Mozaikowy wizerunek uczących się w uniwersyteckim kształceniu on-line

Książka ta jest wielowątkowym studium pedagogicznym, w której Autorka stara się nakreślić wizerunek uczących się w wirtualnej klasie, co wymaga oparcia na gruncie pedagogiki i jej subdyscyplinach jak również sięgnięcia do dorobku innych nauk, a tym samym szerszego spojrzenia i uwzględnienia mariażu różnych perspektyw: psychodydaktycznej, socjologicznej, kulturowej oraz technologicznej.Wirtualna klasa staje się miejscem obecności studiujących i wykładowców; ich doświadczeń indywidualnych i społecznych; poznawania; przeżywania i działania, co sprzyja rozwojowi wiedzy, kompetencji i zainteresowań. 

W pierwszej kolejności zaprezentowano rozważania teoretyczne, które stanowią podstawę dla przeprowadzonych badań empirycznych. Omówione zostały wybrane współczesne teorie, koncepcje uczenia się, próbując pokazać jak można je odnieść do formy kształcenia on-line, w tym podjąć próbę zrozumienia sytuacji i roli osoby uczącej się. Znaczenie ma również analiza twórczości naukowej i wkładu w rozwój teorii edukacji on-line teoretyków i badaczy z ostatnich kilkudziesięciu lat. Podjęty problem badawczy wymagał wielorakich ujęć, co można było uzyskać tylko dzięki zastosowaniu różnych metod badawczych i przyjmując ich wzajemną komplementarność. Z przeprowadzonych analiz wyłania się obraz studenta, który próbuje zaadoptować się do nowych warunków uczenia się, nadal potrzebuje wskazówek i wsparcia nauczyciela oraz innych uczestników zajęć on-line, świadomego własnych niedoskonałości, chętnego by poznawać i nabywać nowe doświadczenia.

Problemy poruszane w niniejszej książce mają pomóc zarówno nauczycielom akademickim, jak i studentom różnych dyscyplin, zrozumieć znaczenie specyfiki procesu kształcenia on-line, co wydaje się mieć ważne implikacje pedagogiczne ze względu na dobór odpowiednich strategii i działań edukacyjnych na rzecz projektowania wartościowego środowiska uczenia się w przestrzeni Internetu. Monografia skierowana jest również do naukowców i badaczy, którzy prowadzą dociekania teoretyczne i empiryczne w tym obszarze, oraz wszystkich osób zaangażowanych w metodykę kształcenia on-line, projektowanie zasobów wiedzy, a także zapewniających wsparcie i doradztwo.

Książka jest okazją do refleksji nad wizerunkiem współczesnych młodych ludzi, którzy pomimo iż dorastają w środowisku medialnym nie tylko są sprawni w obsłudze urządzeń i technologii, ale nadal potrafią podejmować wartościową, merytoryczną rozmowę, aktywnie działać i z powodzeniem realizować podjęte zamysły edukacyjne. Wykorzystując możliwości technologiczne, mają szansę na zdobycie lub uzupełnienie wykształcenia, rozwijanie własnych pasji poznawczych i zainteresowań oraz osobisty rozwój.

WSTĘP / 9

ROZDZIAŁ 1. ZAŁOŻENIA TEORETYCZNE I KONCEPCYJNE KSZTAŁCENIA ON-LINE / 16
1. 1. Wprowadzenie / 16
1. 2. Ku paradygmatycznej zmianie – paradygmat od nauczania do uczenia się on-line / 17
1. 2. 1. Wybrane teorie i koncepcje uczenia się a technologie zdalne / 24
1. 2. 1. 1. Konstruktywistyczne aspekty kształcenia on-line / 27
1. 2. 1. 2. Odniesienia do teorii kognitywistycznej / 34
1. 2. 1. 3. Odniesienia do konektywizmu / 37
1. 2. 1. 4. Główne przesłanki z teorii kształcenia wielostronnego / 45
1. 3. Kształcenie on-line – pojęcie, odmiany i ich charakterystyka / 46
1. 3. 1. Klasyfikacja odmian kształcenia on-line / 50
1. 4. Teoretycy kształcenia on-line – podstawy koncepcyjne / 54
1. 5. Kierunki i problematyka badawcza edukacji on-line / 68

ROZDZIAŁ 2. WYBRANE CZYNNIKI INDYWIDUALNE WARUNKUJĄCE UCZENIE SIĘ ON-LINE W ŚWIETLE TEORII I BADAŃ / 84
2. 1. Wprowadzenie / 84
2. 2. Młody dorosły w epoce cyfrowej / 86
2. 3. Czynniki poznawcze. Wiedza, umiejętności i kompetencje społeczne w uczeniu się on-line / 95
2. 4. Czynniki kulturowe i społeczne / 103
2. 4. 1. Kulturowe uwarunkowania e-learningu / 103
2. 4. 2. Identyfikacja z internetową wspólnotą edukacyjną / 109
2. 5. Czynniki psychologiczne / 111
2. 5. 1. Rola motywacji osiągnięć uczących się w kształceniu on-line / 112
2. 5. 2. Style i strategie uczenia się w e-learningu / 125
2. 5. 3. Planowanie i organizacja czasu / 136

ROZDZIAŁ 3. METODOLOGICZNE PODSTAWY BADAŃ WŁASNYCH / 140
3. 1. Wprowadzenie / 140
3. 2. Przedmiot, cele, problemy i hipotezy badawcze / 142
3. 3. Przebieg, procedura i dobór osób do badań / 146
3. 4. Opis metod i narzędzi badawczych / 149
3. 4. 1. Konstrukcja testów dydaktycznych / 152
3. 4. 2. Metoda wywiadu częściowo kierowanego / 155
3. 4. 3. Metoda wizualna – kolaż / 156

ROZDZIAŁ 4. CZYNNIKI INDYWIDUALNE A WYNIKI UCZENIA SIĘ ON-LINE / 160
4. 1. Wprowadzenie / 160
4. 2. Wpływ formy zajęć na wyniki testów oraz przyrost wiedzy badanych / 161
4. 3. Wpływ formy zajęć na ubytki wiedzy / 166
4. 4. Związek pomiędzy wiedzą o e-learningu a przyrostem wiedzy i jej ubytkiem w klasie wirtualnej / 168
4. 5. Związek pomiędzy motywacją osiągnięć a przyrostem i ubytkiem wiedzy ze względu na formę zajęć / 169
4. 5. 1. Charakterystyka profilowa osób badanych w świetle wyników LMI / 170
4. 6. Związek pomiędzy umiejętnościami planowania i organizacji własnego czasu a przyrostem i ubytkiem wiedzy ze względu na formę zajęć / 184
4. 7. Związek pomiędzy deklarowanymi przez badanych umiejętnościami, sposo-bami uczenia się i zaangażowaniem a oceną stopnia potrzeby podjęcia za-jęć w formie e-learningu / 187
4. 8. Podsumowanie wyników i wnioski / 203

ROZDZIAŁ 5. ANALIZA DOŚWIADCZEŃ STUDENTÓW W UCZENIU SIĘ ON-LINE / 208
5. 1. Wprowadzenie / 208
5. 2. Nowe doświadczenie w uczeniu się on-line / 209
5. 3. „Strach ma wielkie oczy” – odczucia towarzyszące uczącym się przez Internet / 211
5. 4. Odnaleźć swoje plemię − poczucie przynależności do grupy uczących się on-line / 213
5. 5. Wsparcie w grupie uczących się on-line / 216
5. 6. Problem ze skupieniem – ja i moje otoczenie / 219
5. 7. Pożądany obraz e-ucznia / 221
5. 8. Moje mocne strony w uczeniu się on-line / 223
5. 9. Problemy w uczeniu się on-line / 225
5. 10. Moje sposoby uczenia się przez Internet / 226
5. 11. Co mnie motywuje? / 227
5. 12. Aktywnym być… / 229
5. 13. Odpowiedzialność za własny proces uczenia się / 231
5. 14. Czy w kształceniu on-line jest potrzebny nauczyciel? / 234
5. 15. Jak dostosować internetowe środowisko nauczania do indywidualnych prefe-rencji uczących się? / 237
5. 16. Wspólny indywidualizm w uczeniu się on-line / 239
5. 17. Co się zmieniło? / 241
5. 18. Wskazówki dla uczących się przez Internet / 242
5. 19. Sugestie dla nauczyciela / 244
5. 20. Moje decyzje edukacyjno-zawodowe związane z kształceniem on-line / 246
5. 21. Uczący się – przestrzeń/miejsce / 247
5. 22. Czas uczenia się / 248
5. 23. Rytm zdobywania wiedzy / 249
5. 24. Podsumowanie wyników i wnioski / 250

ROZDZIAŁ 6. ANALIZA KOLAŻY STUDENCKICH „JA I MOJA WIRTUALNA KLASA” / 264
6. 1. Wprowadzenie / 264
6. 2. Wirtualna klasa jako miejsce poznawczej i społecznej aktywności studentów / 266
6. 3. Zasoby wirtualnej klasy / 270
6. 4. Zalety i wady uczenia się w wirtualnej klasie / 273
6. 5. Poza wirtualną klasą. Moja aktywność w Sieci / 277
6. 6. Podsumowanie wyników i wnioski / 280

ZAKOŃCZENIE / 283
ZAŁĄCZNIKI / 293
Załącznik 1. Podstawowe statystyki opisowe / 295
Załącznik 2. Narzędzie nr 1 / 298
Załącznik 3. Narzędzie nr 2 / 302
Załącznik 4. Narzędzie nr 3 / 309
Załącznik 5. Narzędzie nr 4 / 315
Załącznik 6. Narzędzie nr 5 / 319
Załącznik 7. Narzędzie nr 6 / 323
Załącznik 8. Ekspertyzy kolaży / 327

SPIS TABEL / 332
SPIS RYSUNKÓW / 334
BIBLIOGRAFIA / 337
INDEKS OSOBOWY / 358

Wioletta Kwiatkowska