Rozprawa o wolnomyślicielstwie

seria:Klasyka filozofii autorzy:

Anthony Collins

38,00 zł Najniższa cena z 30 dni: 38,00 zł

Wysyłamy w przeciągu 14 dni roboczych

szt

27,00 zł Najniższa cena z 30 dni: 27,00 zł PDF

szt

Rok wydania:2024 Nr wydania:Wydanie pierwsze Liczba stron:220 ISBN:978-83-231-5418-1 eISBN:978-83-231-5419-8 Format:210 x 145 Wprowadzenie :Adam Grzeliński Przekład i opracowanie :Adam Grzeliński i Krzysztof Wawrzonkowski DOI: https://doi.org/10.12775/978-83-231-5419-8

OPIS Pochodząca z 1713 roku Rozprawa o wolnomyślicielstwie Anthony’ego Collinsa (1676–1729), angielskiego deisty i ucznia Johna Locke’a, to jedno z dzieł fundujących Oświecenie. Wyrażony w niej postulat swobody krytycznego namysłu i racjonalnych dociekań dotyczących wszelkich kwestii, jakie może napotkać ludzki rozum, wpisywało się w nowy, osiemnastowieczny model poznania, stanowiąc zarazem wyraz postępującej racjonalizacji religii. Polemiczne zacięcie i ostre pióro Collinsa sprawiło, że w haśle wolnomyślicielstwa optymistyczna wizja czyniącej dziejowe postępy ludzkiej rozumności splata się ze stanowczym sprzeciwem wobec najrozmaitszych zabobonów, zaprawionym sporą dozą antyklerykalizmu. Podobnie jak Chrześcijaństwo bez tajemnic Johna Tolanda (1696), Rozprawa przez lata była źródłem zażartych polemik, niejednokrotnie stanowiąc punkt odniesienia dla podobnej krytyki, z jaką występowano w późniejszych czasach.

SPIS TREŚCI Wprowadzenie / 9

ROZPRAWA O WOLNOMYŚLICIELSTWIE / 55

List do hrabiego ***** / 59

Rozdział pierwszy / 61

Pierwszy argument mający udowodnić, że każdy człowiek ma prawo do swobody myślenia / 62

Drugi argument pochodzący stąd, że wolnomyślicielstwo stanowi jedyny sposób osiągnięcia doskonałości w naukach / 62

Trzeci argument biorący się z niedorzeczności będących skutkiem tego, że nie myśli się w sposób swobodny / 67

Czwarty argument ukazuje, że na myślenie nie można w rozumny sposób nałożyć żadnych ograniczeń / 78

Piąty argument mający swe źródło w znacznych korzyściach, jakie płyną z wolnomyślicielstwa / 79

Rozdział drugi / 85

Pierwszy argument pochodzący z założenia, iż ludzie z konieczności winni mieć w tych kwestiach słuszne przekonania / 85

Drugi argument wykazuje, że jeśli chodzi o jakiekolwiek przekonania, jedynym obowiązkiem człowieka jest swoboda myślenia / 86

Trzeci argument wykazuje, że na wielkie zło przesądów nie ma innego lekarstwa niż swoboda myślenia w tych kwestiach / 87

Czwarty argument pochodzący z nieskończonej liczby tych, którzy roszczą sobie prawo do głoszenia
objawienia / 92

Piąty argument ma źródło w ustanowieniu w Anglii towarzystwa dla krzewienia Ewangelii za granicą / 93

Szósty argument pochodzi z celu, jakiemu służy Ewangelia, a także z nauk naszego Zbawiciela
oraz jego apostołów / 95

Siódmy argument pochodzi z niektórych przykładów postępowania kleru / 98

Pierwszy przykład: różnice w pojmowaniu natury Boga i Jego atrybutów / 98

Drugi przykład: stwierdzenie kapłanów, że nauki Kościoła są sprzeczne pomiędzy sobą oraz z rozumem / 126

Trzeci przykład: przyznanie się do nadużyć w Kościele / 128

Czwarty przykład: przyznanie się kapłanów do tego, że nie będą mówić prawdy i że będą napominać
każdego przedstawiciela kleru, jeśli to uczyni / 132

Piąty przykład: czyniony przez kler zarzut ateizmu itd. w stosunku do najbardziej racjonalnych chrześcijan / 134

Szósty przykład: sprawienie, że brak pewności co do kanonicznych ksiąg Pisma / 136

Siódmy zarzut: uznanie i ogłoszenie, że tekst Pisma jest wątpliwy / 137

Ósmy przykład: publikacja przez kler argumentów [osób] niewierzących / 140

Dziewiąty przykład: wydanie po angielsku jedynego starożytnego systemu ateizmu / 141

Dziesiąty przykład: sięgnięcie przez kler do świętych oszustw przy publikowaniu i tłumaczeniu
książek / 141

Wnioski dotyczące wspomnianych przykładów postępowania kleru / 148

Rozdział trzeci / 151

Odpowiedź na pierwszy zarzut, głoszący, że ludziom brak dostatecznych zdolności do tego, aby myśleć swobodnie w kwestiach teoretycznych / 151

Odpowiedź na drugi zarzut, głoszący, że wolnomyślicielstwo doprowadzi do podziałów w ludzkich przekonaniach i do społecznego zamętu / 152

Odpowiedź na trzeci zarzut, głoszący, że wolnomyśliciele mogą stać się ateistami / 155

Odpowiedź na czwarty zarzut, głoszący, że kapłani zostali wyznaczeni do swobodnego myślenia w imieniu ludzi świeckich i że należy polegać na ich osądzie tak, jak polega się na osądzie prawników i lekarzy / 158

Odpowiedź na piąty zarzut, głoszący, że ład społeczny wymaga, aby narzucać pewne nauki / 161

Odpowiedź na szósty zarzut, głoszący, że wolnomyśliciele to ludzie bezrozumni, cieszący się złą sławą i występni, w której wykazuje się, że wolnomyśliciele muszą odznaczać się największym intelektem i z konieczności muszą być najbardziej cnotliwymi ludźmi / 168

że w rzeczywistości odznaczali się największym intelektem i byli najcnotliwszymi ludźmi, to zaś poprzez wskazanie na przykłady:

Sokratesa / 171

Platona / 174

Arystotelesa / 175

Epikura / 176

Plutarcha / 178

Spis treści

Warrona / 181

Katona Cenzora / 181

Cycerona / 182

Katona Utyceńskiego / 186

Seneki / 189

Salomona / 191

Proroków żydowskich / 196

Józefa Flawiusza / 201

Orygenesa / 204

Minucjusza Feliksa / 205

Synezjusza / 207

Lorda Bacona / 209

Hobbesa / 211

Tillotsona / 211

Recenzje