Nietradycyjna teoria polityki

Książka nie jest kolejnym podręcznikiem teorii polityki, nie jest też skutkiem dążenia do systematycznego wykładu całej teorii polityki, lecz jest rezultatem zainteresowań badawczych jej autora. Chodzi o pokazanie na kilku wy¬branych przykładach sposobów analizowania świata politycznego. Generalnym przesłaniem tej książki jest dążenie do zastanowienia się nad sensem, logiką i użytecznością każdego pojęcia, każdej teorii, wszystkiego tego, co jest traktowane jako naukowe. Krytyczne, a nie pełne zawierzenia i ufności podejście do faktów i tekstów (w tym i naukowych) jest podstawowym sposobem na rozwój jakiejkolwiek nauki, a więc i politologii.

Wstęp/ 11

A. Systemy społeczne a polityczne/ 23

I. Społeczeństwo otwarte a zamknięte/ 25
1. Typologia Wernera Sombarta / 25
2. Klasyfikacja Karla Poppera / 27
3. Społeczeństwa otwarte i zamknięte a systemy polityczne / 28
4. Inne typologie / 29

II. Totalitaryzm / 31
1. Definicje totalitaryzmu / 31
2. Typologie totalitaryzmu / 39
3. Ruchy totalitarne / 43
4. Totalitarny aparat partyjno-państwowy. Trudności interpretacyjne / 45
5. Źródła destrukcji systemu totalitarnego / 55
6. Opozycja w systemach totalitarnych / 60

III. Autorytaryzm / 71
1. Literatura / 71
2. Definicja Juana Linza / 72
3. Podstawowe kategorie polityczne systemu autorytarnego / 73
4. Typologia systemów autorytarnych / 75
5. Autorytaryzm a społeczeństwo / 78
6. Myślenie autorytarne / 79
7. Opozycja w systemach autorytarnych / 80

IV. Polityczność globalizacji / 83
Wstęp / 83
1. Między unilateralizmem a multilateralizmem / 83
2. Podmioty globalizacji / 85
3. Koncepcja globalizacji Jadwigi Staniszkis / 91
Podsumowanie / 92

B. Wybrane kategorie politologiczne - krytyka, modyfikacje, nowe ujęcia / 93

V. Władza i przywództwo / 95
1. Teoria rozkazu i posłuszeństwa / 95
2. Władza strukturalna / 96
3. Normatywna teoria władzy politycznej / 99
4. Władza proceduralna / 100
5. Niezbędność teorii władzy? / 102
6. Definicje przywództwa politycznego / 102
7. Klasyfikacje przywództwa politycznego / 104

VI. Demokracja w świecie globalnym / 111
1. Demokratyzacja a oligarchizacja globalizacji / 111
2. Trzy modele demokracji globalnej / 114

VII. Typy relacji między imperium a terytorium podporządkowanym / 117
Wstęp / 117
1. Niesuwerenność terytoriów podporządkowanych / 120
2. Okupacja wojskowa / 123
3. Ukryty kolonializm / 125
4. Neojarłyk / 127
5. Niesuwerenność zautonomizowana / 132
Podsumowanie / 134

VIII. Typologia patriotyzmów / 135
1. Sposoby rozumienia patriotyzmu / 135
2. Typologie patriotyzmu / 137
3. Patriotyzm w PRL-u / 140
4. Patriotyzm w Unii Europejskiej / 141

IX. Prawica a lewica / 143

X. Ekstremizm / 147

XI. Typy postaw wobec dominującej kultury / 153
1. Zwolennicy i przeciwnicy / 153
2. Natywizm i kontrakulturacja / 153
3. Witalizm i autonegatywizm / 155
4. Separacja, sprzeciw i „spoglądanie na drugi brzeg" / 159

C. Myślenie społeczne i polityczne / 161

XII. Typologia myślenia politycznego / 163

XIII. Typologia nacjonalizmów / 169
Wstęp / 169
1. Nacjonalizmy etniczne, kulturowe i statokratyczne / 170
2. Tradycja jako kryterium klasyfikacji nacjonalizmów / 173
3. Nacjonalizm a religia / 174
4. Nacjonalizm a typy myślenia politycznego / 175
5. Nacjonalizm a dominująca kultura / 177
6. Konkluzje / 178

XIV. Fundamentalizm / 179
1. Sposoby rozumienia fundamentalizmu / 179
2. Chicago Fundamentalism Project i inne badania / 179
3. Definicje fundamentalizmu / 181
4. Cechy fundamentalizmu / 183
5. Fundamentalizm a religie / 186
6. Fundamentalizm a ateizm, populizm i ideologie / 188

XV. Totalitarna gnoza polityczna / 189
1. Sposoby określania totalitarnego sposobu myślenia / 189
2. Religia i ideologia a totalitarny sposób myślenia / 190
3. Gnoza manichejska / 191
4. Struktura totalitarnej gnozy politycznej / 192
5. Typologie totalitarnej gnozy politycznej / 195

Bibliografia / 199

Roman Bäcker