Gra o armię. Analiza sporów wokół reformy armii rosyjskiej w latach 2007–2012

W pierwotnym zamyśle książka oddana do rąk Czytelników miała stanowić analizę reformy armii rosyjskiej zapoczątkowanej przez ministra Anatolija Sierdiukowa. Głównym problemem miało być wykazanie zmian ilościowych i jakościowych, jakie zaszły w rosyjskich siłach zbrojnych od 1991 roku. Szybko jednak okazało się, że o wiele ciekawszym aspektem będzie przedstawienie mechanizmów zakulisowych towarzyszących przemianom w rosyjskiej armii. Problematyka stosunków cywilno-wojskowych oraz udziału poszczególnych członków elity władzy w procesie podejmowania decyzji – często zależnym od indywidualnych relacji podobnych do układu patron–klient – są rzadko poruszane przez naukowców w Polsce. Dlatego też autorka postanowiła przeanalizować siłę polityczną przedstawicieli rosyjskiej armii w latach 2007–2012. Pod uwagę wzięła cztery czynniki: udział armii w procesie decyzyjnym; potencjał militarny państwa; poziom bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego państwa oraz poziom cywilnej kontroli nad armią.

Wykaz skrótów / 9
Wprowadzenie / 11

Rozdział I. Rola rosyjskich sił zbrojnych w systemie politycznym Federacji Rosyjskiej / 25
1. Grupa interesu i grupa nacisku / 26
2. System polityczny Federacji Rosyjskiej / 31
3. Rola armii w systemie rosyjskim / 38
4. Armia rosyjska jako grupa interesu / 39

Rozdział II. Problem transformacji rosyjskich sił zbrojnych / 41
1. Wizja roli sił zbrojnych / 43
1.1. Problemy normatywne / 43
1.2. Cywilna kontrola nad armią / 46
1.3. Struktura dowodzenia / 48
2. Wizja stanu sił zbrojnych / 48
2.1. Kwestie kadrowe / 49
2.2. Zagadnienia techniczno-technologiczne / 50
2.3. Problemy bytowe żołnierzy i wizerunek armii / 54
3. Wizja reform / 57
3.1. Kierunek reform / 58
3.2. Wdrażanie reform / 59
3.3. Bariery finansowe / 60

Rozdział III. Elita władzy i układ sił na Kremlu / 63
1. E lita władzy w Rosji / 63
2. Układ sił na Kremlu / 67
3. Moderniści i ich plany odnośnie do reformy wojskowej / 73
4. Tradycjonaliści i ich sprzeciw wobec reformy wojskowej / 76
4.1. Przedstawiciele kompleksu wojenno-przemysłowego / 76
4.2. Generalicja / 78
5. Elita władzy wobec reformy wojskowej / 81
5.1. Zwolennicy / 81
5.2. Przeciwnicy / 82

Rozdział IV. Pozycja sił zbrojnych w systemie politycznym Federacji Rosyjskiej w 2007 r. / 85
1. Udział armii w procesie decyzyjnym / 85
2. Potencjał militarny / 89
2.1. Budżet obronny / 91
2.2. Wielkość i model armii / 94
2.3. Uzbrojenie / 97
2.4. System edukacji wojskowej / 102
2.5. Wnioski / 104
3. Poziom bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego Federacji Rosyjskiej – analiza PEST/SWOT / 105
3.1. Segment polityczny / 108
3.2. Segment ekonomiczny / 114
3.3. Segment społeczny / 115
3.4. Segment technologiczny / 117
3.5. Wnioski / 117
4. Cywilna kontrola nad armią / 118
4.1. Odpowiedzialność w sprawach wojskowych / 124
4.2. Hierarchia dowodzenia siłami zbrojnymi / 125
4.3. Cywilny minister obrony / 128
4.4. Neutralność polityczna armii / 129
4.5. Informowanie obywateli w sprawach wojskowych / 131
4.6. Poziom profesjonalizacji żołnierzy / 133
4.7. Wnioski / 135

Rozdział V. Reforma wojskowa jako element gry politycznej w latach 2007–2012 / 141
1. Moderniści / 142
1.1. Cele działań/ 144
1.2. Przebieg reformy – sukcesy modernistów / 150
2. Tradycjonaliści / 165
2.1. Cele tradycjonalistów / 166
2.2. Obszary sporne / 167
2.3. Metody działania / 179
2.4. Odpowiedź modernistów na działania tradycjonalistów / 185
3. Rola elity władzy w przeprowadzaniu reformy wojskowej / 187
3.1. Przegrupowanie elit w latach 2007–2012 / 187
3.2. Reforma wojskowa / 190
4. Pozycja sił zbrojnych w systemie politycznym Federacji Rosyjskiej w trakcie trwania reformy wojskowej / 193
4.1. Udział armii w procesie decyzyjnym / 193
4.2. Potencjał militarny / 195
4.3. Poziom bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego Federacji Rosyjskiej / 197
4.4. Cywilna kontrola nad siłami zbrojnymi / 203
5. Wnioski / 205

Rozdział VI. Pozycja sił zbrojnych w systemie politycznym Federacji Rosyjskiej po dymisji ministra Anatolija Sierdiukowa / 209
1. Dymisja Ministra Obrony FR Anatolija Sierdiukowa / 210
2. Pozycja armii w rosyjskim systemie politycznym po dymisji Anatolija Sierdiukowa / 215
2.1. Udział armii w procesie decyzyjnym / 215
2.2. Potencjał militarny / 219
2.3. Poziom bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego Federacji Rosyjskiej – analiza PEST/SWOT / 225
2.4. Cywilna kontrola nad armią / 231

Zakończenie / 235
Bibliografia / 243
Spis tabel, wykresów, schematów / 267

Natalia Olszanecka