Oniryczne tematy i konwencje w literaturze polskiej w XX wie

Zbiór rozpraw pod redakcją Ilony Glatzel, Jerzego Smulskiego i Anny Sobolewskiej już w tytule zawiera sugestię, że nie chodzi tutaj o jakieś wstępne rozpoznanie tematu, lecz o względnie kompletne potraktowanie literatury wieku XX z jednej perspektywy <>, która zarazem ma być dogodnym wglądem w konwencje literackie. Jako że sen jest tematem literatury od zawsze przenikającym do niej z tego potężnego źródła, jakie stanowi nieświadomość, podporządkowującym się jednak zarazem jednej z najstarszych konwencji literatury. To paradoksalne położenie tematu snu: pomiędzy jego <>, pojmowaną, powiedzmy, według myśli Jungowskiej, czyli poza wszelką materializacją czy artykulacją znakową, a jego niesłychanym skonwencjonalizowanym (bliskim np. topice), czyni z niego przedmiot, który skupia jako w soczewce zasadnicze aporie literaturoznawstwa. Zwłaszcza gdy w grę wchodzi <>, który zaczął się od Freudowskiej nauki o śnie, jeśli tak można sparafrazować tytuł Die Traumdeutung, książki wydanej po raz pierwszy w 1900 roku".

(z recenzji prof. Krzysztofa Kłosińskiego)

,,Przedstawiona mnogość kontekstów, w jakich sen występuje, wielość języków, którymi sen przemawia, i wielość perspektyw, które sen stwarza, [...] sprawia, że pożytek z lektury tego zbioru odniesie historyk literatury, psychoanalityk, antropolog, historyk kultury, filozof - słowem humanista każdej dziedziny. A także nauczyciel jednego z przedmiotów humanistycznych w szkole średniej czy szczególnie dociekliwy licealista. Każdy z nich po lekturze tej książki będzie nie tylko więcej wiedział, ale także dysponował sporym zestawem metod stosowania tej wiedzy. I będzie to zarówno wiedza o literaturze, jak też o sobie samym. Właśnie to - świadectwo, że gdy rozum śpi, budzi się inna szansa samorozumienia - uznać można za jedną z naczelnych wartości tomu Oniryczne tematy i konwencje w literaturze polskiej XX wieku".

( z recenzji wydawniczej prof. Przemysława Czaplińskiego)

Ponad gatunkami (Anna Sobolewska, Jak sen jest zrobiony? Poetycka materia snu *Małgorzata Sacha-Piekło, Rola snu w buddyzmie tybetańskim oraz śiwaizmie kaszmirskim *Wojciech Tomasik, Sny o potędze (O snach socrealistycznych herosów) *Ewa Szczęsna, Sny na sprzedaż - hurt i detal O oniryczności przekazu reklamowego)

W kręgu poezji
(Katarzyna Kuczyńska, ,,Eksterytorialna dzielnica rzeczywistości" Miasto ze snu w poezji polskiej XX wieku *Tadeusz Brzozowski, O filmowo-onirycznym modelu poezji w dwudziestoleciu *Anna Szóstak, Motywy oniryczne w twórczości Juliana Tuwima i Jana Brzechwy dla dzieci *Zenon Ożóg, ,,Skrajem jawy uciekać musisz..." O ,,Widmach" Tadeusza Gajcego *Katarzyna Krasoń, Jeszcze raz w ,,Języku" snów Leśmiana... O pierwiastkach onirycznych w poezji Tymoteusza Karpowicza z lat 1958-1964 *Jan Wolski, ,,W śnie człowiek odwiedza samego siebie" Żródła poznania w liryce Wacława Iwaniuka *Bogdan Burdziej, Wiktora Woroszylskiego sen w Babilonie *Maria Piasecka, Srebrny liść podziemnej podróży (o ,,Dzikich gęsiach" czyli ,,Centurii snów" Jacka Trznadla) *Mariusz Maciejewski, Oniryczne rejony języka O problemach poetyki utworów Andrzeja Sosnowskiego)

W kręgu prozy (Gerard Guźlak, Podróż na Wschód w literaturze niemieckiej - konteksty polskie *Violetta Wróblewska, Sen w baśni literackiej *Agata Żylińska, Artysta. Dziecko. Kobieta Powinowactwa przez wyobraźnię w prozie Ewy Szelburg-Zarembiny *Sławomir Buryła, Gnostycki motyw życia jako złego snu w twórczości Jerzego Andrzejewskiego (Od ,,Dróg nieuniknionych" do ,,Bram raju") *Zdzisław Marcinów, ,,Zbudziłem się" Uwagi o konwencji onirycznej w powieściach Tadeusza Konwickiego * Judith Arlt, Nocne czuwanie przy zmarłych O ,,Wniebowstąpieniu" Tadeusza Konwickiego *Małgorzata Przestrzelska, Kronika snu O ,,Dzienniku pisanym nocą" Gustawa Herlinga-Grudzińskiego *Magdalena Rabizo-Birek, ,,Gdzie się jawa ze snem miesza" Wątki oniryczne i wizyjne w prozie Włodzimierza Odojewskiego *Anna Jamrozek-Sowa, Sny i przebudzenia Zofii Romanowiczowej *Tatiana Czerska, Dzieciństwo czy przekleństwo? Pierwiastki oniryczne w prozie Zbigniewa Żakiewicza *Inga Iwasiów, Słownik nieświadomości Sny literackie po psychoanalizie *Bogumiła Kaniewska, Sny młodej prozy)

W kręgu dramatu (Leokadia Kaczyńska, Poetyka snu w dramacie i sposób jej konkretyzacji w teatrze *Miłosława Bukowska-Schielmann, Lęk i wina Prezentacje snu w dramacie powojennym *Lidia Wiśniewska, Na pograniczu jawy i snu, czyli o widzeniu nieczystym w dramacie Różewicza (na podstawie ,,Białego małżeństwa"))

Ilona Glatzel

Jerzy Smulski

Anna Sobolewska