Zasady kształtowania postaw sprzyjających wdrażaniu zrównoważonego rozwoju

Idea trwałego i zrównoważonego rozwoju jest nową globalną filozofią rozwoju, która w obliczu negatywnych doświadczeń ubiegłego stulecia, ale także pierwszych lat obecnego, zmierza do rewizji sposobów myślenia i programów wyznaczających dotychczasowy kierunek rozwoju. Jej zasadnicze zadanie stanowi wypracowanie scenariusza zarysowującego wizję przyszłości, skoncentrowanego głównie na poszukiwaniu możliwości przezwyciężenia ujawniających się zagrożeń dobrostanu człowieka i powstrzymania procesów, które godzą w egzystencjalne podstawy bytu ludzkości. Prawo obywatelstwa zyskuje przekonanie, że dominujący obecnie kierunek rozwoju cywilizacji, oparty na modelu nieograniczonego wzrostu konsumpcji, nie może być, w swej klasycznej postaci, kontynuowany, gdyż w konsekwencji doprowadza do zaostrzenia się rożnego rodzaju konfliktów ekonomicznych i społecznych, zarówno w skali lokalnej, jak i globalnej, czego najbardziej widocznym skutkiem jest postępujący kryzys środowiskowy, a w ostatnich latach coraz bardziej nasilający się kryzys finansowy. Nowa filozofia rozwoju nawiązuje bezpośrednio do propozycji krytycznie oceniających obecny, obarczony licznymi błędami, model rozwoju i postuluje nowe myślenie, które w sposób zdecydowany koryguje dotychczasowy charakter naszych relacji ze światem przyrody, życiem społecznymi gospodarczym.

Wprowadzenie (Włodzimierz Tyburski)/ 7 

Rozdział 1
Wprowadzenie do filozofii zrównoważonego rozwoju (Zbigniew Hull)/ 33
Filozofia jako dążenie do zrozumienia świata i człowieka/ 33
Ludzkość w „punkcie zwrotnym” – co nam dziś zagraża/ 38
Ekofilozofia/ 43
Ekorozwoj i idea zrównoważonego rozwoju/ 48
Wzrost gospodarczy nie jest zrównoważonym rozwojem/ 54
Społeczne i filozoficzne uwarunkowania idei i procesu wdrażania zrównoważonego rozwoju/ 60
Filozoficzne podstawy zrównoważonego rozwoju/ 70
Status filozofii zrównoważonego rozwoju/ 81 

Rozdział 2
Etyka środowiskowa i jej wkład w budowanie świadomości sprzyjającej wdrażaniu idei zrównoważonego rozwoju (Włodzimierz Tyburski)/ 85
Przedmiot zainteresowań etyki środowiskowej/ 89
Koncepcje etyki środowiskowej/ 91
Etyka antropocentryczna/ 91
Etyka biocentryczna/ 93
Etyka holistyczna/ 97
Etyka zwierząt/ 101
Wartości etyki środowiskowej/ 108
Życie/ 110
Zdrowie/ 115
Odpowiedzialność/ 134
Umiarkowanie –powściągliwość/ 139
Wspólnotowość –solidarność/ 145
Sprawiedliwość/ 149
Deontologiczny aspekt etyki środowiskowej/ 152
Edukacja etyczna na rzecz rozwoju zrównoważonego. Kształtowanie postaw i zachowań/ 154 

Rozdział 3
Ekoestetyka (Włodzimierz Tyburski)/ 159
Kilka uwag z dziejów estetyki przyrody/ 159
Michał Sobeski o pięknie natury/ 160
Henryk Elzenberg o przeżyciach estetycznych związanych z przyrodą/ 162
Maria Gołaszewska o doświadczaniu piękna przyrody/ 164
Ekologiczne inspiracje w estetyce/ 167
Ekologiczna estetyka przyrody/ 173
Sztuka ekologiczna/ 176
Estetyka i psychologia krajobrazu/ 178
Estetyka przestrzeni zurbanizowanej. Ekologia miasta/ 187
Edukacja estetyczna na rzecz rozwoju zrównoważonego/ 192 

Rozdział 4
Jakość życia jako przedmiot badań naukowych i refleksji pozanaukowej (Marcin Leźnicki)/ 197
Jakość życia jako cel nadrzędny wszelkich naszych działań/ 200
Kierunki badań nad jakością życia/ 202
Deskryptywna orazkomparatystyczno-preskryptywna operacjonalizacja jakości życia/ 203
Globalna oraz cząstkowa operacjonalizacja jakości życia/ 210
Obiektywna oraz subiektywna operacjonalizacja jakości życia/ 221
Jakość życia jako podstawa udanej realizacji zrównoważonego rozwoju/ 224
Płaszczyzna gospodarczo-ekonomiczna/ 227
Płaszczyzna społeczna/ 228 

Rozdział 5
Podstawy edukacjii kształtowania świadomości społecznej w duchu zrównoważonego rozwoju (Piotr Domeracki, Włodzimierz Tyburski) 233
Priorytetowy charakter ekoedukacji/ 233
Dystynkcje pojęciowe. Od edukacji ekologicznej do sustensywnej: szanse i zagrożenia/ 243
Egoświadomość – ekoświadomość – świadomość sustensywna/ 253
Modelowe postawy respektujące zasadę zrównoważonego rozwoju/ 257
Zasady edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju/ 268
Edukacja do zrównoważonego rozwoju w zakresie ładu społecznego 272
Edukacja na rzecz zrównoważonej produkcji i konsumpcji/ 274
Edukacja w kształtowaniu ładu środowiskowego/ 277 

Zakończenie (Włodzimierz Tyburski)/ 283
Bibliografia/ 289
Summary/ 303
Indeks osobowy/ 305

Marcin Pełka

Włodzimierz Tyburski