„Nuż w uhu”? Koncepcje dźwięku w poezji polskiego futuryzmu

Książka prezentuje poezję polskiego futuryzmu na tle europejskiej twórczości awangardowej i polskiej tradycji literackiej, koncentrując się na zagadnieniach historycznej poetyki dźwięku. Jasieński, Czyżewski, Wat, Stern i Młodożeniec uruchomili prawdziwą „fabrykę” brzmień – nigdy wcześniej w literaturze polskiej nie podejmowano na tak wielką skalę działań waloryzujących tkankę dźwiękową wierszy. Ogląd i „odsłuch” awangardowej sztuki słowa autorka podporządkowuje zagadnieniom wiążącym się z różnymi kontekstami teoretyczno- i historycznoliterackimi. Bada zabiegi brzmieniowe, tropi konceptyzm foniczno-semantyczny, opisuje wariacje na temat „muzyczności” dzieła, analizując jednocześnie związki polskiej twórczości futurystycznej z poezją przełomu  XIX i XX wieku, liryką i koncepcją sztuki W. Chlebnikowa, teorią „onomatopei” i ideą „słów na wolności” F.T. Marinettiego, fonostylistyką folkloru oraz niemal nieobecną w polskiej refleksji literaturoznawczej i praktyce przekładowej literaturą dadaizmu.

Wstęp / 7

Rozdział 1. „Mgławość mlecznych pełnych pereł kruż” – futuryzm a „muzyczność” Młodej Polski / 53
1. „Muzyczność” i dźwięk w poezji Młodej Polski / 55
2. Młodopolska „muzyczność” – kontynuacje / 84
3. Twórcze rozwinięcie młodopolskiej estetyki dźwięku / 92
A. Młodopolska semantyka, modyfikacje młodopolskiej poetyki brzmień / 93
B. Młodopolska poetyka dźwięku, wyjście poza symbolistyczną nastrojowość / 104
C. Zmiany instrumentacji, zmiany znaczenia / 111
4. Stylizacja polemiczna / 122
A. Zmiany poetyki brzmień, zmiany w semantyce / 122
B. Młodopolska instrumentacja, polemika na gruncie
Semantyki / 131

Rozdział 2. O naśladowaniu Chlebnikowa? – „nurt słowotwórczy” polskiego futuryzmu / 159
1. „Gnoza języka” według Wielimira Chlebnikowa / 162
2. „Mowa tajemna” / 180
3. Słowotwórcza inkrustacja poezji / 216
4. Futurystyczna „zgaduj-zgadula” / 239
Rozdział 3. Dowolność dźwięku czy konceptyzm brzmieniowo-semantyczny – ile jest dada w polskim futuryzmie? / 257
1. Kontrowersje wokół dada / 257
2. Karnawał fonemów? / 279
3. Dada-onomatopeja? / 339
4. Purnonsens dadaistyczny czy rodzimy? / 369
5. Ludyczne panoptika czy teksty oniryczne? / 409
6. Ludyczne historie i obrazki / 442

Rozdział 4. „Fujarecko moja – graj” – strategie folkloryzacji poezji futurystycznej / 481
1. Fonostylistyka folkloru / 487
2. Futurystyczny „liryzm wioskowy” / 493
3. Biegun realizmu / 514
4. Stylizacja a poetycka publicystyka / 518
5. „Folkloryzacja” humorystyczna / 539

Zakończenie / 551
1. Futurystyczna poetyka dźwięku / 551
2. Co nam zostało z futuryzmu? / 576

Bibliografia / 583
Wykaz skrótów / 617
Nota bibliograficzna / 619
Spis ilustracji / 621
Summary / 623
Indeks osobowy / 627
Indeks rzeczowy / 641

Beata Śniecikowska