W cieniu Dżesera. Badania polskich archeologów w Sakkarze
Monografia „W cieniu Dżesera. Badania polskich archeologów w Sakkarze” jest syntezą osiągnięć naukowych polsko-egipskiej misji archeologicznej prowadzonej od 1987 roku wykopaliska po zachodniej stronie piramidy, tzw. piramidy schodkowej, zbudowanej w początkach III dynastii (ok. 2650 rok p.n.e.) przez legendarnego architekta i imieniu Imhotep. Misją kieruje autor książki. Efektem dwudziestu dotychczasowych kampanii wykopaliskowych było odkrycie dwu cmentarzysk z epok odległych od siebie o dwa tysiąclecia: nekropolii wielmożów ze schyłkowej fazy tzw. Starego Państwa (ostatnie stulecia III tysiąclecia p.n.e.) i Okresu Ptolomjskiego (trzy ostatnie stulecia I tysiąclecia p.n.e.) Starsza z dwu nekropol, położona w warstwie dolnej, zawiera dziesiątki grobowców, których część podziemna została wykuta w stopniach skalnych wcześniejszego kamieniołomu, z którego czerpano materiał do budowy kompleksu grobowego Dżesera. Kaplice kultowe najstarszych spośród odkrytych tu mastab zawierają unikatową dekorację ścienną, tj. płaskorzeźby i malowidła wzbogacające naszą wiedzę o sztuce egipskiej tego okresu, a będące jednocześnie cennymi źródłami do poznania historii tych burzliwych czasów, kiedy znakomicie zorganizowane państwo faraonów chyli się po raz pierwszy ku upadkowi. Zachowane teksty hieroglificzne i przedstawienia figuralne, m.in. sceny polowań i bankietów, a także „portrety rodzinne” pozwalają wniknąć w atmosferę konfliktów politycznych i rodzinnych, w jakie obfitowało życie codzienne tamtego okresu. Górna warstwa badanego terenu zawiera natomiast setki pochówków w formie mumii spowitych najczęściej bogato dekorowaną powłoką zwaną kartonażem. Przesłanki topograficzne i ikonograficzne pozwalają wnioskować, że to cmentarzysko powstało w bezpośrednim sąsiedztwie pierwszego, prowizorycznego grobu Aleksandra Wielkiego, zanim jego mumie przeniesiono do Aleksandrii.
Autor prezentuje też techniki archeologiczne i różne sposoby dochodzenia do prawdy historycznej na podstawie fragmentarycznie zachowanych źródeł. Jeden z rozdziałów jest poświęcony pracom polskich konserwatorów, które stanowią integralną część programu badawczego. Opis prac wykopaliskowych obfituje w anegdoty z życia misji.
Wprowadzenie / 7
Bibliografia / 11
Tablica chronologiczna / 15
Rozdział 1. Historia i archeologia: Sakkara w dziejach Egiptu / 19
Rozdział 2. Od Edfu do Sakkary: polska archeologia w dolinie Nilu / 55
Rozdział 3. Pierwsze kroki / 83
Rozdział 4. Zemsta wezyra / 103
Rozdział 5. Świadectwo burzliwych czasów / 125
Rozdział 6. W krainie Ozyrysa / 143
Rozdział 7. Kult zmarłych / 179
Rozdział 8. Pośmiertny sąsiad wezyra / 211
Rozdział 9. Za kulisami rodzinnej sielanki / 241
Rozdział 10. Renesans nekropoli po dwu tysiącleciach / 261
Rozdział 11. Primum non nocere, czyli medycyna zabytków / 291
Rozdział 12. Reszta jest milczeniem / 315
Wyprowadzenie / 341
Przypisy / 349
Słowniczek bóstw / 385
Słowniczek terminów archeologicznych / 391
Słowniczek wyrażeń i wyrazów obcych / 395
Spis ilustracji / 399
Ilustracje / 409
Summary / 411
Indeks / 415
Szymon Zdziebłowski
Karol Myśliwiec
Studiował archeologię śródziemnomorską i romanistykę na Uniwersytecie Warszawskim. Jako asystent prof. Kazimierza Michałowskiego wyjechał w 1969 roku do Egiptu i brał udział w polskich wykopaliskach w Aleksandrii i Deir el-Bahari (Egipt), Palmyrze (Syria), Kadero (Sudan) i Nea Paphos (Cypr), a także w niemieckich wykopaliskach w świątyni grobowej faraona Seti I (Teby Zachodnie) oraz w Minszat Abu Omar (Delta Wschodnia). W latach 1985-1995 prowadził wykopaliska ratunkowe w Tell Atria (starożytne Athribis w Delcie Nilu), a od 1987 roku do chwili obecnej kieruje pracami polsko-egipskiej misji archeologicznje w Sakkarze. Od 1982 roku wieloletni dyrektor Zakładu Archeologii Śródziemnomorskiej PAN (obecnie Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych). Wykładał na Uniwersytecie Warszawskim i Uniwersytecie Jagiellońskim, a także – jako visiting profesor – na Uniwersytecie Wiedeńskim. Członek rzeczywisty PAN, członek zagraniczny Austriackiej Akademii Nauk i Niemieckiego Instytutu Archeologicznego. Autor około trzystu prac naukowych i popularnonaukowych, najczęściej w językach kongresowych. Odznaczony przez Prezydenta RP Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Powiązane
![](/uploads/thumbs/65f17ec531737195516736.jpg?t=1710325445)
Collaboration, communication and involvement: Maritime archeology and education in the 21st Century
Andrzej Pydyn, Joe Flatman![](/uploads/thumbs/65f17ef997078129393426.jpg?t=1710325497)
Ptolemejski Egipt i greckie centra północnego wybrzeża Morza Czarnego. Związki polityczne i gospodarcze
Magdalena Olszta-Bloch![](/uploads/thumbs/65f17eee87b7e362883717.jpg?t=1710325486)
Argonauci epoki kamienia. Wczesna aktywność morska od pierwszych migracji z Afryki do końca neolitu
Andrzej Pydyn![](/uploads/thumbs/65f17eb342aff992583454.jpg?t=1710325427)
Architektura obronna w Nubii od V do XVI wieku
Marcin WiewióraInne z tej kategorii
![](/uploads/thumbs/66693d3b0c6d9108744974.jpg?t=1718172987)
Do szarży marsz, marsz... Studia z dziejów kawalerii, t. 10
Aleksander Smoliński![](/uploads/thumbs/66604dc0021c3605961938.jpg?t=1717587392)
Sport: język, społeczeństwo, kultura. Tom II. Sport współczesna problematyka
![](/uploads/thumbs/66504c5603fe7153393446.jpg?t=1716538454)
The Horse (Equus caballus) in Early Medieval Poland (8th–13th/14th Century) According to Zooarchaeological Records
Daniel Makowiecki, Martyna Wiejacka![](/uploads/thumbs/661fa2d3a4484168908061.jpg?t=1713349331)