Jak wytwarzany jest slums? Studium przypadku mieszkańców Kibery i Korogocho w Nairobi

Książka Jak wytwarzany jest slums? Studium przypadku mieszkańców Kibery i Korogocho w Nairobi powstała na podstawie pogłębionych badań terenowych w Kenii. To propozycja antropologicznego ujęcia tzw. slumsów łącząca teorię z etnograficzną praktyką. Autorka kwestionuje dominujące potoczne oraz naukowe dyskursy o slumsach. Z jednej strony wskazuje, że slumsy stanowią egzemplifikację szerszych globalnych zjawisk wytwarzających określone warunki ich powstania i funkcjonowania, z drugiej przez określone studia przypadków daje wgląd w postawy i sposoby działania konkretnych mieszkańców. Takie zestawienie perspektywy odgórnych dyskursów i struktury z oddolnymi praktykami i indywidualnymi doświadczeniami mieszkańców slumsów oddaje podział książki na dwie części – Genealogie: jak slums stał się slumsem? oraz Morfologie: praktykowanie struktur slumsu. Genealogie opowiadają o procesach wytwarzania slumsów jako przestrzeni i swego rodzaju „marki” oraz ich usankcjonowania przez praktyki językowe. Morfologie prezentują z kolei rozmaite strategie przyjmowane przez uczestników życia w slumsach w ich codzienności, od metod zarobkowania po lincze na złodziejach. W rezultacie książka ukazuje kompleksowość świata, w który mieszkańcy slumsów są uwikłani i który na różnych poziomach współtworzą.

The book titled Jak wytwarzany jest slums? Studium przypadku mieszkańców Kibery i Korogocho w Nairobi  (How is a slum created? A case study of Kibera and Korogocho inhabitants in Nairobi) was created on the basis of in-depth field research in Kenya. It is a proposal of an anthropological view on the so-called slums, which connects the theory with ethnographical practice. The author questions dominant – informal and scientific – discourses on slums. On the one hand, she points to the fact that slums are an example of broader global phenomena which create particular conditions for their coming into being and functioning. On the other hand, through specific case studies, she gives an insight into demeanour and modes of action of particular inhabitants. Such a combination of top-down discourses and structure with bottom-up practices and individual experience of slum dwellers reflects the division of the book into two parts – Genealogies: how did a slum become a slum?  and Morphologies: practicing structures of a slum. Genealogies tell us about the processes of creation of slums as an area and a kind of a „brand” as well as their sanctioning through linguistic practices. Morphologies, on the other hand, present various strategies adopted by the participants of life in slums in their daily life – from their methods of making a living, to lynching thieves. As a result, this book presents the complexity of the world in which the inhabitants of slums are involved and which – on different levels – they co-create.

Podziękowania / 9
Wprowadzenie / 11
Cel i przedmiot badań / 17
Krytyka koncepcji slumsów / 19
Ramy teoretyczne i metodologia badań / 28
Poznawanie terenu / 39
Struktura pracy – genealogie i morfologie / 42

Część pierwsza
Genealogie: jak slums stał się slumsem?

Rozdział 1. Terytorium i społeczność – powstanie / 53
„Urządzanie” Nairobi / 56
Kibera i Korogocho: dziedzictwo i przymus / 72

Rozdział 2. Nazwa – nadanie znaczenia / 91
Etymologie / 93
Toponimie i etnonimy / 111
Wytwarzanie przez nazywanie / 122

Rozdział 3. Marka slums – tworzenie identyfikacji / 125
Praktykowanie slumsizmu / 127
Konsumenci / 142
Slumsy all inclusive / 161
Ambiwalencja marki slums / 170

Część druga
Morfologie: praktykowanie struktur slumsu

Rozdział 4. Habitat – własność i infrastruktura / 175
Własność: do kogo należy slums? / 179
Infrastruktura: jak wygląda i działa slums? / 195
Percepcja habitatu – w stronę potencjału / 222

Rozdział 5. Trwanie (nie)stabilności – sposoby na utrzymanie /227
Formalna praca a organizowanie hustle / 231
Stabilność przez dystrybucję możliwości / 236
Stabilność przez „pracę umysłu”, „lewy biznes” i wiedzę / 246
Nieuświadomione rutyny i ambiwalentna wolność / 260
Cel główny – bycie w strukturze / 266

Rozdział 6. (Po)moc i (nie)moc – jak aid zamienia się w help / 269
Lokalni aktorzy i ich mikropraktyki / 272
Instytucjonalny „swój” i „obcy” / 285
Między aid a help – w pułapce przyszłości / 298

Rozdział 7. (Nie)bezpieczeństwo – samosąd i wspólnota / 303
Status quo przestępczości: dyskurs, państwo i straż bezpieczeństwa / 306
Doxa mob justice / 311
Mob justice w kontekście codzienności / 330
Mob justice: instytucja wytwarzająca slums / 336

Zakończenie / 347
Slumsy (wy)tworzone / 347
Slumsy (wy)trwałe / 351
Slumsy – co dalej? / 352

Aneks. Spis cytowanych informatorów / 355
Bibliografia / 359
Fotografie / 397
Mapy i schematy / 425
Komentarz do map i schematów / 427
Spis fotografii / 433
Spis map i schematów / 435
Summary / 437
Indeks osób / 443

Anna Jawor

Magdalena Chułek