Umieralność mieszkańców wsi kujawskiej w latach 1815–1914 na tle zmian społeczno-gospodarczych i przemian elementów klimatu na przykładzie parafii Kowal

Analizy, jakie zostały podjęte w ramach niniejszej pracy, miały umożliwić prześledzenie ewentualnych powiązań pomiędzy liczbą zgonów a czynnikami społeczno-ekonomicznymi i politycznymi w populacji kujawskiej, zamieszkującej obszar parafii Kowal na Kujawach Wschodnich w Królestwie Polskim (lata 1815–1914). Dzięki nim możliwa stała się rekonstrukcja zmian poziomu umieralności mieszkańców wsi kujawskiej w XIX w. W pierwszych dziesięcioleciach badanego okresu modelowały ją głównie kolejne, charakteryzujące się wyraźną sezonowością, fale epidemii, których wpływ selekcyjny z czasem jednak tracił na znaczeniu. Skalę strat spowodowanych chorobami epidemicznymi potęgowały okresy niedożywienia, będące pochodną kryzysów polityczno-społecznych i zawirowań ustrojowych, ale też wywołane po prostu niekorzystnymi warunkami klimatycznymi (m.in. suszami lub długotrwałymi mroźnymi zimami). Osłabiona nimi populacja w dalszej perspektywie była bardziej narażona na choroby, o charakterze zarówno endemicznym, jak i epidemicznym.

Wprowadzenie (Alicja Drozd-Lipińska, Arkadiusz Bartczak, Tomasz Dziki) / 9

1. Źródła i metody. Ocena wiarygodności zapisów metrykalnych (Alicja Drozd-Lipińska, Arkadiusz Bartczak, Tomasz Dziki) / 17

2. Przynależność administracyjna Kowala i okolic w latach 1815–1914 (Tomasz Dziki) / 45
2.1. Przynależność kościelna / 45
2.2. Przynależność państwowa / 50

3. Wielkość populacji i ruch naturalny w parafii Kowal w latach 1815–1914 (Alicja Drozd-Lipińska) / 57
3.1. Liczba ludności / 57
3.2. Liczby urodzeń i zgonów / 60
3.3. Współczynniki urodzeń i zgonów, szacunki przyrostu naturalnego, dynamika demograficzna / 65

4. Stosunki umieralności w parafii Kowal w latach 1815–1914 (Alicja Drozd-Lipińska) / 75

5. Demografia, gospodarka, warunki klimatyczne i życie społeczne (Alicja Drozd-Lipińska, Arkadiusz Bartczak, Tomasz Dziki) / 91
5.1. Lata 1815–1823 / 91
5.2. Lata 1824–1840 / 111
5.3. Lata 1841–1859 / 142
5.4. Lata 1860–1880 / 176
5.5. Lata 1881–1894 / 201
5.6. Lata 1895–1914 / 228

6. Podsumowanie (Alicja Drozd-Lipińska, Arkadiusz Bartczak, Tomasz Dziki) / 251

Summary / 269
Bibliografia / 275
Aneks / 293
Spis tabel / 413
Spis rycin / 427
Afiliacje autorów / 433

Alicja Drozd-Lipińska