Intencjonalność - rozumienie - samowiedza. Filozoficzny problem poznania w świetle nauk kognitywnych

Głównym celem niniejszej książki jest filozoficzno-kognitywistyczna analiza trzech zdolności poznawczych, intencjonalności, rozumienia i samowiedzy, które odgrywają kluczową rolę w ludzkim poznaniu. Analiza odbywać się będzie w odwołaniu do wybranych koncepcji, głoszonych na gruncie epistemologii i kognitywistyki. Poznanie będzie tu ujmowane jako efekt połączenia owych zdolności, jakimi są intencjonalne odniesienie podmiotu do świata zewnętrznego i własnych stanów mentalnych, rozumienie siebie i innych podmiotów oraz samowiedza, definiowana jako wiedza (prawdziwe, uzasadnione przekonanie) o własnych stanach mentalnych. Na rzecz tej ostatniej będzie się tu argumentować, że przysługuje ona jedynie gatunkowi ludzkiemu, choć jej podstawa, czyli samoświadomość, definiowana z kolei jako zdolność do samoodniesienia, przypisywana jest też innym gatunkom.

Fragment Wprowadzenia

Spis treści

Wprowadzenie  / 9
Część I
Problematyka poznania na tle relacji między kognitywistyką a epistemologią

1. Dyskusja na temat relacji między kognitywistyką a epistemologią i jej konsekwencje dla koncepcji podmiotu poznania / 25
1.1. Problem relacji między kognitywistyką a epistemologią / 27
1.1.1. Kognitywistyka a epistemologia znaturalizowana . . 29
1.1.2. Rola kognitywistyki dla filozofii – obawy i nadzieje / 41
1.2 Problem podmiotu poznania / 50
1.2.1. Zagadnienie podmiotu poznania na gruncie filozofii / 52
1.2.2. Zagadnienie podmiotu poznania na gruncie kognitywistyki / 64
2. Koncepcje e-poznania jako wynik współpracy między kognitywistyką i epistemologią / 79
2.1. Podstawa i problematyka e-poznania / 80
2.1.1. E-teorie / 82
2.1.2. Eksternalizm w e-teoriach / 94
2.2. Rola wybranych procesów poznawczych w e-poznaniu / 106
2.2.1. Rola uwagi w e-poznaniu / 106
2.2.2. Rola propriocepcji w e-poznaniu / 126

Część II
Problem intencjonalności, rozumienia i samowiedzy w dyskusjach między epistemologią a kognitywistyką
3. Intencjonalność / 147
3.1. Intencjonalność jako cecha umysłu / 148
3.1.1. Intencjonalność a świadomość / 150
3.1.2. Intencjonalność a strategia wyjaśniania zachowania / 165
3.2. Intencjonalność jako postawa – nakierowanie na cel / 184
3.2.1. Od uwagi do intencjonalności / 187
3.2.2. Intencjonalność jako podstawa kompetencji społecznych / 195
4. Rozumienie / 217
4.1. Rozumienie jako uchwytywanie znaczenia / 219
4.1.1. Teoria rozumienia jako teoria znaczenia / 221
4.1.2. Rozumienie jako przypisywanie przekonań / 238
4.2. Rozumienie jako uczestniczenie / 253
4.2.1. Od neuronów lustrzanych do rozumienia / 254
4.2.2. Stopniowalność rozumienia / 262
5. Samowiedza / 277
5.1. Samowiedza jako wyższy stopień samoświadomości / 279
5.1.1. Problem błędnej identyfikacji / 284
5.1.2. Percepcyjny model samowiedzy / 300
5.2. Samowiedza jako rodzaj wiedzy / 308
5.2.1. Problem samowiedzy w eksternalizmie psychologicznym / 310
5.2.2. Relacja ja–inny jako podłoże samowiedzy / 321
Zakończenie / 335
Bibliografia / 343
Indeks pojęć / 361
Intentionality – understanding – self-knowledge. Philosophical problem of cognition in the light of cognitive sciences (Summary) / 367

Marcin Łukasz Lutomierski

Anita Pacholik-Żuromska