneza 509
5.5.4.4. Objawy kliniczne i diagnoza 513
5.5.4.5. Postępowanie terapeutyczne 515
5.5.4.6. Inne metody leczenia 519
5.5.4.7. Postępowanie profilaktyczne zapobiegające zatrzymaniu błon płodowych 520
5.5.5. Przedwczesne oddzielenie się błon płodowych 522
5.6. Zakaźnie uwarunkowane schorzenia w okresie poporodowym 523
5.6.1. Uwagi ogólne 523
5.6.2. Miejscowe procesy infekcyjne 526
5.6.2.1. Obraz kliniczny i wyniki badań 527
5.6.2.2. Diagnoza i ocena 528
5.6.2.3. Środki terapeutyczne 529
5.6.3. Poporodowe infekcje związane z zaburzeniami ogólnymi 531
5.6.3.1. Objawy kliniczne 533
5.6.3.2. Diagnostyka 534
5.6.3.3. Środki terapeutyczne 535
5.7. Szczególne stany chorobowe podczas puerperium 536
5.7.1. Poporodowa odma gazowa 536
5.7.2. Poporodowa nekrobakterioza 537
5.7.3. Ropowica miednicy 538
5.7.4. Zapalenie otrzewnej (peritonitis) 539
5.8. Jajnikowe dysfunkcje post partum 541
5.8.1. Fizjologiczny przebieg cyklu po porodzie i określenie pojęć 541
5.8.2. Etiologia i diagnostyka 543
5.8.3. Postępowanie 548
5.8.4. Profilaktyka 549
5.9. Zapalenie błony śluzowej (endometritis) u krów 550
5.9.1. Definicja i występowanie 550
5.9.2. Etiopatogeneza 554
5.9.3. Objawy kliniczne i diagnozowanie 557
5.9.3.1. Poporodowe metritis 557
5.9.3.2. Kliniczne endometritis 559
5.9.3.3. Ropomacicze 560
5.9.3.4. Subkliniczne endometritis 561
5.9.5. Leczenie endometritis 563
5.9.3.6. Skutki stanów zapalnych błony śluzowej macicy dla rozrodu 568
5.10. Inne bakteryjne zakażenia macicy i dróg rodnych 570
5.10.1. Poporodowa nekrobacyloza 570
5.10.2. Poporodowy obrzęk gazowy 571
5.10.3. Poporodowy tężec 572
5.11. Zaburzenia przemiany materii po porodzie 573
5.11.1. Zaburzenia w gospodarce elektrolitowej w okresie okołoporodowym 578
5.11.1.1. Definicja 578
5.11.1.2. Występowanie i znaczenie 579
5.11.1.3. Przyczyny 579
5.11.1.4. Obraz kliniczny i diagnostyka 582
5.11.1.5. Diagnoza różnicowa 583
5.11.1.6. Terapia 584
5.1.1.7. Środki profilaktyczne 585
5.11.1.8. Ograniczenie udoju 586
5.11.2. Ketoza 586
5.11.2.1. Przyczyny 587
5.11.2.2. Obraz kliniczny 589
5.11.2.3. Diagnoza i diagnoza różnicowa 589
5.11.2.4. Leczenie 590
5.11.3. Zaburzenia w przemianach lipidowych 590
5.11.3.1. Syndrom mobilizacji tłuszczu (Fat Cow Syndrome) 591
5.11.3.1.1. Przyczyny 592
5.11.3.1.2. Obraz kliniczny 593
5.11.3.1.3. Leczenie 593
5.11.3.2. Śpiączka poporodowa 594
5.11.3.2.1. Przyczyny 594
5.11.3.2.2. Objawy kliniczne 594
5.11.3.2.3. Diagnoza różnicowa 595
5.11.3.2.4. Terapia 595
5.11.4. Poporodowa hemoglobinuria 595
5.11.4.1. Przyczyny 596
5.11.4.2. Objawy kliniczne 596
5.11.4.3. Leczenie 597
5.12. Związek między przebiegiem okresu okołoporodowego a późniejszą płodnością 598
Literatura 604
Indeks 619
Literaturoznawstwo
Biologia
Nauki medyczne i nauki o zdrowiu
Archeologia
