Jadwiga Lechicka – kobieta nowa i nowoczesna. Kulturowy porządek i relacja płci w historiografii polskiej
Jadwiga Lechicka interesuje autora jako historyczka. Temu zainteresowaniu daje on pierwszeństwo i z takiego punktu wychodzi w swych rozważaniach. Bohaterkę książki przedstawia jako człowieka pojedynczego – jednostkę podejmującą wybory życiowe, mającą indywidualne pragnienia i oczekiwania wobec siebie. Wykorzystuje do tego ślady – biografemy, które pokazują ją jako podmiot prywatny z niepowtarzalnym jednostkowym doświadczeniem, bohaterkę swojego życia. Biografemy to informacje etnograficzne, które identyfikują prywatne doświadczenie, ale nie dają w nie wglądu. W związku z tym autor jednocześnie odwołuje się do biografemów i do stworzonego przez współczesne Lechickiej kobiety nowego wzorca kobiecości – „kobiety nowej i nowoczesnej”, sformułowanego po I wojnie światowej przez środowisko, z którym Lechicka była związana – homo academica.
Równolegle z zainteresowaniem Lechicką jako człowiekiem pojedynczym autor zajmuje się kulturowym porządkiem i relacją płci w międzywojennej i powojennej historiografii polskiej. Przygląda się temu z perspektywy doświadczeń Jadwigi Lechickiej, jej stosunku do siebie samej oraz jej działań związanych z edukacją, pracą zawodową i rodziną. Diagnozując przypadek Lechickiej, dokonuje kontekstualizacji jej biografemów w zgodne zestawienie – za sprawą pojęcia uwrażliwiającego porządku i relacji płci – z biografemami innych kobiet oraz dotyczącymi ich danymi statystycznymi.
WPROWADZENIE / 7
ROZDZIAŁ 1
CZŁOWIEK POJEDYNCZY W BADANIACH HISTORII HISTORIOGRAFII I METODOLOGII HISTORII / 23
1. Historia życia – człowiek pojedynczy w badaniach historii historiografii i metodologii historii / 25
2. Z punktu widzenia tubylca – człowiek pojedynczy w etnografii myśli historycznej / 35
ROZDZIAŁ 2
„KOBIETA NOWA I NOWOCZESNA”. PIERWSZA FALA FEMINIZMU I HOMO ACADEMICA / 42
ROZDZIAŁ 3
EDUKACJA I DROGA NAUKOWA / 50
1. Droga na studia / 50
2. Studia i doktorat na Uniwersytecie Jana Kazimierza / 59
3. Starania o habilitację w II Rzeczypospolitej / 70
4. Habilitacja i profesura na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu / 84
ROZDZIAŁ 4
UCZESTNICTWO W ŻYCIU NAUKOWYM I DZIAŁALNOŚĆ NAUKOWO-ADMINISTRACYJNA / 113
1. Uczestnictwo w życiu naukowym II Rzeczypospolitej / 113
2. Uczestnictwo w życiu naukowym PRL / 123
3. Działalność naukowo-administracyjna na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu / 134
ROZDZIAŁ 5
DZIAŁALNOŚĆ NA RZECZ „SPRAWY KOBIECEJ” / 145
1. Działalność w organizacjach niepodległościowych / 145
2. Działalność w Polskim Stowarzyszeniu Kobiet z Wyższym Wykształceniem / 150
2.1. Działalność w czasach II Rzeczypospolitej / 161
2.2. Działalność w czasach PRL / 168
3. Działalność w organizacjach społecznych poza Polskim Stowarzyszeniem Kobiet z Wyższym Wykształceniem oraz inicjatywach politycznych w czasach II Rzeczypospolitej / 176
ROZDZIAŁ 6
O NOWY ŁAD ŻYCIA SPOŁECZNO-KULTUROWEGO – INFINITA SOCIETAS GENERIS HUMANI / 181
1. Budowa racjonalnego systemu edukacji II Rzeczypospolitej / 183
1.1. Praca w administracji szkolnej drugiego stopnia / 184
1.2. Historia i wychowanie obywatelsko-państwowe / 190
2. Projekt regionalizmu humanistycznego / 196
ROZDZIAŁ 7
ŻYCIE PRYWATNE. MAŁŻEŃSTWO, RODZINA I ASPIRACJE ZAWODOWO-NAUKOWE / 202
ZAMIAST ZAKOŃCZENIA / 210
APENDYKS. GŁOS – TWARZE – MIEJSCA – WYDARZENIA / 215
SPIS MATERIAŁÓW AUDIO I FOTOGRAFII / 240
WYKAZ SKRÓTÓW / 245
BIBLIOGRAFIA / 246
INDEKS NAZWISK / 265
Jadwiga Lechicka – a new and modern woman. Cultural order and gender relations in Polish historiography. SUMMARY / 273
Jerzy Dygdała
[...] Otrzymaliśmy książkę interesującą, dobrze napisaną, zawierającą wiele nowego materiału źródłowego i cennych rozważań teoretycznych. Autor sięgnął przede wszystkim do niewykorzystywanych dotąd archiwaliów (m.in. spuścizny Lechickiej i jej akt personalnych w Archiwum UMK, jak również do jej przedwojennych akt osobowych w Archiwum Państwowym Lwowskiej Obłasti), wykorzystał także jej korespondencję z Marią Friedberg (z Archiwum Narodowego w Krakowie), a ponadto liczne źródła drukowane (w tym pamiętniki). Piasek znakomicie porusza się w obfitej literaturze naukowej, zwłaszcza dotyczącej roli kobiet w życiu społecznym i naukowym na ziemiach polskich od końca XIX do lat sześćdziesiątych XX w. [...] Fragment recenzji: https://zapiskihistoryczne.pl/files/5/Vol._88_2023/ZH_88-3_09_Rec-Dygdala_N.pdf.
Halina Filipowicz
Wojciech Piasek
Profesor w Instytucie Historii i Archiwistyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. W latach 1990–1995 studia w Instytucie Archeologii i Etnologii UMK (indywidualny program studiów w zakresie etnoarcheologii), 1992–1996 – studia w Instytucie Historii i Archiwistyki UMK (historia). Zainteresowania badawcze: etnografia myśli współczesnej w dziedzinie historii i pozaakademickich form historii. Autor, redaktor i współredaktor monografii podejmujących problemy z obszaru współczesnej humanistyki, metodologii historii i historii historiografii.
___
Wojciech Piasek is a professor at the Institute of History and Archives of Nicolaus Copernicus University in Toruń. From 1990 to 1995, he studied at the Institute of Archaeology and Ethnology of Nicolaus Copernicus University (an individual study programme in the field of ethnoarchaeology). From 1992 to 1996, he studied history at the Institute of History and Archives of Nicolaus Copernicus University. His research interests include the ethnography of contemporary thought in the field of history and non-academic forms of history.
- Toruńskie konfrontacje archiwalne, t. 4: Nowa archiwistyka - archiwa i archiwistyka w ponowoczesnym kontekście kulturowym
- Jerzy Wojtowicz, historyk gospodarki, społeczeństwa i kultury doby nowożytnej
- Ludwik Kolankowski. Dzieło i życie – indywidualny przypadek historiograficzny
- Anthropologising History: a Historiographic and Methodological Case Study of Witold Kula
- Historia – klimat – przyroda. Perspektywa antropocentryczna
- Notatki z etnografii myśli współczesnej w dziedzinie historii. Informacje etnograficzne, diagnozy i wielkie kwestie
- Niewidzia(l)ne. Kobiety i historia Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
- Archiwum – archiwistyka – kultura. Antologia
- Interpretacje przyrody w przeszłości
- Scientia magnam laetitiam parat. Studia z historii kultury, społeczeństwa i polityki ofiarowane Profesorowi Kazimierzowi Maliszewskiemu
- The ethnography of historiography developed in the Polish People’s Republic: a historiographic and methodological case study of Karol Górski
- Bariery – możliwości – wyzwania. Środowisko przyrodnicze na przestrzeni dziejów
- Jadwiga Lechicka – kobieta nowa i nowoczesna. Kulturowy porządek i relacja płci w historiografii polskiej
- Contemporary thought in the field of history: ethnographic notes