„Kobiece” gatunki telewizyjne. Geneza i kulturowe przeobrażenia

Książka jest próbą przyjrzenia się wybranym „kobiecym” gatunkom telewizyjnym, w szczególności serialowi telewizyjnemu (także nowej generacji) i operze mydlanej. Nie jest to historia tych gatunków, ale kulturowa analiza ich uwikłań w dyskurs nowoczesności, kultury masowej i popularnej oraz emancypacji kobiet. Jej celem jest pokazanie, jak zmieniały się role kobiet w kulturze zachodniej i jaką funkcję w tych przeobrażeniach mogła pełnić telewizja rozumiana jako społeczne doświadczenie. Telewizja rozpatrywana w ten sposób wskazuje na sposoby rozumienia kultury, w której żyjemy, ułatwia wgląd w sferę często nieartykułowanych bezpośrednio przekonań czy wartości, staje się ważnym źródłem wiedzy o współczesnym społeczeństwie – jego problemach, uprzedzeniach i nadziejach. Autorka, rekonstruując rozmaite dyskusje poświęcone „kobiecym” gatunkom i uwypuklając genderowy charakter telewizyjnego doświadczenia, proponuje namysł nad wpisanymi w telewizyjny dyskurs nierównościami i ich przyczynami.

Wstęp / 9

Rozdział I. Społeczno-kulturowe ramy praktyk telewizyjnych / 21
Kultura poza opozycją symboliczne–materialne / 24
Kontekstualność i zmienność kultury / 30
W stronę etnograficznego ujęcia form kulturowych i praktyk społecznych / 34
Specyfika ekonomicznych artykulacji praktyk społecznych / 39
Zmiana kulturowa jako walka zorganizowanej wyobraźni i sił społecznych. Kultury szczątkowe i wyłaniające się / 45

Rozdział II. Telewizja, płeć i kultura popularna / 51
Popularne jako wyłaniające się w relacji do dominującego / 56
Początki telewizyjnego medium / 62
Telewizja jako społeczne doświadczenie / 64
„Telewizja, superwizja, schizowizja” – telewizja i kultura popularna / 68
„Inny” modernizmu? Płeć i kulturowe hierarchie wartości / 72
Telewizja płciowo (do)określona. Ambiwalencje i sprzeczności telewizyjnego dyskursu płci / 84
„Perfekcyjna” płeć Perfekcyjnej Pani Domu / 89

Rozdział III. Nowoczesna geneza współczesnych form telewizyjnych / 95
Nowoczesność jako dyspozycja? / 97
Nowoczesność jako nastawienie wobec siebie i świata / 102
Telewizja wytworem nowoczesności. Geneza pola telewizyjnego / 106
Realistyczna powieść (w odcinkach) jako „przed-forma” telewizyjna / 114
Między reprezentacją a życiem codziennym: telewizja i sztuka / 126

Rozdział IV. Procesy emancypacyjne kobiet a strategie kulturowych przekształceń gatunków telewizyjnych / 139
Spory wokół „kobiecego” podmiotu emancypacji / 143
Telewizyjne gatunki „kobiece” / 154
Telewizyjne konstrukcje emancypacji kobiet / 161
Tworzenie historii opery mydlanej / 162
Siła bohaterki/bohaterek / 164
Talk show i rozmowy o emancypacji / 172
Tropy melodramatyczne i społeczne w fikcjonalnych gatunkach „kobiecych” / 177
Współczesny serial telewizyjny a postulaty społecznego zaangażowania feminizmu / 185

Rozdział V. Od gatunku „kobiecego” do telewizji „jakościowej”? / 201
„Kobiece” vs. „męskie” gatunki w telewizji / 203
Przeobrażenia opery mydlanej / 208
Telewizja „jakościowa” i redefinicja telewizyjnych obrazów kobiet / 228
Emancypacja i konsensus. Współczesny serial telewizyjny jako gatunek postfeministyczny? / 239

Uwagi końcowe / 249
Wybrana bibliografia / 261
Indeks osobowy / 269

Aleksandra Kalisz

Karolina Sikorska