Kobiece dwudziestolecie 1918–1939

Niniejsza publikacja – Kobiece dwudziestolecie 1918–1939 – mieści się we wciąż niedostatecznie obecnym, „praktycznym” nurcie studiów feministycznych i rekonstrukcji historii kobiet. Zbiór artykułów na tematy kobiece w głównej mierze jest przywracaniem znaczących postaci i działań kobiet, nie zaś teoretyzowaniem, któremu, przyznajmy to, czasami zdarza się żyć własnym życiem, w oderwaniu od jego zdeterminowanej historycznie i geograficznie praktyki. Na tle wciąż ewoluujących woman studies i dynamiki współczesnego życia politycznego wyspecjalizowane opracowania konkretnych problemów to szczególnie cenny wątek badań kobiecych. Znaczące prace autorstwa kobiet – dzieła plastyczne, literackie, prace o charakterze dokumentu i publicystyczne, kobiece działania społeczne i polityczne uwidaczniają się dzięki zawartym w tym tomie tekstom, jako fundamentalny wkład w dorobek kultury, a nie dodatek do „męskiego dzieła”.

Wydaje się, że na mapie kobiecego dwudziestolecia udało nam się zaledwie podkreślić najbardziej rzucające się w oczy punkty. Nie bez powodu też, jak się okazuje, literaturę kobiecą, a także przedsięwzięcia krytyki feministycznej określa się często za pomocą metafor przestrzennych. Kobiece dwudziestolecie to wciąż, jak i inne obszary kobiecych doświadczeń, terra incognita, terytorium oznaczone dużą liczbą białych plam, pustych miejsc. To inna mapa niż ta, w której w centralnym punkcie znajduje się kawiarnia „Ziemiańska” i kilku mężczyzn przy stoliku.

Ze Wstępu

Barbara Czarnecka
Wstęp / 9

Barbara Czarnecka
Kobiece dwudziestolecie – elektroniczny rekonesans bibliograficzny / 13

Na łamach
Aleksandra Szlagowska
Dyskusje nad świadomym macierzyństwem i dopuszczalnością usuwania ciąży na łamach polskich czasopism medycznych oraz społeczno-kulturowych w okresie międzywojennym / 31
Regina Abakanowicz, Magdalena Ruszkowska
"Ruch Kobiecy na Pomorzu" wyrazem aktywności społeczno-politycznej kobiet w okresie dwudziestolecia międzywojennego / 49
Natalia Gorzkiewicz
Czasopismo „Bluszcz” a aktywność zawodowa kobiet w latach 1926–1928 / 71
Magdalena Geraga
"PRAGNĘ poznać w celu zamążpójścia mężczyznę inteligentnego". O kobiecych ogłoszeniach matrymonialnych na łamach "Ilustrowanego Kuriera Codziennego" z roku 1921 / 87

Same o sobie
Barbara Czarnecka
Kobiety stamtąd. Marginesem w centrum / 107
Elwira Wilczyńska
Same o sobie. Specyfika narracji pamiętnikarek chłopskich w okresie dwudziestolecia międzywojennego / 133
Hanna Jaxa-Rożen, Katarzyna Jewtuch
Myśl emancypacyjna we wspomnieniach Marii Morozowicz-Szczepkowskiej / 151
Matylda Małecka
Przeciw normie. Kobiece dwudziestolecie wobec heteronormatywności w dziennikach Anny Kowalskiej i Anny Iwaszkiewiczowej / 177

"Wiadomości" i okolice
Rafał Moczkodan
Recenzentki „Wiadomości Literackich”, czyli pytanie o to, czy jest możliwa ucieczka od „pospolitego »dwugłosu płci«”? / 197
Jakub Osiński
Gorszycielka II Rzeczypospolitej? Irena Krzywicka – współczesna recepcja / 211
Diana Wasilewska
Stefania Zahorska – pierwsza reporterka Drugiej Rzeczpospolitej / 227

Proza
Anna Godzińska
Mistrzyni – przyjaciółka – kochanka. Relacje między kobietami w powieści Węże i róże Zofii Nałkowskiej / 241
Magdalena Bednarek
Wędrówka Joanny Ewy Szelburg-Zarembiny jako przykład kobiecej powieści inicjacyjnej / 255
Kazimierz Adamczyk
Kobieta w powieściach polskich ideologów ruchu nacjonalistycznego / 275
Ryszard Knapek
Doświadczenie religijne i dwie fantazmatyczne role kobiece / 293

Poezja
Justyna Tuszyńska
Obecna – nieobecna: kobieta w cyklu Tobie Juliana Przybosia / 311
Agnieszka Łazicka
Umysł i ciało, słowo i rzecz. O twórczości Zuzanny Ginczanki / 321
Agata Zawiszewska
Kwadryga i Nina Rydzewska / 333
Radosław Sioma
„Przepełniona bezimienność świata”. O Wierszach i prozie Anny Świrszczyńskiej / 359
Łukasz Grajewski
„Mężczyźni, czegoż to szukacie u wojny?” Druga wojna światowa w późnej epistolografii Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej / 371

Sztuki plastyczne
Małgorzata Jędrzejczyk
Formowanie życia. Katarzyna Kobro i jej koncepcja rzeźby / 393
Anna Kwiatkowska
„Cudze chwalicie, swego nie znacie…”, czyli słów kilka o życiu i malarstwie Stanisławy de Karłowskiej / 411
Katarzyna Kulpińska
Twórczość polskich graficzek dwudziestolecia międzywojennego – nowy obszar kobiecych doświadczeń / 429

Film
Barbara Pitak-Piaskowska
The IT Girls. Clara Bow i Louise Brooks, czyli o pierwszych ikonach amerykańskiego kina lat dwudziestych / 463
Piotr Skrzypczak
Damy, kokietki i kokoty. Portrety kobiet w filmowych adaptacjach prozy Tadeusza Dołęgi-Mostowicza / 473

Drogi emancypacji
Krzysztof Trojanowski
Kobieta w spodniach. Od prowokacji do emancypacji / 491
Katarzyna Twardowska
Homofilna kultura Berlina 1918–1933 / 509
Michał Piekarski
Kręta droga kariery naukowej kobiety muzykologa. Bronisławy Wójcik-Keuprulian zmagania z dyscypliną i profesorem / 523
Mariola Wilczak
Julii Dickstein-Wieleżyńskiej drogi emancypacji / 549
Adam Krzyk
Maria Skłodowska-Curie. Zmiany w postrzeganiu postaci kobiety naukowca na początku XX wieku na przykładzie Polski, Francji oraz Stanów Zjednoczonych / 567

Indeks / 589

Adriana Biedrowska

Radosław Sioma